Φιλ73.2: Ο Νόμος της Τριάδας

1. Δεν μπορούν οι αναγνώστες να μην έχουν προσέξει πως κάθε τόσο παρουσιάζεται ο αριθμός τρία. Είχαμε τα τρία σώματα του ανθρώπου – σαρκικό, νοητικό και πνευματικό. Είχαμε τις τρεις μεγάλες ψυχολογικές αρχές (διάνοια, συναίσθημα και ζωτικότητα) και κάθε μια να έχει τρεις υποδιαιρέσεις – διανοητική, (συν)αισθηματική και ζωτική.

Κάθε αριθμός από το 1 ως το 10 αντιπροσωπεύει έναν συμπαντικό ή ψυχολογικό νόμο. Το 1 είναι η ενότητα, πχ, ενώ το 9 η δόμηση του κόσμου.

Το 3 αντιπροσωπεύει τον νόμο της δημιουργίας ή παραγωγής: τρεις δυνάμεις συνδυάζονται για να δημιουργηθεί ένα φαινόμενο ή πράγμα. Σε μια χοντρή εκδήλωσή του είναι ο μοχλός με τον οποίο (ας πούμε ένα δοκάρι) μετατοπίζουμε έναν βράχο: υπάρχει στη μια άκρη ο βράχος με την αντίσταση του, υπάρχει στην άλλη η ενέργεια που εμείς βάζουμε στο δοκάρι και κάπου ενδιάμεσα το υπομόχλιο που βοηθά στην ανύψωση και μετακίνηση του βράχου. Έτσι έχουμε τρεις δυνάμεις – την ενεργητική ή θετική εκεί που εμείς βάζουμε την ενέργεια, την αρνητική αντίσταση εκεί όπου βρίσκεται το βάρος και την ουδέτερη εκεί όπου είναι το υπομόχλιο που υποβοηθά την ενεργητική δύναμη. Στον ηλεκτρισμό επίσης παρουσιάζονται η θετική (+), η αρνητική (-) και η ουδέτερη (=).

Αυτή η τριάδα είναι γνωστή στη Φυσική. Αλλά έχει ευρύτερη παρουσία.

2. Πρέπει να υποθέσουμε πως και στον χριστιανισμό η Αγία Τριάδα είναι η θεολογική αντίληψη του ίδιου συμπαντικού νόμου, μόνο που τα τρία Πρόσωπα, Πατήρ Υιός και Άγιο Πνεύμα, δεν είναι (για την ώρα τουλάχιστο) τόσο ξεκάθαρα.

Πιο ξεκάθαρος είναι ο συμβολισμός της Τριάδας του Ινδουισμού που λέγεται trimūrti (=τρίμορφη) και αποτελείται από τρεις θεούς: ο Vishnu είναι ή αντιπροσωπεύει τη δύναμη της σύλληψης κι εκδήλωσης, ο Brahmā τη δύναμη δημιουργίας κι επέκτασης και ο Shiva τη δύναμη περιορισμού, κατάλυσης και ανάπαυσης.

Στην Ινδία, εκτός από αυτήν τη θεολογική ή θρησκευτική αντίληψη, υπάρχει και η Βεδική Παράδοση με τη φιλοσοφική της αντίληψη. Εδώ αναφέρονται ρητά τρεις δυνάμεις ή ποιότητες guna (γκούνα). Τις βρίσκουμε στα φιλοσοφικά συστήματα sānkhya, yoga και vedānta και περιγράφονται αναλυτικά στη Bhagavad-Gītā (“Άσμα του Μεγαλόχαρου”, δηλ θεού Krishna) κεφ 14. Οι γκούνα λέγονται sattva, rajas και tamas.

3. Οι τρεις γκούνες είναι οι τρεις ποιότητες της Φύσης (prakṛti) που σμίγουν, χωρίζουν, ξανασμίγουν αενάως, σε διαφορετική ποσότητα ή δύναμη, και δημιουργούν ή ποιούν τα πάντα (guna: νήμα, είδος, ιδιότητα, δημιουργική δύναμη της Φύσης).

sattva: αγνότης, φως, χαρά, ελευθερία.

rajas: ενέργεια, διεύρυνση, δράση, επιθυμία για αποτελέσματα.

tamas: αδράνεια/ανάπαυση, παγίωση, σκοτάδι, κακεντρέχεια.

Αυτές οι τρεις δυνάμεις βρίσκονται μαζί σε όλα τα πράγματα ή περιστατικά μα παντού, πάντα, μια ή άλλη δεσπόζει κι έτσι δίνει ποιότητα στο φαινόμενο: λέγεται σαττβικό, ρατζασικό ή ταμασικό, ανάλογα με τον γκούνα που υπερέχει, ενώ και οι τρεις συνυπάρχουν!

Νωρίτερα, εξετάσαμε ορισμένες λειτουργίες διανόησης, συναισθήματος και ζωτικότητας. Κάθε κέντρο έχει τρεις όπου ένας γκούνα δεσπόζει σε καθεμιά.

4. Υπάρχουν άπειρα παραδείγματα, όσα και τα φαινόμενα του κόσμου. Παίρνω μόνο αυτές τις λειτουργίες.

Το σάττβα πάντα φέρει φως και γνώση. Η παρατήρηση γίνεται με φως δίνοντας άμεση γνώση, με ησυχία και ζωντανή ακινησία. Το ίδιο ισχύει για το αίσθημα ύπαρξης και την αφύπνιση που φέρνει με τη γνώση “υπάρχω”! Η ρύθμιση του οργανισμού πάλι γίνεται με γνώση για μας θαυμαστή.

Το ράτζας πάντα σχετίζεται με κίνηση κι επέκταση. Ο σχηματισμός ιδεών συνεπάγεται γρήγορη, αθόρυβη κίνηση. Το ίδιο και η αγάπη με τη στοργή και τη φροντίδα της. Η μίμηση και εκμάθηση απαιτεί πολλή επαναληπτική κίνηση ωσότου η δεξιότητα τελειοποιηθεί.

Το τάμας πάντα έχει μια τελική κατάσταση με παγίωση μορφής ή συνθήκης. Η κατάταξη είναι το τελικό, παγιωμένο στάδιο. Η ενσωμάτωση είναι η τελική κατάληξη της έλξης προς ένα σώμα ή μια οργάνωση. Και η δεξιοτεχνία είναι το τέλος της μίμησης κι εκμάθησης. Εδώ υπάρχει και ανάπαυση.

5. Η συνεχής αλληλεπίδραση των τριών γκούνα, το ατελεύτητο παιχνίδι τους, παράγει το εκδηλωμένο σύμπαν με όλους τους κόσμους, τα φαινόμενα και όλα τα πλάσματα.

Ο θεός Vishnu αντιπροσωπεύει το sattva, ο Brahmā το rajas και ο Shiva το tamas.

Οι λειτουργίες στην ινδουιστική τριάδα είναι σαφείς και αναγνωρίσιμες. Η χριστιανική Αγία Τριάδα είναι αόριστη και μάλλον νεφελώδης.