από τον Νικόδημο
1. Ήταν ευχάριστο να διαβάσω τα διάφορα σχόλια που προκάλεσε η δημοσίευσή μου με τον ίδιο τίτλο, όταν αναρτήθηκε στο Facebook (25/4/16).
Τα περισσότερα επικεντρώθηκαν στη σημασία της λέξης égalité. Ένας ρώτησε πώς μπορώ να γράφω για διαφορές και ανισότητες αφενός και για “μάζα” αφετέρου. Αλλά όλα έμειναν σε αυτή τη σφαίρα παραγνωρίζοντας παράξενα το θέμα των τριών Κύκλων των ανθρώπων και το θέμα της νοημοσύνης και οντότητας που οριοθετούν την ουσιαστική ανομοιότητα και ανισότητα.
Είναι παράξενο πράγματι το πώς κολλάμε σε ένα ή άλλο σημείο και παραγνωρίζουμε άλλα, πολύ σημαντικότερα. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση ούτε τα συνθήματα της Γαλλικής Επανάστασης ούτε ο σοσιαλισμός ούτε οι μικροδιαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους είχαν τέτοια βαρύτητα – κατά την πρόθεσή μου, τουλάχιστον.
2. Πώς γράφω για ανισότητες αλλά ταυτόχρονα μιλώ για “μάζα”;
Σίγουρα δεν είναι δύσκολο αυτό. Μιλάμε για αγέλη ζώων, κοπάδι αρνιών ή σμήνος περιστεριών. Στο κοπάδι δεν είναι όλα τα πρόβατα ίδια. Άλλα έχουν μαύρη κι άλλα άσπρη προβιά, άλλα είναι παχιά κι άλλα λιγνά, άλλα μεγάλα και άλλα μικρά. Το ίδιο ισχύει για οποιοδήποτε κοπάδι και οποιοδήποτε σμήνος πουλιών.
Ομοίως σε μια μεγάλη μάζα ή όχλο ανθρώπων, τα άτομα θα έχουν πολλές διαφορές ακόμα κι αν υποστηρίζουν την ίδια ποδοσφαιρική ομάδα ή θρησκεία ή το ίδιο πολιτικό κόμμα.
Όσο για την “ισοτιμία” που μερικοί προτιμούν αντί της μετάφρασης “ισότητα” για “égalité”, δεν νομίζω πως η διαφορά είναι πολύ μεγάλη. Πρώτα πρώτα, ούτε στη Γαλλική Επανάσταση πραγματώθηκε “ισοτιμία” ούτε πουθενά αλλού. Αλλά και πάλι, άλλη τιμή αξίζει στον ηλικιωμένο και άλλη στο παιδί, άλλη στον κληρικό και άλλη στον μη-κληρικό, και ούτω καθεξής.
Μερικοί προτιμούν την “ισονομία”. Συμφωνώ πως όλοι πρέπει να έχουμε ίσες ευκαιρίες στη ζωή και όλοι να είμαστε ίσοι απέναντι στον νόμο. Αλλά “égalité” δεν σημαίνει αυτό.
Ας μην κρυβόμαστε πίσω από τα δάχτυλά μας με σοφιστίες. Η ιδέα της ισότητας πάντα σήμαινε και σημαίνει για τις μάζες ίσα δικαιώματα (ποτέ “καθήκοντα”) και ίσα εισοδήματα και προνόμια.
3. Υπάρχουν γενικά τρία μεγάλα επίπεδα ανθρώπων. Πρώτον, τα δισεκατομμύρια της μάζας της ανθρωπότητας (σε Δύση και Ανατολή, σε προηγμένες και σε αναπτυσσόμενες χώρες), με τις μικρές και μεγάλες διαφορές τους μα με την ίδια περίπου νοημοσύνη και ασταθή οντότητα, τις ίδιες επιθυμίες για πρόοδο, πλούτο, εξουσία κι ευτυχία, τις ίδιες συνήθειες ονειροπόλησης, βιασύνης, αναβλητικότητας, περιαυτολογίας, τήρησης ή όχι του λόγου και παρόμοια.
Στο άλλο άκρο υπάρχουν οι λίγοι γνωστοί μεγάλοι σοφοί, μεγάλοι Δάσκαλοι της ανθρωπότητας και αρκετοί άγνωστοι, που θεμελίωσαν πολιτισμούς. Αυτός είναι ο Εσώτερος Κύκλος της κατανόησης.
Ενδιάμεσα βρίσκεται και ο κύκλος των ανθρώπων που κατάλαβαν πως υπάρχει άλλος τρόπος ζωής, άλλος σκοπός για τον άνθρωπο, η ανέλιξη σε ον με μεγαλύτερη νοημοσύνη και ανώτερη, σταθερή οντότητα, και ακολουθώντας κάποια πρακτική πειθαρχία μελετούν κι εργάζονται να εισέλθουν στον Εσώτερο Κύκλο.
Οι τρεις αυτοί Κύκλοι πάντοτε υπήρχαν και θα υπάρχουν. Εδώ είναι η μεγάλη ανισότητα και σε αυτό το σημείο σκοντάφτει κάθε σοσιαλισμός και αποδεικνύεται άσχετος.
4. Είναι γνώρισμα της νοοτροπίας των ημερών μας να μένουμε με κάποιο σημείο που μας ελκύει και να παραγνωρίζουμε τα άλλα.
Η Γαλλική Επανάσταση 1789 με την πτώση της Βαστίλης και τα τρία συνθήματα égalité ισότητα, fraternité αδελφότητα και liberté ελευθερία ήταν, όπως αργότερα η Ρωσική των Μπολσεβίκων 1917, μια τεράστια αποτυχία σε κάθε άποψή της.
Οι άνθρωποι λησμονούν ή παραγνωρίζουν την Αμερικανική Επανάσταση. Αυτή ξεκίνησε με την εκδήλωση της επιθυμίας για ανεξαρτησία το 1765 και την ίδρυση του κινήματος των Πατριωτών (Patriots). Το 1775 κηρύχθηκε η εμπόλεμη επανάσταση και τα Βρετανικά στρατεύματα ηττήθηκαν και αποχώρησαν το 1783.
Εμπνευσμένοι κυρίως από τον John Locke (1632-1704) οι διανοούμενοι (Adams, Franklin, Hamilton, Jefferson, Paine, Madison, στρατηγός Washington), συνόψισαν τον φιλελεύθερο δημοκρατισμό και την απέχθειά τους στη διαφθορά στη Διακήρυξη Ανεξαρτησίας (4/7/1776): Όλοι δημιουργήθηκαν ίσοι με αναφαίρετο δικαίωμα στην ζωή, ελευθερία και επιδίωξη της ευτυχίας. Την ισότητα εδώ θα την εξετάσω σε επόμενο σημείωμα. Αλλά δεν αναφέρεται επιδίωξη ισότητας!
Αυτή ήταν επιτυχημένη Επανάσταση.
