Φιλ46: Εκ του μηδενός

Φιλ46: Εκ του μηδενός

- in Φιλοσοφία
0

1. Οι χριστιανοί θεολόγοι έχουν μια μεγάλη λόξα. Μας λένε, κι επιμένουν, πως ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο εκ του μηδενός (ex nihilo στα Λατινικά).

Η δημιουργία εκ του μηδενός δεν είναι απλώς κάτι αμφίβολο, μα κάτι παντελώς αδύνατο!

Στην αρχή είναι ο υπερβατικός Θεός: αγέννητος, αθάνατος, απεριόριστος, αυθύπαρκτος, ενιαίος, παντογνώστης, παντοδύναμος και, φυσικά, πανταχού παρών.

Αφού είναι πανταχού παρών δεν μπορεί κάπου, ξεχνώντας, να αφήνει κενό ή μηδέν!

Αφού είναι παντογνώστης και παντοδύναμος δεν μπορεί να είναι κάτι κενό ή τίποτα. Έχει πνευματική ουσία και υπόσταση. Έχει επίσης νοημοσύνη κι επίγνωση και συνείδηση της υπερβατικής ύπαρξής Του σε κάθε σημείο της απεριόριστης (χωροχρονικής) έκτασής Του, που για το δικό μας περιορισμένο μυαλό είναι ασύλληπτη.

Προσπαθώ να προσεγγίσω κάπως την έννοια μόνο “Θεός” όχι την πραγματικότητά του.

Αφού στην αρχή αρχή δεν υπάρχει τίποτε άλλο παρά μόνο η υπερβατική, και για μας ασύλληπτη, ουσία του Θεού, τότε ο Θεός δημιούργησε τα πάντα από την ουσία Του.

Δεν γίνεται αλλιώς. Δεν υπάρχει μηδέν ή κενό, ούτε τίποτε άλλο!

2. Οι φωστήρες θεολόγοι δεν συμφωνούν. Οι Ανδρούτσος και Τρεμπέλας, τους οποίους συμβουλεύομαι για δογματικά και άλλα θεολογικά θέματα επιμένουν στο “εκ μηδενός” και παραπέμπουν στην ΠΔ και στους Πατέρες.

Στις Δογματικές του ο Ανδρούτσος παραπέμπει σε ρήσεις που δεν στηρίζουν καθόλου, μα καθόλου, το “εκ μηδενός”. Πχ “πάντα… εξ ουκ όντων εποίησεν αυτά ο Θεός” (ΠΔ Μακκαβαίων Β΄7.28). Όταν οποιοσδήποτε ποιεί κάτι το ποιεί “εξ ουκ όντος”. Ένα τραπέζι είναι “ουκ ον” προτού φτιαχτεί από ξύλο ή άλλο υλικό. Μετά, ο Ψαλμός 8/9 που λέει “όψομαι τους ουρανούς έργα των δακτύλων σου, σελήνην και αστέρας”, όχι μόνο δεν υπονοεί εδώ “εκ μηδενός” μα τα δάκτυλα υπονοούν κάποιο υλικό. Η παραπομπή στον Ψαλμό 32/33 “τω λόγω του Κυρίου οι ουρανοί εστερεώθησαν και το πνεύματι του στόματος αυτού πάσα η δύναμις αυτών”. Σίγουρα ο λόγος και το πνεύμα του Κυρίου δεν μπορούν να θεωρηθούν μηδέν, τίποτα, ανυπαρξία! Εξίσου άσχετη είναι η παραπομπή στον Παύλο (στην ψευδεπίγραφη Προς Εβραίους 11.3). Με πίστη καταλαβαίνουμε να έχουν δημιουργηθεί στον χρόνο οι κόσμοι (καταρτίσθαι τους αιώνας) με τον λόγο του Θεού (ρήματι θεού) ώστε αυτά που βλέπουμε να έχουν γίνει από εκείνα που δεν φαίνονται (εις το μη εκ φαινομένων τα βλεπόμενα γιγονέναι)». Σίγουρα και ο πληθυντικός “φαινομένων” δεν υπονοεί καθόλου το ουδέτερο “μηδέν”. Η πνευματική, υπερβατική ουσία του Θεού είναι ακριβώς αόρατη όπως είναι ο λόγος, η δύναμη και ο τρόπος ενέργειάς Του.

Το ρήμα bāra στην Εβραϊκή σημαίνει “δημιουργώ, παράγω, φτιάχνω” όπως στην αρχή της Γένεσης. Πουθενά στην ΠΔ  δεν χρησιμοποιείται με την έννοια “ποιώ από το τίποτα”!

Συμπεραίνομε λοιπόν πως στην Παλαιά Διαθήκη και στην Καινή δεν υπάρχει τίποτα που να υπονοεί δημιουργία εκ του μηδενός.

3. Έτσι και ο Τρεμπέλας χρησιμοποιεί τους Πατέρες στη δική του Δογματική (1978). Εδώ τα παραδείγματα είναι σαφέστερα. Ο Καισαρείας Βασίλειος λέει: “Ουκ εκ της ουσίας αυτού την κτίσιν προήγαγεν αλλ’ εποίησεν αυτήν εκ του ‘μη-όντος’”. Και προσθέτει – “O κόσμος μη προελθών εξ αυτής της θείας ουσίας… ως τι έξω του θεού” (δική μου η έμφαση εδώ). Και ο Αθανάσιος Αλεξανδρείας λέει πως ο κόσμος δεν έχει τίποτα όμοιο με τον Πλάστη του “αλλ’ έξωθεν αυτού εστίν”!

Είναι και οι δύο μεγάλοι και αξιοσέβαστοι άγιοι στην Ελληνορθόδοξη πίστη μας, μα μήπως εδώ η λογική τους έχει πάει μακρινό περίπατο;

Τι στην ευχή σημαίνει “έξω/έξωθεν του Θεού”;

Πώς είναι δυνατόν να υπάρχει κάτι, οτιδήποτε, “έξω” από μια πανταχού παρουσία όπως του απερινόητου Υψίστου; Είναι δηλαδή ο Θεός, κατά τους Πατέρες και θεολόγους μας, ένα μετρήσιμο πράγμα ώστε να έχει “μέσα” κι “έξω”;

Αυτά είναι σαχλαμάρες και ντροπιαστικά για την πίστη στον Θεό και στον Χριστό.

4. Α υπάρχει “μηδέν” από το οποίο ο Θεός δημιουργεί και δεν είναι μέσα στην παμ-παρουσία Του, τότε είναι περιορισμένος, όπως ένας ξυλουργός είναι περιορισμένος αφού πρέπει να χρησιμοποιήσει κάτι άλλο (το ξύλο) από την ουσία του για να φτιάξει το τραπέζι. Μπορεί ο Θεός αυτός να έχει τη δύναμη να δημιουργήσει δια του λόγου (ρήματός) του, όπως και ο ξυλουργός φτιάχνει με η δύναμη του νου και των χεριών του, μα και οι δυο είναι περιορισμένοι.

Αν υπάρχει “έξω/έξωθεν του Θεού” τότε ο Θεός είναι περιορισμένος στον χώρο. Υπάρχει χώρος, υπάρχει μια περιοχή, όπου η παμ-παρουσία του δεν είναι!

Αν ο Θεός είναι περιορισμένος κατ’ αυτόν τον τρόπο, τότε δεν είναι παντοδύναμος και δεν έχει κανένα από τα άλλα υπερφυσικά χαρακτηριστικά που οι θεολόγοι του αποδίδουν.

Πολύ σωστά ο Ωριγένης, που αργότερα κηρύχθηκε αιρετικός (αν και τώρα προσπαθούν να τον επανεντάξουν στην Εκκλησία) λέει πως η ουσία του Θεού μένει “αφ’ εαυτής καθαρά τε και προς έτερον κοινωνίας ασύμπλοκος φυσικώς” (Τρεμπέλας, σ 201), δηλαδή εκ φύσεως είναι μόνη και δεν συνδιαπλέκεται με οποιαδήποτε άλλη ουσία που θα είναι σίγουρα κατώτερης και χοντρότερης υφής. Αλλά δεν σημαίνει αυτό πως από αυτή την ουσία δεν φτιάχνονται χοντρότερα υλικά – όπως γιαούρτι από γάλα και κρύσταλλοι πάγου από νερό. (Παγόβουνα και παγάκια πλέουν στο νερό. Οι κρύσταλλοι είναι εξολοκλήρου νερό αλλά το νερό μέσα στο οποίο πλέουν μένει “ασύμπλοκο”. Οι κρύσταλλοι βαθμιαία λιώνουν και συγχωνεύονται πίσω στο νερό).

5. Γιατί λοιπόν πρώτοι οι Πατέρες, επίσκοποι της επίσημης Εκκλησίας, αρνούνται να δεχθούν την παμπαρουσία του Θεού και της δημιουργίας από την ουσία Του;

α) Διότι στη Γένεση δεν λέγεται πως ο Θεός “ποιεί” από την ίδια την ουσία Του και προτιμάται το “εκ μηδενός” από, ας πούμε, η φράση “εξ αμόρφου ύλης” που βρίσκεται στο Σοφία Σολομώντος 11.17.

β) Υπάρχει μια εγγενής αδυναμία του μυαλού μας να κατανοήσει πως η έσχατη ουσία σε κάθε άνθρωπο είναι η πανταχού παρούσα ουσία του Θεού. Και όμως τελικά ο κάθε άνθρωπος στον εαυτό του είναι όχι το σάρκινο σώμα που φθείρεται αλλά εκείνη η ουσία.

γ) Διότι επίσης η Εκκλησία, οργανωμένη και ισχυρή με τους ιερείς και τους επισκόπους της στον τέταρτο αιώνα ΚΧ, θεωρούσε τον εαυτό της όχι μόνο καθοδηγητή των πιστών αλλά και τη μοναδική γέφυρα ανάμεσα σε αυτούς και τον Θεό, το μοναδικό μέσο σωτηρίας μέσω των “μυστηρίων” όπως η βάπτιση, ο γάμος, η θεία κοινωνία κλπ. Αν γινόταν ευρέως δεκτή η διδασκαλία πως ο εσωτερικός άνθρωπος, ο αληθινός εαυτός του, προέρχεται από και είναι μέρος της ουσίας του Θεού, ο ρόλος της Εκκλησίας θα μειωνόταν σε διδαχή μόνο – και η καλύτερη διδαχή είναι να δίνεις το καλό παράδειγμα στην πράξη!

Δεν χρειάζεται να πούμε περισσότερα.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *