Φιλ494: Γνώση και σοφία

Φιλ494: Γνώση και σοφία

- in Φιλοσοφία
0

1. Η σύγχυση μεταξύ γνώσης και σοφίας αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες αδυναμίες της σύγχρονης κοινωνίας στη Δύση.

Η γνώση στην ευρύτερη και συνηθέστερη έννοιά της είναι πληροφόρηση. Κάποτε χρησιμοποιείται και με την έννοια της απόλυτης γνώσης που έρχεται με την εμπειρία (αρχαία «φρόνηση»). Ως πληροφόρηση είναι ένα ουδέτερο εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καλό ή για κακό σαν το μαχαίρι που μπορεί να καθαρίσει μια πατάτα ή να σφάξει ένα παιδί. Η δε γνώση της Πυρηνικής Φυσικής (και η συνακόλουθη τεχνολογία της) μπορεί κάλλιστα να οδηγήσει σε μεγάλο όφελος για τον άνθρωπο ή μεγάλη καταστροφή.

Η σοφία πάντα υπονοεί μια δύναμη που οδηγεί στο καλό και καθοδηγεί τη γνώση (και άλλα εργαλεία) σε καλή χρήση για τη βελτίωση πραγμάτων, καταστάσεων, διαδικασιών ή προσώπων.

Σύμφωνα με τον Βουδισμό της Σχολής του Ιάπωνα Nichiren (13ος αιώνας κ.ε.), «Ένας σοφός είναι κάποιος που γνωρίζει/κατανοεί πλήρως τις αρχές που διέπουν τον κόσμο». Είναι όμοιος ορισμός με εκείνον του Θωμά Ακινάτη της Δυτικής Χριστιανοσύνης και του Αριστοτέλη πως ο σοφός κατανοεί τις Πρώτες Αιτίες.

2. Με άλλα λόγια, σοφία είναι η αφύπνιση στον Νόμο της Πραγματικότητας ή της Αιτίας-και-του-Αποτελέσματος και η κατανόησή του όχι μόνο στα εξωτερικά φαινόμενα του κόσμου μα και στην ψυχολογική εμπειρία της ζωής – επιθυμίες, κίνητρα κι αισθηματικές καταστάσεις. Έτσι ο άνθρωπος μαθαίνει, αργά ή γρήγορα, να αποφεύγει αιτίες που προκαλούν πόνο και δυστυχία.

Σοφία και λογισμός, σε αντίθεση με την πλάνη και τον παραλογισμό, εγείρονται από μια καθαρή αντίληψη του Νόμου της Αιτίας και Αποτελέσματος που λειτουργεί σε όλα τα επίπεδα του σύμπαντος.

Η σοφία διακρίνει και αξιολογεί κι έτσι δίνει αξία στα πράγματα ή δημιουργεί αξίες. Η γνώση από μόνη της δεν αποδίδει ή δημιουργεί αξία. Μόνο με τη φώτιση, την καθοδήγηση της σοφίας, μπορεί η γνώση να παραγάγει και να μεταδώσει αξίες – αξίες που επιφέρουν ευτυχία.

3. Ο Νόμος της Αιτιότητας (= αιτία > αποτέλεσμα) υποδείχνει πως η ζωή, το ξετύλιγμα των γεγονότων γύρω και μπροστά μας που εμείς αντιμετωπίζουμε, είναι μια ουδέτερη διαδικασία. Σημασία δεν έχουν οι κρίσεις και γνώμες μας καλό-κακό, μα η εμπειρία από τις πράξεις μας.

Μια δεύτερη υπόδειξη είναι η ολοφάνερη παροδικότητα των πάντων. Εμείς οι ίδιοι ζωντανοί, ενσαρκωμένοι οργανισμοί, θα παρέλθουμε. Τα πάντα στο σύμπαν φθείρονται και καταλύονται. Όλα μεταβάλλονται συνεχώς.

Μια τρίτη υπόδειξη είναι η συνάφεια των πάντων, η αλληλοσύνδεση τους σε ένα ενιαίο σύνολο. Δεν υπάρχει κάτι εντελώς ξεχωριστό, αυθύπαρκτο και αυτεξούσιο. Τα πάντα αλληλοσυνδέονται κι επηρεάζουν τα πάντα. Μόνο εμείς οι άνθρωποι σκεφτόμαστε κι αισθανόμαστε την ύπαρξη μας ξεχωριστή, πάντοτε να σχεδιάζει πώς να ελέγχει όσο το δυνατόν ένα μεγαλύτερο μέρος του κόσμου ή του άμεσου περιβάλλοντός μας. Και αυτή είναι μια αιτία που οδηγεί σε βέβαιη δυστυχία.

Η σοφία αναγνωρίζει το ενιαίο σύνολο και οδηγεί σε κείνο.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *