Σε αυτό το άρθρο παρουσιάζω μερικά λόγια από το Ευαγγέλιο του Θωμά που είναι το πιο ενδιαφέρον και αποκαλυπτικό όλων των κειμένων. Ενδέχεται να υπήρχαν κι άλλες τέτοιες συλλογές με αποφθέγματα του Ιησού. Αυτά χρησιμοποιήθηκαν ως πηγές για τα υπόλοιπα χριστιανικά κείμενα, Γνωστικά και μη, καθώς και τα ΤΚΕ (=4 κανονικά ευαγγέλια). Με αυτά τα λόγια σχηματίζουμε μια εντελώς διαφορετική εικόνα του Ιησού και μιας διαφορετικής άποψης του πρώιμου Χριστιανισμού. Οι αγκύλες έχουν δικά μου σχόλια
(3) Η Βασιλεία είναι μέσα σας κι έξω. Όταν γνωρίσετε τον εαυτό σας, τότε θα είστε γνωστοί και θα γνωρίζετε πως είστε γιοι του Ζωντανού Πατέρα. Αν όμως δεν γνωρίζετε τον εαυτό σας, ζείτε στη φτώχεια και είστε η φτώχεια.
[Η «βασιλεία» είναι η παρουσία του Θεού: είναι πανταχού παρούσα και μέσα κι έξω από τον άνθρωπο. Η αυτογνωσία συνίσταται όχι στη γνώση ότι έχουμε φοβίες, απληστία, ζήλεια και άλλες τέτοιες αδυναμίες, μαζί με αρετές όπως η καλοσύνη, το θάρρος, η δικαιοσύνη κλπ, αλλά ότι ο εαυτός μας είναι η Παρουσία του Θεού μέσα (κι έξω από) μας. Αυτή η συνειδητοποίηση είναι αληθινός πλούτος.](11) Κάποτε όλοι ήσασταν ένα και γίνατε δύο. Τώρα όμως που έχετε γίνει δύο, τι θα κάνετε;
[Τα άτομα έχουν αποκοπεί από την αρχική ενότητα του Θεού ή Εαυτού.](13) Ο Ιησούς ρώτησε τους μαθητές: «Με τι μοιάζω;»… Ο Ματθαίος είπε: «Είσαι σαν ένας γνωστικός φιλόσοφος».
[Αυτή η παρομοίωση θυμίζει την περιγραφή στον Ιώσηπο «ο Ιησούς, ένας άνθρωπος σοφός… και δίδασκε ανθρώπους που δέχονταν με ευχαρίστηση την αλήθεια». Επίσης την περιγραφή του Σύρου Mara Ben Sarapion που τον κατέταξε με τον Σωκράτη και τον Πυθαγόρα – και οι δύο στο 31. Φιλοσοφία: Ιστορικότητα του Ιησού]Οι μαθητές ρωτούν πότε θα εισέλθουν στη Βασιλεία και ο Ιησούς απαντά:
(22) «Όταν κάνετε τα δύο ένα. Όταν κάνετε το έξω όπως το μέσα και το μέσα όπως το έξω… Όταν κάνετε το αρσενικό και το θηλυκό ένα… »
[Με άλλα λόγια, όταν επιστρέψουν στην ενότητα του Εαυτού.](39) Οι Γραμματείς και οι Φαρισσαίοι πήραν τα κλειδιά της Γνώσης και τα έκρυψαν. Ούτε οι ίδιοι εισήλθαν ούτε επέτρεψαν σε άλλους που ήθελαν να εισέλθουν.
[Αυτό το βρίσκουμε στο Μθ 23.13 και Λκ 11.52. Είναι ένα από αρκετά λόγια που βρίσκονται στα ΤΚΕ (9, 16, 20 κλπ).](50) Αν σας ρωτήσουν «Από πού ήρθατε;» απαντείστε: «Ήρθαμε από το Φως όπου το φως γεννιέται το ίδιο μόνο του…» Αν σας ρωτήσουν «Ποιοί είστε;» απαντείστε «Είμαστε οι γιοι Του, οι εκλεκτοί του Ζωντανού Πατέρα.» Αν σας ρωτήσουν «Ποιο είναι μέσα σας το σημείο του Πατέρα σας;» απαντείστε «Είναι μια κίνηση και μια ανάπαυση».
[Απόηχοι βρίσκονται ίσως στο Λκ 16.8 και Ιω 12.36 όσον αφορά «το φως». Πολύ ενδιαφέρουσα είναι η τελευταία διατύπωση που υπονοεί μάλλον την κίνηση της εκδήλωσης της δημιουργίας και την απόσυρσή της πίσω στην ανάπαυση του Θεού.]
(67) Όποιος γνωρίζει τα πάντα, αλλά δεν γνωρίζει τον εαυτό του, στερείται τα πάντα.
(70) Όταν μέσα σας γεννηθεί εκείνο που ήδη έχετε στον εαυτό σας, εκείνο θα σας σώσει.
(77) Εγώ είμαι το φως υπεράνω των πάντων. Εγώ είμαι το Παν. Το Παν προήλθε από Εμένα και το Παν έρχεται σ’ Εμένα. Σκίστε ένα ξύλο – εκεί είμαι Εγώ. Σηκώστε μια πέτρα – εκεί θα βρείτε Εμένα.
(79) Ευλογημένοι είναι όσοι άκουσαν τον λόγο του Πατέρα και τον τήρησαν αληθινά.
(95) Αν έχετε χρήματα, μη δανείζετε με τόκο. Να τα δίνετε, ακόμα κι αν δεν πρόκειται να τα πάρετε πίσω.
(106) Όταν κάνετε τα δύο ένα, θα γίνετε Υιοί του Ανθρώπου, κι αν πείτε στο βουνό «Μετακινήσου», το βουνό θα μετακινηθεί.
(111) Ο Ιησούς διδάσκει – όποιος βρει τον εαυτό του, για εκείνον ο κόσμος δεν είναι αντάξιος.
(113) Οι μαθητές ρώτησαν «Πότε θα έρθει η Βασιλεία;» Ο Ιησούς απάντησε «Δεν έρχεται με την προσδοκία. Κανένας δεν θα πει «νάτην εδώ» ή «νάτην εκεί». Αλλά η βασιλεία του Πατέρα είναι απλωμένη στη γη και οι άνθρωποι δεν την βλέπουν».
