1. Σύμφωνα με τις τρέχουσες πανεπιστημιακές θεωρίες, όπου όμως υπάρχουν μερικές εξαιρέσεις, η εξέλιξη του ανθρώπου έγινε αυτόματα, μηχανικά, από την ίδια τη Φύση. Αυτές όλες οι θεωρίες περί εξέλιξης των οργανικών μορφών, στην ανατομία, εμβρυολογία, παλαιοντολογία, φυσιολογία και ό,τι άλλο, ανήκουν στη σφαίρα της εικοτολογίας – αν όχι φαντασίωσης.
Στην αρχή, με τον Δαρβίνο και άλλους, διατυπώθηκε μια τολμηρή υπόθεση – δηλαδή η εξέλιξη ή, όπως είναι γνωστή, “καταγωγή των ειδών” – και υιοθετήθηκε στις βιολογικές επιστήμες. Αργότερα όμως λησμονήθηκε πως επρόκειτο για μια εικασία που θα βοηθούσε την έρευνα πάρα πέρα κι έγινε δόγμα.
Η αρχική θεωρία της εξέλιξης που βασίζεται στην επιλογή, στην προσαρμογή και στη διαλογή – και στο τυχαίο – ισχύει μόνο με την έννοια της “διατήρησης των ειδών” όχι για την εμφάνιση νέων ειδών. Στην πραγματικότητα η μετάβαση από κατώτερες μορφές σε ανώτερες και η εμφάνιση νέου είδους δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ πουθενά ούτε υπάρχουν στέρεες αποδείξεις για τέτοια διαδικασία. Μόνο μεγάλη παρανόηση εγκαθίδρυσε την ιδέα της εξέλιξης στην πανεπιστημιακή και αργότερα στη λαϊκή νοοτροπία («η επιστήμη λέει…»)
Το πώς εμφανίστηκαν τα είδη δεν το γνωρίζουμε καθόλου. Γνωρίζουμε μόνο για ποικιλίες ή διαφορετικές εκδοχές μέσα στα όρια πάντα των συγκεκριμένων ειδών. Το είδος είναι παγιωμένο και σταθερό ενώ οι ποικιλίες είναι ασταθείς και με τη μεταβολή συνθηκών αλλάζουν και κάποτε ξαναγυρίζουν σε πρότερη μορφή.
2. Το πόση ζημιά μπορούν να κάνουν κάποτε οι ανθρωπολόγοι φαίνεται στην (τώρα πια) κλασική περίπτωση της Αμερικανίδας Margaret Mead. Αυτή ερεύνησε την κοινωνία της Σαμόα (κι άλλες) στη δεκαετία 1920 και δημοσίευσε τα “ευρήματά” της. Βρήκε πως εκεί δεν υπήρχαν πολλές τριβές, αντιζηλίες και αντιπαραθέσεις και οι άνθρωποι έκαναν σεξ ελεύθερα δίχως προσκόλληση και κτητικότητα. Υπήρχε μεγάλη ηρεμία και σχεδόν καθόλου εγκληματικότητα.
Το 1983, πέντε χρόνια μετά τον θάνατο της Μηντ, ο ανθρωπολόγος Derek Freeman έδειξε πώς εκείνη είχε κάνει πολλά λάθη. Άλλοι φυσιοδίφες όπως ο R.Dawkins και ο D. Attenborough επίσης επέκριναν την Μηντ. Και περιορισμένο ήταν το σεξ και βιασμοί και εγκληματικότητα υπήρχαν!
Εκτός από τη Σαμόα, η Μηντ “ερεύνησε” και τρεις άλλες κοινωνίες στη Νέα Γκουινέα (Sex and Temperament in Three Primitive Societies, 1935). Για τους Τshambuli (τώρα ορθότερα Chambri) έγραψε πως υπήρχε σχετική ισότητα, με τις γυναίκες να κερδίζουν τα προς το ζην και τους άντρες να φοράνε μέικ-απ και να μένουν σπίτι. Το 1981 η D. Gewertz έμεινε και μελέτησε τους Chambri και βρήκε πολύ διαφορετικά ήθη κι έθιμα. Οι άντρες συχνά ξυλοφόρτωναν τις γυναίκες, οι ίδιοι ήλεγχαν όλη την παραγωγή, έπαιρναν όλες τις σοβαρές αποφάσεις, και, όπως συνηθίζεται σε πολλές φυλές, βάφονταν σε ορισμένες τελετές! Η J. Bamberger είχε ήδη (1974) ανακαλύψει πως πουθενά στον Δυτικό Ειρηνικό δεν υπήρχε μητριαρχία – παρά τις σαπουνόφουσκες που είχε ξαμολήσει το φεμινιστικό κίνημα λόγω της Μηντ!
Αλλά η αντίληψη της μητριαρχίας έχει επικρατήσει ευρύτατα.
Ένα μικρό λάθος παράγει μεγαλύτερο κι αυτό μεγαλύτερα και αυτά περισσότερα – και γεννιούνται νέοι μύθοι που συχνά εδραιώνονται.
2β. Ένα άλλο σημείο σοβαρής παράληψης στην επικρατούσα θεωρία της εξέλιξης οργανισμών, όπως ζώα και άνθρωποι στη Βιολογία, μα και κοινωνιών και πολιτισμών στην Κοινωνιολογία, είναι η απουσία της ιδέας της παρακμής. Δεν μπορεί θεωρητικά να υπάρχει “εξέλιξη” με την έννοια της ανάπτυξης ή ανέλιξης και να μην υπάρχει παρακμή, μαρασμός.
Ούτως ή άλλως το φαινόμενο της παρακμής εκδηλώνεται ως σταμάτημα ανάπτυξης, μεταβολή και απώλεια δύναμης κι ενέργειας, σε κάθε κίνηση εξέλιξης ή ακμής: όντα γερνούν και πεθαίνουν ενώ άλλα (δεινόσαυροι, ιχθυόσαυροι) εξαφανίζονται ως είδη.
Ομοίως πολιτισμοί – όπως ο Αιγυπτιακός.
3. Η ανθρώπινη ανέλιξη (ή εσωτερική ανάπτυξη) γίνεται μόνο ατομικά με προσωπική προσπάθεια, όχι αυτόματα ή μηχανικά. Ελάχιστα άτομα την αποζητούν και καταβάλλουν αυτήν την προσπάθεια με την οποία βαθμιαία μετατρέπονται στον ψυχισμό τους σε πολύ διαφορετικά όντα με ανώτερη νοημοσύνη και δύναμη. Αυτά αποτελούν μια σπάνια εξαίρεση στις μάζες των κοινών ανθρώπων. Και, όπως δείχνουν οι αλλαγές προς το χειρότερο στις σύγχρονες ανθρώπινες συνθήκες με αύξηση του αλλόφρονος ετσιθελισμού και της οργίλης επιθετικής και βίαιης συμπεριφοράς, αυτή γίνεται ολοένα σπανιότερη.
Η ανθρώπινη ανέλιξη συνίσταται στην απώλεια ορισμένων βλαβερών συνηθειών, όπως π.χ. φλυαρία, πλαγιότητα, μοχθηρία, αυτοδικαίωση κλπ., και την ανάπτυξη ορισμένων ιδιοτήτων (αφοβία, γενναιότητα, ευθύτητα, κλπ.) που συνήθως μένουν υπανάπτυκτες, όπως φαίνεται, και δεν θα εκδηλωθούν από μόνες τους. Έτσι ο συγκεκριμένος άνθρωπος, άντρας ή γυναίκα, γίνεται πολύ διαφορετικό ον εσωτερικά.
Το 1947 ο Π. Ουσπένσκι δημοσίευσε το βιβλίο του με πέντε διαλέξεις The Psychology of Man’s Possible Evolution που μεταφράστηκε το 1982 στα Ελληνικά ως Η Ψυχολογία της δυνατής Εξέλιξης του Ανθρώπου (Πύρινος Κόσμος). Σε αυτό, στην Πρώτη Διάλεξη έγραψε: “Προτού ο άνθρωπος αποκτήσει νέες λειτουργίες ή δυνάμεις που δεν γνωρίζει και δεν κατέχει, πρέπει να αποκτήσει λειτουργίες και δυνάμεις που επίσης δεν κατέχει μα αποδίδει στον εαυτό του νομίζοντας πως τις ξέρει και μπορεί να τις χρησιμοποιεί και να τις ελέγχει.”
4. Η διατύπωση αυτή του Ουσπένσκι περιέχει μια χαλαρή, άθελη, διατύπωση με τα ρήματα “αποκτώ” acquire και “κατέχω” possess. Αυτό είναι λάθος. Πιο σωστό θα ήταν να χρησιμοποιήσει ένα ρήμα όπως “ανακαλύπτω, αναπτύσσω” κι “εκδηλώνω, χρησιμοποιώ”.
Διότι ο άνθρωπος ήδη έχει τις ιδιότητες αυτές όλες αλλά δεν τις χρησιμοποιεί καθώς δεν είναι πλήρως αναπτυγμένες μέσα του. Και σίγουρα δεν τις ελέγχει.
Για παράδειγμα όλοι λέμε “σκέπτομαι” ή “σκέφθηκα” να κάνω κάτι. Αλλά η απλή πραγματικότητα είναι πως η σκέψη περνά ή πέρασε από το μυαλό μου ανεξέλεγκτα. Ή λέμε “αποφάσισα” ή “θα αποφασίσω αργότερα”, όπου πάλι, στην πραγματικότητα, μια απόφαση για κάτι πάρθηκε ή περιμένω να παρθεί αργότερα.
Η αλήθεια είναι πως δεν γνωρίζουμε και δεν ελέγχουμε αυτές τις λειτουργίες. Όπως ορθά λέει παρακάτω ο Ουσπένσκι, αυτές γίνονται μέσα μας όπως “φυσά” ή “βρέχει” – δηλαδή από μόνες τους, απρόσωπα, αυτόματα, μηχανικά.
Διότι δεν υπάρχει στην παρούσα ψυχοσύνθεσή μας μια μόνιμη, σταθερή οντότητα, ένα μόνιμο σταθερό “εγώ” που ελέγχει και χρησιμοποιεί αυτές τις δυνάμεις και λειτουργίες. Τα συναισθήματά μας αλλάζουν από μόνα τους ανάλογα με εξωτερικά ερεθίσματα, οι σκέψεις ρέουν συνεχώς σαν τα νερά ποταμού, αργά και ήρεμα ή ορμητικά.
Κάθε επιθυμία (για παγωτό, περίπατο, ποτό κλπ.), κάθε αίσθημα θυμού, φόβου, απογοήτευσης, χαράς κλπ., λέει “εγώ”. Σε διαφορετικές περιστάσεις, κάθε διαφορετική φωνή “εγώ” διεκδικεί πράγματα και πρόσωπα ως δικά του λέγοντας το κεφάλι μου, το σώμα μου, το αμάξι μου, το παιδί μου, η δουλειά μου κλπ. κλπ. Και οπωσδήποτε παρουσιάζονται ποικίλες επιθυμίες και ποικίλα αισθήματα, μα όλα έρχονται και φεύγουν όπως “φυσά” ή “χιονίζει”. Οπωσδήποτε έχουμε κάποια σχέση με πράγματα, πρόσωπα και περιστατικά αλλά δεν μας ανήκουν πραγματικά διότι όταν κοιμόμαστε ή πεθαίνουμε όλα μένουν πίσω, ανεξάρτητα από μας.
5. α) Τι σημαίνει πως μόνο ελάχιστοι άνθρωποι στρέφονται στην ανέλιξη;
β) Τι σημαίνει πως ο άνθρωπος γίνεται διαφορετικό όν;
γ) Ποιες λειτουργίες ή συνήθειες πρέπει να χάσει; Και πώς;
δ) Ποιες ιδιότητες ή λειτουργίες πρέπει να αναπτύξει; Και πώς;
Αυτές τις ερωτήσεις θα τις εξετάσουμε στο επόμενο άρθρο. Οι απαντήσεις κι εξηγήσεις χρειάζονται πολύ χρόνο και περισσότερο χώρο.
