1. Η μόνη αξιόλογη Ψυχολογία είναι αυτή που εξετάζει τον άνθρωπο ως ον που με την κατάλληλη πειθαρχία, μεθοδική μελέτη και συστηματική προσπάθεια, μπορεί να ανελιχθεί σε ον με ανώτερη οντότητα, κατανόηση και δύναμη. Αυτό θα είναι και το νόημα της “φιλοσοφίας” και “ψυχολογίας” σε αυτά τα άρθρα, εκτός όπου δοθούν επεξηγήσεις για διαφορετική χρήση.
Εδώ χρειάζεται μια διευκρίνιση για τον όρο “εξέλιξη”, τον οποίο θα χρησιμοποιήσω με διαφορετική και συγκεκριμένη έννοια.
Το πρώτο συστατικό ‘εξ’ υπονοεί μια κίνηση “έξω από ‘κάποια ουσία ή μορφή’: αυτή μπορεί να είναι εκλέπτυνση, προς τα πάνω, παραμονή στο ίδιο επίπεδο ή εκτράχυνση προς τα κάτω.”
Κανονικά θα έπρεπε να έχουμε και την λέξη “κατω- έλιξη > καθέλιξη” για να δείχνει την κίνηση προς τα κάτω. Επίσης “ενδο-έλιξη”, “έσω-έλιξη” (in-volution αγγλιστί) για μια εσωτερική κίνηση. Δεν τις έχουμε.
Έχουμε όμως τη λέξη “ανέλιξη” και αυτήν χρησιμοποιώ εδώ για να δείχνω την κατεύθυνση προς τα πάνω, κίνηση ανύψωσης κι εκλέπτυνσης. Η λέξη “ανάπτυξη” επίσης χρησιμοποιείται συχνά με την ίδια έννοια.
Στην Αγγλική βρίσκουμε “evolution: εξέλιξη”, “involution: έσω-εξέλιξη” που χρησιμοποιείται στην λογοτεχνία της εσωτερικής ψυχολογίας όπως η δική μας “ανέλιξη”, αλλά και τη “devolution” που δείχνει καθοδική πορεία, παρακμή, χειροτέρευση.
2. Είναι διάχυτη η αντίληψη πως ο άνθρωπος “εξελίχθηκε” από κάποιο πιθηκοειδές ον, εκείνο από κάποιο άλλο και ούτω καθεξής. Τέτοιες αντιλήψεις είναι καθαρά εικασίες αναπόδεικτες. Ενώ η εξέλιξη ορισμένων όντων από άλλα είναι πιθανή, στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε τίποτα για την προέλευση του ανθρώπινου όντος και δεν υπάρχουν τεκμήρια ή αποδείξεις για την ανέλιξη του από πίθηκο ή άνθρωπο-πίθηκο.
Έχουν βρεθεί απολιθώματα, σκελετοί, κρανία και οστά, σε διάφορα μέρη της υφηλίου που μοιάζουν με την μορφή του ανθρώπου όπως την ξέρουμε, homo sapiens sapiens “γνωστικός άνθρωπος” ! Αλλά δεν υπάρχει καμιά απολύτως απόδειξη πως αυτά τα προϊστορικά πλάσματα, ανθρωποειδή και πιθηκάνθρωποι, είναι πρόγονοι του ανθρώπινου είδους. Μπορεί και αυτά τα όντα να έζησαν και να εξαφανίστηκαν πριν από εκατομμύρια χρόνια όπως τόσα άλλα είδη (π.χ. δεινόσαυροι, πτεροδάκτυλοι κλπ.) χωρίς εξελικτική συγγένεια στον άνθρωπο.
Στα μέσα του 20ού αιώνα λεγόταν πως ο γνωστικός άνθρωπος είχε παρουσιαστεί μόλις 40.000 Π(ρο) Π(αρόντος). Με νέες ανακαλύψεις οστών η χρονολογία κατέβηκε στις 80.000 ΠΠ. Μετά πήγε πίσω κι άλλο φθάνοντας στις 200.000 ΠΠ. Τελευταία διάβασα για 500.000 ΠΠ – μα αυτό χρειάζεται επιβεβαίωση.
Υπάρχουν πολλά άλυτα μυστήρια στην ιστορία του ανθρώπου. Δεν γνωρίζουμε τίποτα για τους ανθρώπους που έφτιαξαν τα αγάλματα στη Νήσο του Πάσχα. Ούτε για τους κατασκευαστές των μεγαλιθικών κτισμάτων (5η χιλιετία ΠΚΕ) στη Μάλτα και τις παράλληλες αυλακιές στη βραχώδη επιφάνεια του νησιού – που σε ένα σημείο εξαφανίζονται στη θάλασσα. Ούτε για τις μεγάλες πυραμίδες (2600 ΠΚΕ) και τη Σφίγγα στην Αίγυπτο.
Ελάχιστα ωφελούν αστήρικτες και αναπόδεικτες εικασίες.
3. Η ανέλιξη σημαίνει πως ο άνθρωπος, έτσι όπως εμφανίζεται στο σκηνικό της γνωστής μας Ιστορίας με γραπτά κείμενα (περίπου 3000 ΠΚΕ) είναι ον ατελές μα με μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης ιδιοτήτων που βρίσκονται σε λανθάνουσα κατάσταση στον ψυχικό του κόσμο.
Ανέλιξη σημαίνει απλά την εμφάνιση σε πλήρη λειτουργία και μονιμότητα των ιδιοτήτων αυτών- όπως αφοβία, δικαιοσύνη, ευστάθεια, καρτερία, σοφία και παρόμοιες.
Οι ιδιότητες αυτές δεν εκδηλώνονται συχνά στον κοινό άνθρωπο που ξέρουμε, ούτε σε πλήρη ένταση. Μένουν, τρόπος του λέγειν, υπανάπτυκτες.
Η πλήρης ανάπτυξη τους, που είναι η ανέλιξη, προϋποθέτει τρία πράγματα.
α) Ισχυρή επιθυμία για αυτήν την ανάπτυξη, όχι ένα φευγαλέο καπρίτσιο.
β) Εξωτερική βοήθεια από κάποιον που έχει προχωρήσει σε αυτήν και γνωρίζει περισσότερα στην πράξη.
γ) Προσωπική προσπάθεια υπό κάποια πειθαρχία. Το να διαβάζεις βιβλία ή να ακούς οδηγίες χωρίς πρακτική εφαρμογή, αυτό καθεαυτό δεν φέρνει ανέλιξη, μα βοηθάει με την πληροφόρηση.
4. Πρέπει να σημειωθεί πως όλες οι αρχαίες παραδόσεις, όλες οι αρχαίες κουλτούρες (ή παλαιοί πολιτισμοί) έχουν μύθους και θρύλους για ανθρώπους με μεγάλες δυνάμεις, με ιδιότητες που σε μας φαίνονται υπερφυσικές (σε ορισμένους δε «εξωγήινες») και κατανικούν άλλα όντα με παρόμοιες «υπερφυσικές» δυνάμεις.
Ας θυμηθούμε επίσης τα μεγαλόπρεπα μνημεία πού έχουν διασωθεί σε ερειπωμένη έστω μορφή (τμήμα § 2) για τα οποία δεν γνωρίζουμε και πολλά πράγματα.
Επίσης, ας λάβουμε υπόψη μας τη μαρτυρία της ύπαρξης μεγάλων σοφών όπως o Yajnavalkya στην Ινδία, ο Μωυσής στη Μέση Ανατολή, ο Ορφέας στην Ελλάδα, ο Λάο Τσε στην Κίνα κ.ο.κ. καθώς και νεότεροι μύστες σαν τον Μάιστερ Έκχαρτ στη Γερμανία, την Αγία Τερέζα στην Ισπανία κ.ο.κ. Η ύπαρξή τους δείχνει πως όντως ο άνθρωπος μπορεί να ανελιχθεί σε ανώτερα επίπεδα οντότητας, συνειδησίας και κατανόησης.
Θα επανέλθω.
