Συνεχίζω με απόσπασμα από το “Κατανοώντας τα Μυστήρια”, το Ταοϊκό κείμενο Wen Tju με τη μεταγενέστερη παράδοση λόγων του Λάο Τζου (23-28).
Τα λόγια έχουν την πηγή τους όπως τα έργα μια βάση. Αν αποσυνδεθείς από την πηγή, αν χάσεις τη βάση, ακόμα κι αν έχεις πολλά ταλέντα είναι καλύτερα να μιλάς λίγο ως καθόλου. Γι’ αυτό οι μεγάλοι τεχνίτες λειτουργούν από γνώση, όχι μόνο από ταλέντο. Και ανάλογα με τον καιρό, φυλάγονται μα δίχως την επιτήδευση προφύλαξης.
Το μεγάλο Τάο δεν έχει, επιτηδεύσεις, σκαρώματα. Η απουσία τους είναι απουσία κτητικότητας. Δίχως κτητικότητα, δεν εμμένεις. Όταν δεν εμμένεις, δεν έχεις περιορισμένη μορφή. Η α-μορφία σημαίνει α-ταραξία και αυτή σημαίνει μη-ομιλία. Όταν δεν μιλάς, υπάρχει σιγή δίχως ήχο ή κίνηση.
Το άηχο και το άμορφο δεν ακούγεται, δεν βλέπεται. Γι’ αυτό λέγεται λεπτό και πνευματικό. Καθώς φαίνεται να είναι αδιάκοπα παρόν αποκαλείται ρίζα του Ουρανού και της Γης.
Το Τάο δεν έχει μορφή και ήχο, γι’ αυτό οι σοφοί σκόπιμα το εικόνισαν ως Ενότητα και το ονόμασαν Τάο ή “τρόπος του Σύμπαντος”.
Το μεγάλο βασίζεται συχνά στο μικρό, το πολύ αρχίζει με το λίγο. Οι σοφοί κυβερνήτες θεωρούν αγαθά τη γη και τον ουρανό και πόρους όλα τα πλάσματα. Η αξιοσύνη και η αρετή θεωρούνται τα σπουδαιότερα, η εξουσία και η φήμη τα πιο αξιόλογα. Η ομορφιά των δίδυμων ιδιοτήτων ταιριάζει στον ουρανό και τη γη. Γι’ αυτό οι σοφοί συνδέονται με το Τάο ως μητέρα-πηγή του κόσμου.
Όταν βοηθάς τους φτωχούς και στερημένους, τότε γεννιέται η καλή φήμη. Όταν προωθείς το ωφέλιμο κι εξαλείφεις το βλαβερό, τότε εγκαθιδρύεται η αξιοσύνη.
Η κυβέρνηση του λαού τότε είναι γεμάτη αρετή καθώς συνδέεται πλήρως με το Τάο, προωθεί φιλαλήθεια και με χαρά χαρίζει γνώση ανεξάντλητη. Τότε η ρητορεία παύει και κυριαρχεί σιωπή – μα ο κόσμος δεν ξέρει να εκτιμά τους λιγομίλητους.
Η οδός που συνήθως διατυπώνεται δεν είναι η μόνιμη οδός του Τάο. Και οι ετικέτες που κολλάνε σε πράγματα δεν είναι οι αληθινές ονομασίες. Όλα όσα διατυπώνονται ή εγγράφονται για να μεταβιβαστούν σε άλλους είναι χοντρές γενικεύσεις.
Οι ιδανικοί ηγέτες της αρχαιότητας είχαν διαφορετικές συμπεριφορές μα πάντα με την ίδια πρόθεση και ακολουθούσαν διαφορετικούς δρόμους προς τον ίδιο προορισμό. Σήμερα πολιτικοί, λόγιοι και ιερωμένοι δεν γνωρίζουν την ενότητα του Τάο ή την ολότητα της αρετής: ακολουθούν τα ίχνη πεπραγμένων και συζητούν για αυτά. Μα ακόμα κι αν είναι μελετηροί και διαβασμένοι δεν αποφεύγουν τη σύγχυση.
Η ζωτική ενέργεια του νου δεν μπορεί να καθοδηγείται από λόγια. Μόνο το πνεύμα την επηρεάζει. Το ότι οι σοφοί μπορούν να κυβερνούν τον κόσμο δίχως να αφήνουν το κάθισμά τους οφείλεται στο ότι η ενσυνείδητη δύναμή τους φτάνει πολύ μακρύτερα από τα λόγια.
Όταν υπάρχει εμπιστοσύνη σε συμφωνίες, η εμπιστοσύνη είναι παρούσα πριν τη συμφωνία με τα λόγια. Όταν υπάρχει δράση με κοινή κατεύθυνση, η ειλικρίνεια της δράσης είναι παρούσα πριν την καθοδήγηση. Όταν σοφοί κυβερνούν, ο λαός επηρεάζεται αθέατα, πνευματικά, με συναίσθηση. Όταν οι ηγέτες δρουν μα δεν υπάρχει ανταπόκριση από τον λαό, συναίσθηση και διατάγματα αποκλίνουν.
Το βρέφος δεν γνωρίζει το ωφέλιμο και το βλαβερό. Η μητέρα το φροντίζει με αγάπη: αυτό είναι συναίσθηση αρμονική.
Η λειτουργία της ομιλίας είναι αδύναμη ενώ της σιωπής πανίσχυρη. Έμφυτη πίστη κι εμπιστοσύνη ανασύρουν ορθή ανταπόκριση: τέτοια είναι η δράση του σοφού.
