Π206: Σπουδαιότητα ποίησης

Ολοένα λιγότεροι άνθρωποι διαβάζουν ποίηση ενώ ολοένα περισσότεροι γράφουν και δημοσιεύουν με δικά τους έξοδα. Φαίνεται να υπάρχει μια γενική πτώση στην ευαισθησία και το γούστο των ανθρώπων γενικά στη Μεταμοντέρνα Eποχή. Έχει επικρατήσει μια εύκολη, μάλλον ρηχή συνθηματολογία.

Όταν ο T.S. Eliot έλεγε πως “ο ποιητής συνεχώς συγχωνεύει διαφορετικές εμπειρίες και φτιάχνει νέα σύνολα”, δεν κυριολεκτούσε. Διότι ελάχιστοι ποιητές το κάνουν. Εννοούσε μάλλον πως προσπαθούν να το κάνουν. Όσο για όσους γράφουν ποιήματα στον 21ο αιώνα στην Ελλάδα, είμαι βέβαιος πως η μόνη εμπειρία που προσπαθούν να εκφράσουν είναι η έντονη φιλοδοξία τους να περάσουν ως ποιητές.

Υπάρχουν ομάδες, εργαστήρια ή μαθήματα “δημιουργικής γραφής”. Αλλά τα αποτελέσματα δεν είναι πολύ καλά.

Κοιτώ μια έκδοση 40 νέων ποιητών με 3 ή 4 κομμάτια o καθένας και η καθεμιά Ανθολογία Ποιητικών Διαλόγων, που γράφτηκαν υπό κάποια καθοδήγηση (Νοεμ. 2014 – Ιουν. 2015). Παίρνω το Lullaby, το τέλος, μιας κυρίας 35 ετών:

(μες στα βουνά της νύστας ωκεάνιο το δείλι) / κι είσαι εκεί για να δίνεις / μια κλωτσιά φως / στη χρωματομόνωση / και να λες / “άντε πάμε να παίξουμε, σήκω…” //

Η απάντηση της ανατολής / η ευωδία του ήλιου //

Είναι γενναίες οι προσπάθειες για ποίηση μα συγχυσμένες: “βουνά της νύστας” – δύσκολος ο ύπνος σαν σκαρφάλωμα ή κάτι άλλο – βαρύς σαν βουνό; “μια κλωτσιά φως / στη χρωματομόνωση” – πώς τη δίνεις και πώς θα έρθει αυτή να παίξει μαζί σου; Και ποια είναι η “ευωδία του ήλιου”, τι μυρίζει ο ήλιος;

Δυστυχώς όλα τα 100 τόσα κομμάτια είναι ίδιας ποιότητας. Το καθοδηγητικό πρόσωπο δεν μπορούσε να θέσει αυτά τα ερωτήματα ώστε η επίδοξη ποιήτρια να επανεξέταζε τις γραμμές και να επανεκτιμούσε κατά πόσο εξέφραζαν αυτό που ήθελε να πει;

Διότι κάτι θες να εκφράσεις και ο νους προσπαθεί να βρει τις πιο κατάλληλες λέξεις. Όχι όπως όπως και μόνο για εντυπωσιασμό.

Άλλος Βρετανός, ο Macauley έγραψε: “Καθώς προοδεύει ο πολιτισμός (civilization), η ποίηση σχεδόν εξ ανάγκης παρακμάζει”. Μα κι εδώ αναρωτιέμαι αν μιλάει κυριολεκτικά. Τι εννοεί με “πολιτισμό”; Στην αληθινή έννοια της λέξης, που υποδείχνει μια εκλέπτυνση και ανύψωση του πνεύματος, την έντονη αίσθηση Δικαιοσύνης και Φιλαλήθειας, και όχι μια σκέτη πρόοδο της τεχνολογίας με περίπλοκη κοινωνία, η καλή ποίηση μάλλον θα ακμάζει και θα παρουσιάζει όμορφες διατυπώσεις που φωτίζουν κι εμπλουτίζουν την κατανόηση.

Και αυτό θα εννοούσε ο Αμερικανός Thoreau όταν έγραφε στο δικό του Journal “Η ποίηση υπαινίσσεται ολόκληρη την αλήθεια ενώ η φιλοσοφία εκφράζει μόνο μόρια της αλήθειας”. Απηχούσε τον Αριστοτέλη που έγραφε στα Ποιητικά του το ίδιο για την Ποίηση και την Ιστορία. Μόνο που και οι δυο υπερβάλλουν κάπως.

Ο Έλιοτ εκφράζει ολόκληρη την αλήθεια γράφοντας στα Τέσσερα Κουαρτέτα “Words, after speech, reach into the silence”. Μα ο ίδιος αποτυγχάνει όταν στο ίδιο ποίημα, νωρίτερα, γράφει “At the still point of the turning world (…) there the dance is / But neither arrest nor movement”. Διότι το still point δεν έχει χορό. Ο χορός είναι γύρω του και ίσως η έκφραση και δημιουργία του.

Στη δική μας Μεταμοντέρνα Εποχή και ο πολιτισμός και η ποίηση έχουν παρακμάσει θλιβερά. Μα και ο Αριστοτέλης και ο Θορό και πολλοί άλλοι (Shelley, Woodsworth κλπ.) τονίζουν τη σπουδαιότητα της καλής Ποίησης και για ψυχαγωγία και για εκπαιδευτική εμψύχωση σε κάθε πολιτισμό – εκτός εκείνον της χυδαιότητας και βαρβαρότητας, όπου οι παραδοσιακές αξίες χάνονται.