1. Μπορεί να υπάρξει όντως πολύ μεγάλη χαρά στην ποίηση – στην καλή, πηγαία, απροσποίητη ποίηση, σαν του Σολωμού ή του Σαιξπήρου. Όσοι μετέφρασαν τον Σαιξπήρο (Β. Ρώτας, Ε.Μπελιές κ.ά.) μπορεί να απέδωσαν το πεζό αναγκαίο νόημα, όχι όμως την ποίηση.
Όσο για τον Σολωμό – να πώς θάβονται στο Η Τρελή Μάνα (ή Το Κοιμητήριο) δυο αδελφάκια:
Ροδοστεφάνωτα/ ασπροεντυμένα/
τα κατεβάσανε/ αγκαλιασμένα
μέσα εις την ύστερη/ αλησμονιά.
Ρομαντικές οι 4 πρώτες γραμμές, λες, λυρισμός της σειράς. Μα οι δυο τελευταίες δείχνουν γνήσιο ποιητή, καθώς ο υλικότατος τάφος παρουσιάζεται ως ‘ύστερη αλησμονιά’.
Είδα πρόσφατα το Hollow Crown του BBC, που είναι τα ιστορικά του Σαιξπήρου – Ριχάρδος ο 2ος, οι Ερρίκοι 4ος, 5ος κι 6ος (το πιο αδύναμο) και Ριχάρδος ο 3ος. Όχι πάντα καλή ηθοποιία, όχι πάντα καλή σκηνοθεσία ίσως, μα όταν ακούς τα λόγια η καρδιά σκιρτά και ο νους ανοίγει στην ευφροσύνη μεγαλειώδους ποίησης.
2. Για τέτοιους ποιητές έγραψε ο Σέλυ πως “Οι ποιητές είναι οι ανεπίσημοι (unacknowledged: μη αναγνωρισμένοι) νομοθέτες του κόσμου”, στο δοκίμιό του Προς Υπεράσπιση της Ποίησης. Διότι ο Όμηρος με τα έπη του ήταν μέγας παιδαγωγός της αρχαίας Ελλάδας και σε κάποιο βαθμό της Ευρώπης όλης. Ο δε Σαιξπήρος ανάπλασε την Αγγλική του Τζέφρι Τσόσερ (14ος αιώνας) και μαζί με τη μετάφραση της Βίβλου επί βασιλέως Ιακώβου (περίπου 1600), την παρασκεύασε ως όργανο διεθνούς επικοινωνίας. Δεν εννοούσε τους νυν ασυνάρτητους παρα-ποιητές.
Πώς συγκρίνονται οι Σεφέρης και Ελύτης με αυτούς;
Νομίζουμε πως επειδή χτύπησε τον πολύ κόσμο παλαβομάρα και δίνονται Νόμπελ και κρατικά βραβεία και ο ποιητικός κύκλος πάσχει από γεροντική άνοια, όλοι αυτοί οι ποιηταράδες με τους τομίσκους της αλαζονείας και φιλοδοξίας τους να θεωρούνται ‘ποιητές’, είναι όντως ισάξιοι ποιητές και ‘νομοθέτες’;
3. Κι όπου κι αν βγω / νύχτα στην στέγη να σε φωνάξω /
δεν θα υπάρχεις / ένα σημείο σου κόκκινο στον ουρανό //…
τα δίχως όνομα περνώντας πλάι γυμνή / μικρά φυτά /
που μυρίζουν βαθιά μέσα στον άνεμο / άντρα.
Εδώ στο πρώτο βλέπουμε δήθεν τραγική απώλεια: είναι σκέτη προσποίηση και σκέτος εξυπνακισμός της «ποιήτριας» που προδίδονται από τις φράσεις ‘όπου ….στη στέγη’ και το ‘κόκκινο σημείο στον ουρανό’ που δεν σημαίνει απολύτως τίποτα. Στο δεύτερο ο εξυπνακισμός είναι χειρότερος καθώς διασπάται η κανονική ροή της σύνταξης (τέχνασμα στον Ελύτη συχνό) για να προσδώσει ποίηση σε μια κοινή περιγραφή κοινών πραγμάτων (= χορτάρια με άγνωστο όνομα). Το επίρρημα ‘βαθιά’ έχει παρόμοια λειτουργία, ενώ είναι πλεοναστικό. Η αφηγήτρια είναι ‘γυμνή’ και κατά θαυμαστό τρόπο τα ‘μικρά φυτά’ με το άρωμά τους υπαινίσσονται άντρα! Είναι σκέτη αρλούμπα.
4. Μα προφανώς το μυαλό της αφηγήτριας είναι γεμάτο με σεξ, διότι σε άλλο κειμενάκι πάλι υπαινίσσεται σεξ:
Κι από τις εγκοπές λείο στα σκοτεινά / τη στιγμή την πιο καίρια /
που φεύγει το μισοφέγγαρο / απ’ των ανθέων τα δυνατά κόκκινα /
χείλη / σαν σ΄άλλον ουρανό υγρό βαθιά ως / τα πέλματα / ένα σώμα //
ένα σώμα αποσπάστηκε από τον έρωτα / μισό μέσα μου ακόμη κι απέραντο.
Εδώ έχουμε συμβολισμό: το μισοφέγγαρο συμβολίζει το ανδρικό όργανο που γλιστρά ‘λείο’ έξω από τον γυναικείο κόλπο την καίρια στιγμή του οργασμού. Μόνο έτσι συμβολικά μπορεί να ερμηνευτεί η αρλούμπα του μισοφέγγαρου (στον ουρανό) να φεύγει από τα κόκκινα χείλη των ανθέων (πάνω στη γη). Ο συμβολισμός επιβεβαιώνεται από την τελευταία γραμμή.
Αυτά τα κειμενάκια, συχνά σε σύγχρονες Ανθολογίες, είναι από την ποιητική συλλογή της Ιουλίτας Ηλιοπούλου Δίγαμμα, 1992, Ύψιλον, Αθήνα. Την αναφέρω γιατί συντρόφευσε τον Ελύτη στα τελευταία του έτη και απέκτησε φήμη σπουδαίας ποιήτριας και κριτικού.
Δυστυχώς με τέτοιες ανοησίες οι του ποιητικού κύκλου τρέφουν τις αυταπάτες και ψευδαπάτες τους πως γράφουν ‘ποίηση’ και είναι μάλιστα ‘νομοθέτες του κόσμου’!
