1. Ο εκδοτικός οίκος «Κοινωνία των (δε)κάτων» δημοσίευσε το 2010 μια Ανθολογία 30 επίδοξων ποιητών που δεν ξεπερνούσαν την ηλικία των 30. Μερικοί μάλιστα είναι μόλις 20. Ο υπότιτλος είναι “ένα τοπίο της νέας ποίησης”.
Ο τόμος 135 σελίδων περιέχει 3 ή 4 κείμενα του κάθε νέου επιλεγμένα από τους Γ. Μπλάνα και Ν. Σιώτη. Είναι όντως ένα κάπως διαφορετικό τοπίο ‘ποίησης’ από εκείνο της δεκαετίας του 1980, ας πούμε.
Η ασυναρτησία είναι πολύ πιο διαδεδομένη, πολύ πιο έντονη.
Ο Ν. Σιώτης μας διαβεβαιώνει πως “η ποίηση στην Ελλάδα καλά κρατεί” – αφού, όπως διαπίστωσε παλαιότερα περισσότερα άτομα γράφουν τέτοια κείμενα, υπάρχουν περισσότερα περιοδικά ποίησης και περισσότεροι άνθρωποι “εμπλέκονται” διαβάζοντας τέτοιες δημοσιεύσεις ή παρακολουθώντας συμπόσια και σεμινάρια. Γράφει επίσης (σ9) πως η “ποίηση” αυτή “είναι ένα από τα τελευταία εναπομείναντα κάστρα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας”.
Ως συνήθως ο Σιώτης δεν κάνει την παραμικρή προσπάθεια να στηρίξει τα γραφόμενα του με παραδείγματα, να δώσει δυο τρία έστω αναλυτικά σχόλια κριτικής προσέγγισης.
Ούτε ο Μπλάνας το κάνει και χάνεται σε αρλούμπες αοριστίας με δυσνόητο λεξιλόγιο που περνά για ειδική, επιστημονική, τεχνική γλώσσα. Είναι δε φανερό πως δεν καταλαβαίνει και πολλά όταν γράφει πως “ο σύγχρονος χαρακτηριστικός ποιητής της Δύσης” προσπαθεί να χρησιμοποιεί “νομιμοποιημένα και από καιρό ασάλευτα σύμβολα” επιλέγοντας την “πιο κοινή από τις μεταφορές… στην επικυρωμένη λογοτεχνικότητα της εποχής μας”. Και συνοψίζει με τον γενικόλογο εξυπνακισμό “το ποίημα δεν λέει τίποτα, επειδή λέει “τα πάντα”!?!?
2. Αν εξαιρέσω 4-5 που ειλικρινά επιχειρούν να γράψουν ποιητικά με απλότητα – έστω κι αν οι προσπάθειες είναι μέτριες (η Μ. Κατσοπούλου γεννημένη 1984, ο Σ. Κοσσιώρης γ1981, ο Ν. Νησίδης γ1986, ο Π. Χριστοδουλίδης γ1980, ο Χ. Ψαρράς) οι άλλοι όλοι μοιάζουν να πάσχουν από παράνοια ή αυτισμό.
Πρώτα πρώτα δύο τουλάχιστον γράφουν γνησιότατη πρόζα, δίχως την προσποίηση της κομμένης γραμμής που δείχνει “ποίηση”: ο Ν. Ευαντινός γ. 1982 και ο Χ. Τριανταφύλλου γ1991. Οι άλλοι επιδίδονται στην κομμένη γραμμή. Η Κ. Αυγέρη γ1982 παρουσιάζει και τα δύο.
Πχ από την Αυγέρη (σ 26): “Αναποδογυρισμένοι στα ίδια σεντόνια μοιράστηκαν μερικά όνειρα, τάχαμου σίγουροι για το μέλλον τους ξύπνησαν…” κλπ. Ή τον Κ. Συλφιτζόγλου: “Και για να λέμε/ την αλήθεια/ έχω βαρεθεί να ονειροπολώ/ αυτές τις ομιχλώδεις αυγές/ όλο μυστήριο…” κλπ.
Είναι μυστήριο γιατί να νομίζουν οι σύγχρονοι στιχοπλόκοι πως αρκεί να κόψεις τη γραμμή (και τη σύνταξη) κι έχεις “ποίηση”. Διότι αν εξέταζαν προσεκτικά κάπως καλύτερους στιχουργούς θα διαπίστωναν πως ο ελεύθερος στίχος έχει αρκετά συγκεκριμένα χαρακτηριστικά: έχει ροή με κάποιο ρυθμό, ίσως και όχι πολύ φανερό μέτρο· ένα ή άλλο σχήμα λόγου (μεταφορά, υπερβολή κλπ) και κάποια φρέσκια αφυπνιστική ποιότητα.
Αυτά τα βρίσκουμε στον Νησίδη (σ 87):
κοιμήθηκες και με πήρε ο άνεμος -/—-/–/–
κοιμήθηκα και με πήραν οι μέρες -/—-/–/-
και μ’ έφεραν σ’ αυτήν εδώ μόνο -/—/-//-
Η επανάληψη δίνει έναν σχεδόν νανουριστικό ρυθμό που όμως αλλάζει απότομα στην τρίτη γραμμή τονίζοντας τη μοναξιά του τώρα. Υπάρχει και η μεταφορά στο δεύτερο “κοιμήθηκα” και στο “πήραν” υπονοώντας πως επαναπαύθηκε στη σχέση για να ξυπνήσει όταν το άλλο πρόσωπο τον άφησε μόνο.
Εδώ έχουμε ελεύθερο στίχο μα και ποιητική ευαισθησία και τέχνη.
3. Ας συγκρίνουμε τώρα άλλους “ελεύθερους στίχους” που είναι σκέτη πρόζα.
(σ 39): μόνο να κοιτάς το λευκό περιστέρι/ να σε ρυμουλκεί με τον ίσκιο σου.
Πώς στην ευχή ένα λευκό περιστέρι ρυμουλκεί κάποιον με τον ίσκιο του;
(σ 80): η αρχαιότητα στέκει στο φως που/ δεν μπορέσαμε να
αντικρούσουμε με τις σταγόνες/ που στάζει το φεγγάρι.
Άγνωστο γιατί κόβεται η γραμμή μετά το “που” και γιατί μπαίνει το κενό μετά το “αντικρούσουμε”. Ίσως η αντίληψη πως έτσι παρουσιάζεται μοντέρνα ποιητική ελευθερία και λεπτές υπόνοιες – ενώ πρόκειται για σκέτη ανοησία. Το δε νόημα είναι ανύπαρκτο. Μπορεί αντανακλάσεις του φεγγαριού να μοιάζουν με μεγάλες πιτσιλιές μα σίγουρα δεν είναι “σταγόνες”.
(σ 99) Πίστεψε: δεν έχω νύκτα/
μόνο η δίψα μου βρέχει στέγη πάνω στα μάτια.
Εδώ, πιστέψτε με, αν δεν υπάρχει τυπογραφικό λάθος, η ασυναρτησία είναι απίστευτη.
4. Τελειώνω αυτή την εισαγωγή στους 30 με το “Μανιφέστο” του Π. Αρβανίτη (σ 22). Παίρνω μόνο τις διατάξεις περί ποίησης:/…/
Να αποκεφαλιστεί η προσωπική ποίηση/ Να θυμηθούμε πάλι
Πως η ποίηση εκκολάπτεται/ μέσα στη θηλειά της εξέγερσης/
Να γίνουμε χειρότεροι ποιητές/…/Να ανατινάξουμε τα
περιπολικά της ακίνδυνης στιχοπλοκής/…/Να απαλλοτριώσουμε
τα ιδιόκτητα ποιήματα/…/ Να καταργήσουμε το πένθος ποιητών.
Δεν υπάρχει ευαισθησία, ρυθμός, ούτε καν κάποια ευφυΐα: μόνο χοντρός εξυπνακισμός που παράγει αρλούμπες. Την ίδια ποιότητα βρίσκουμε και στις άλλες γραμμές μα και σε άλλα κείμενα. Πχ –
(σ 23) βάλθηκα να με ξεκάνω με λέξεις – ξιφολόγχες…
(σ 25) νύχτες λεπρές/ που ακονιζέτε γοερά…
Εδώ δεν βρίσκω ούτε “κάστρα αξιοπρέπειας” (Σιώτης) ούτε “ασάλευτα σύμβολα” (Μπλάνας). Μόνο έναν εγωισμό μάγκα που προβάλλει την ασυναρτησία ως “ποίηση”. Θα επανέλθω.
