Π86. Νέοι Στιχοπαραγωγοί 3: Τα ποιήματα του 2010 (Β’)

1. Ευχάριστη έκπληξη μου έκανε το ‘Πιστεύετε στα θαύματα;’ (σ 66), του Τόλη Νικηφόρου. Έγραψα εκτενώς για τον Θεσσαλονικιό αυτόν πρόσφατα. Υπάρχει ακόμα ένα κομμάτι της Λένας Καλλέργη ‘Μετά’ (σ 30), αλλά όχι τόσο καλό. Για την Καλλέργη έγραψα στο πρώτο της σειράς αυτής.

Υπάρχουν κείμενα και από άλλους στιχουργούς για τους οποίους έχω γράψει άρθρα ολόκληρα ή σύντομες αναφορές, όπως η Αθανασιάδου, ο Βαλαωρίτης, η Δημουλά κλπ. Αυτούς δεν θα τους εξετάσω.

Μετά υπάρχουν πάρα πολλοί άλλοι – ένα σύνολο 40. Μερικοί από αυτούς δεν είναι καθόλου νέοι.

Ούτε στις πιο παραγωγικές εποχές και μάλιστα καλής ποίησης, όπως την Ελισαβετιανή στη Βρετανία ή τον 19ο αιώνα στη Ρωσία από τον Πούσκιν μέχρι τον Λέρμοντοφ, δεν υπήρξαν τόσοι πολλοί. Δεν μπορεί όλοι αυτοί να γράφουν ‘ποίηση’! Αδύνατον!

Ξεκινώ με τις μόνες καλές ποιητικές γραμμές, που όμως μένουν μεμονωμένες  – κι έρημες.

2. α) Ο Λ. Αναστασόπουλος γράφει – (σ 14) –

Είναι του δειλινού η όσμωση / στα λόγια που αρπάζουνε φωτιά…

Εξαιρετικό σχήμα η ‘όσμωση’ με την πολυσημία της : το δειλινό διαχέεται στο βράδυ, στη νύχτα ˙ χρώματα αλλάζουν, σβήνουν ˙ το δειλινό εισέρχεται στις σκέψεις μας κλπ. Μετά όμως έχουμε πτώση, καθώς μια ‘λύτρωση’

τους δαιδάλους της συγκίνησης αναστατώνει.

Αδυνατώ να δω ‘δαιδάλους συγκίνησης’.

β) Ο Λ.Γαλάζης (σ 19) επιτρέπει σε κάποιους –

ν’ ανάψουν τις ελπίδες τους

αλλά αυτό το χαλάει με ‘εκκλησίες των ολίγων νηστευόντων’.

γ) Ο Γ. Γεωργούσης βλέπει διάφορα των Δαναών δώρα – (σ 20)-

όλα αλφαδιάζουν κουρασμένα σε μια κρυφή μεταμέλεια.

Ακολουθεί όμως η πομπώδης φράση ‘Οφειλέτης τυγχάνει το φως’!

δ) Ο Γ. Ζέρβας βρίσκει (σ 25) τα

 εύθραυστα τοπία / των μύθων και των ενυδρείων,

όπου το εύθραυστο έχει κυριολεκτική έννοια (γυάλινα ενυδρεία) και μεταφορική (μύθοι, κάποτε μη-πειστικοί).

Μα γράφει και για ‘τα σαγόνια υστερικού χαρτομάντιλου’! (Θα μπορούσε να αναπτυχθείκαι να δώσει καλύτερη εργασία.)

ε) Η Θεώνη Κοτίνη έχει τρεις ωραίες αφυπνιστικές γραμμές (σ 42), καθώς

λευκός αναρριπίζεται περιστερώνας

χιμάει ασβέστης στην αυλή

δαγκώνει η αντηλιά τη μάντρα 

Ναι, θα μπορούσε και αυτή να γράψει καλύτερα, ολοκληρωμένα ποιήματα.

ζ) Η Γιολάντα Πεγκλή (σ 76) ακούει πως –

ο άφθαρτος χρόνος γελά / πίσω απ’ την πλάτη μου.

Αλλά της αρέσει να εξυπνακίζει νομίζοντας πως αυτό είναι ποίηση (βλ παρ 3β)

η) Ο Θ. Ρακόπουλος βλέπει σε φωτογράφιση (σ 80) πως

το κορίτσι φορά αδέξια τον ορίζοντα…

μια εξαίσια γραμμή που χάνεται σε εξυπνακισμούς σύνταξης και δομής (παρ 3β)

θ) Η Χαρά Χρηστάρα λέει (σ 98)

να πάρει τα λόγια της να τα κομματιάσει μετά ένα ένα,

να πάρω τις σκέψεις  / να τις κάνω ένα/

ένα με την αγάπη μου που φεύγει.

Εδώ φτιάχνει με τη χρήση του ‘κομματιάζω ένα ένα’ και του κάνω «ένα /  ένα με…» μια ωραία αντίθεση μεταξύ κατακερματισμού κι ενότητας.

(Τα άλλα κείμενά της  είναι πεζόμορφα και μάλλον εγκεφαλικά).

3. α) Η πρώτη και εκτενέστερη μαρτυρία της σύγχρονης ποίησης είναι  η απάτη της κομμένης γραμμής, που ελίσσεται να μοιάζει με ποίημα. Πχ. Η Άννα Γρίβα –

φαίνεται λάθος / η στιγμή / ξέρεις εσύ / σώμα / τι πάει να πει / 

ένα κέλυφος / σπασμένο… (σ 21)

Άπειρα τα παραδείγματα, όπως ο Αλ Μηλιάς (σ 59):

Πολύ φοβάμαι / κι είναι κρίμα που γράφω κάτι τέτοιο. /

Όμως φοβάμαι αλήθεια. / Το ’φερε ο φόβος / το δώρο…

Ή ο Μ. Σκληβανιώτης στο ‘Ανάπαυλα’ (σ 88) :

Μέρες καλές που ήταν / έβγαλε τα πόδια του στον ήλιο /

για να στεγνώσουν. // Όλο το χειμώνα / διάβαζε…

β) Η άλλη αμαρτία είναι ο εξυπνακισμός που συχνά πάει να εκφράσει σοφία.

Γράφει ο Ανδρέας Κέντζος (σ 35) για κάτι που δεν υπάρχει:

Κήπος δεν είναι άπειρα ρόδα / ………………..//

Κήπος είναι αυτό το ρόδο / στη μέση της ερήμου. (!)

Στη σ 76 η Πεγκλή (§ 2, ζ) γράφει κάτι καταφανέστατα αναληθές:

Σκέφτηκες ποτέ γιατί δεν έχει τελειωμό η λύπη; (!)

Και ο Θ. Ρακόπουλος (παρ 2,η) αφού περιγράφει μια φωτογράφηση (σ 80) –

τόσο ξέρω μονάχα απ΄ το τοπίο˙

το υπόλοιπο έμεινε

μέσα στη μηχανή.

γ) Μετά, έχουμε προσποίηση, που ελάχιστα διαφέρει από τον εξυπνακισμό – πως έτσι νιώθει ο στιχουργός, ενώ σαφώς δεν νιώθει έτσι. Πχ. η Κική Δημουλά (σ 23):

Το λάθος αίσθημά μου / κι ο κόσμος του όλος//

είν’ ο σωστός μου κόσμος.

Ο Β. Μαραγκός γράφει (σ 50):

Το κέλυφός μου είν’ η στιγμή /

Η μόνη απτή μου ύπαρξη / Το εμπόδιό μου. 

Έχει βέβαια και ασυναρτησία αυτό το τρίστιχο.

Ο Γιώργος Πετράκος απορεί (σ 77) –

Πώς κλείσανε έτσι τα περάσματα 

της σκέψης.

Ενώ διατυπώνει ακριβώς περάσματα σκέψης!

Η Αγγελική Σιδηρά απορεί επίσης –

Πώς τρέμουν έτσι  / πληγωμένα περιστέρια

τα χεράκια του.

Δηλαδή του πολύ μικρού παιδιού της.

δ) Μια συχνότατη επίσης αμαρτία είναι η σύγχυση αισθήσεων, εικόνων και πραγμάτων. Σε αυτήν αναφέρθηκα στο αμέσως προηγούμενο ( πάλι ‘Τα ποιήματα του 2010’), όπως :

‘φτερά / αιχμηρά / σαν τον χρόνο’ ή

‘της μπόρας / το δρεπάνι’

Στη σ 26 ο Μ. Ζευγόλης νιώθει πως:

ο έρωτας περνά / σαν άλογο αξέχαστο / 

που λύθηκε απ’ τη σιωπή.

Δεν χρειάζεται σχόλιο άλλο από το ότι μένει μια εικόνα αλόγου να καλπάζει σε  σιωπηλό τοπίο χωρίς όμως να δείχνει κάτι για τον έρωτα!.

Η Ν. Κατσού  γίνεται ανθός καθώς σπάει ένα βάζο (σ 33):

αμέτρητα γυαλικά – στα νερά – κι ένα όστρακο

εγώ είμαι που ανθίζει – δες με.

Στη σ 57 ο Α. Μελιδώνης φαντάζεται την αγαπημένη του φλογισμένη:

διαπέρασες τον κόσμο μου /

κομήτης / χαραγμένος με ερωτόλογα

Δύσκολο να φανταστούμε ‘κομήτη χαραγμένο’. Πώς διακρίνεις τις χαραγματιές ανάμεσα στις τόσο μακρινές φλόγες του;

Ο Ηλίας Τσάπες πάλι δεν μας λέει ποιοι / ποια / ποιες (σ 94)-

Μέσα στη λάσπη έπνιξαν / τα κρύα γόνατα μου /

Ενώ ο ίδιος πέρασε παράξενες εμπειρίες, όπως όταν –

Μονάχος μου έπαιξα με τον καιρό / όπως το ελάφι με τον λύκο.

Δηλαδή τον κατασπάραξε ο καιρός – μα μπορεί να γράφει ακόμα!

ε) Υποθέτω πως η ασυναρτησία ή σκοτεινότης είναι μόνο ένα βήμα πιο πέρα από τη σύγχυση. Πρέπει επίσης, υποθέτω, να είναι θεληματική- αν και συχνά μου φαίνεται πως ο στιχουργός απλώς παρασύρεται.

Ο Δ. Θαλασσινός μας χαρίζει ωραίο παράδειγμα (σ 28):

Ένιωσα να με διανύει σαν δόκιμη εκδίκηση το 

νόημα του καιρού / κι άρχισα να διευθετώ το είδωλό μου μες στο φως, για να δωροδοκήσω / τη ματαιοδοξία της αιωνιότητας.

Ελπίζω να το κατόρθωσε.

Είναι πάμπολλα τα παραδείγματα. Παίρνω δύο ακόμα, χαρακτηριστικά της ροπής.

Ο Ε. Πανταζής μιλάει για τη ‘ματαιότητα των λουλουδιών’ (σ 73):

Η μνήμη έπρεπε / βαθιές ορύξεις σκότους /

βγάζω / σκοτάδια του μέσα γκρεμού.

Αλλά δεν μας λέει τι τα έκανε αυτά.

Ο Ν. Σταμπάκης σίγουρα υπερέχει (σ 89). Μα θα πάρω μόνο δυο γραμμές μάλλον ασύνδετες με ό,τι προηγείται και ό,τι ακολουθεί:

Σπόρια λυκόφωτος λύνουνε τον κρόκο λάβας πριν πήξει /

Σε λαιμοδέτη που σφίγγεται, που ανοίγει…

4. Και καλά οι φιλόδοξοι επίδοξοι στιχουργοί γράφουν αυτή την ‘ποίηση’. Οι επιμελητές δεν έχουν σποράκι λυκόφωτος διάκρισης να δουν τη θλιβερή αυτή κακοτεχνία που προσεγγίζει την παράνοια;

Μερικοί θα πουν – «Μα και οι επιμελητές ανήκουν στον ίδιο ποιητικό κύκλο».