Τάκης Θεοδωρόπουλος
Ο Αριστοφάνης μπορεί να αδίκησε τον Σωκράτη με τις «Νεφέλες», δικαιώθηκε όμως στην επίθεση που έκανε στη «νέα παιδεία» η οποία σάρωνε το γούστο της Αθήνας. Ας πούμε πως ήταν η «παιδεία» της απελευθέρωσης των νέων που τους έδινε το δικαίωμα να δέρνουν τους γονείς τους αν δεν έκαναν τα χατίρια τους. Θα μπορούσε να πει κανείς πως ο πλατωνικός Σωκράτης είναι μια μεγαλοφυής απολογία η οποία προσπαθεί να αποδείξει ότι ο πρωταγωνιστής βρισκόταν στους αντίποδες της περίφημης «νέας παιδείας». Γι’ αυτό και ο Πλάτων δεν επιτίθεται στον Αριστοφάνη. Το αντίθετο. Τον δείχνει να συμμετέχει στο Συμπόσιο, με την υπέροχη αφήγηση για το «ανδρογύναιο», και μάλιστα να συνομιλεί μόνος με τον Σωκράτη κατά τα ξημερώματα, όταν όλοι οι υπόλοιποι έχουν αποκοιμηθεί. Στο όγδοο βιβλίο της «Πολιτείας» αποδίδει τον εκφυλισμό της δημοκρατίας σε τυραννία λέγοντας, εκτός των άλλων, ότι αυτό συμβαίνει όταν ο γονιός φοβάται το παιδί του και ο δάσκαλος τον μαθητή του. Είναι η κατάσταση που περιγράφει ο Αριστοφάνης στις «Νεφέλες» του.
Η «παλαιά παιδεία» έχασε τον πόλεμο με τον σύγχρονο κόσμο. Ο Δημαράς έγραψε ότι η συνεπής μετάφραση της λέξης «κουλτούρα» στα ελληνικά είναι «παιδεία». Κάπου ανάμεσα στην «παιδεία» και στην «καλλιέργεια» θα έλεγα ανάλογα με τα συμφραζόμενα και την ανάγκη εκφραστικής κομψότητας – χρειάζεται κι αυτή στη σκέψη. Η «παλαιά παιδεία» λοιπόν ηττήθηκε διότι αποχυμώθηκε, και ταυτίστηκε με μια Ελλάδα που η δημοκρατία ήθελε να ξεχάσει. Οι φορείς της κηρύχθηκαν αποσυνάγωγοι. Στην ίδια χρονική περίοδο, αργά αλλά σταθερά οι λέξεις «παιδεία» και «καλλιέργεια» εξορίστηκαν από το λεξιλόγιό μας ως κριτήρια αξιολόγησης για να παραχωρήσουν τη θέση τους στη λέξη «κουλτούρα».
Φορείς της «κουλτούρας» δεν ήσαν οι καλλιεργημένοι. Ησαν οι κουλτουριάρηδες. Κάτι τύποι που μιλούσαν και έγραφαν χωρίς να χρειάζεται να καταλάβεις τι λένε αφού ούτε οι ίδιοι το καταλάβαιναν. Ησαν όμως απαραίτητοι για τη διακόσμηση μιας χώρας που έπαιζε το show του εκσυγχρονισμού της, και βέβαια φρόντιζαν για την επιβίωσή τους και την αναπαραγωγή τους. Φρόντιζαν να είναι πάντα στη σωστή πλευρά των χαρακωμάτων. Ως καθηγητές κολάκευαν τους φοιτητές τους και ως δημοσιολογούντες το περιθώριο που για δεκαετίες ολόκληρες αντιμετωπίστηκε ως πυρήνας κοινωνικής προόδου. Ηταν το μεγάλο γλέντι της «θολοκουλτούρας», οι δικές μας «Νεφέλες».
Το γλέντι έβγαλε άπειρες θεατρικές παραστάσεις, κινηματογραφικές ταινίες, χιλιάδες τυπωμένες σελίδες, μουσικές και τραγούδια. Γέννησε και τη νέα Αριστερά που εκστασιάζεται με τον Μπαντιού και τον Ζίζεκ, τα τερατάκια που κατέστρεψαν την Αθήνα το 2008, τρομοκρατικές μαζώξεις, τη δικαιοσύνη του «Ρουβίκωνα» και την επιδημία των καταλήψεων. Κατέλαβε τα πανεπιστήμια και η χάρη του έφτασε ώς τις σχολικές τάξεις. Εκεί ο προβληματισμός ανετέθη στους παιδαγωγούς. Τι να διδάξουμε στα παιδιά; Να διδάξουμε αρχαία; Βρε παιδί μου, ξεπερασμένο είναι. Να διδάξουμε τους σύγχρονους κλασικούς; Μα τι λέτε τώρα, ο κόσμος προχωράει, είναι γεμάτος προκλήσεις. Είναι δυνατόν ένα παιδί να τελειώσει το λύκειο και να μην ξέρει την αξία της διεμφυλικής ταυτότητας ώστε να μπορεί να ρίξει μια σφαλιάρα στους οπισθοδρομικούς γονείς του που θα τη θυμούνται σ’ όλη τους τη ζωή;
Θολοκουλτούρα: ένα νεφέλωμα αιωρούμενων στοιχείων, τα οποία ονομάζονται «απόψεις» επειδή δεν μπορούν να δουν την πηγή του φωτός, άρα δεν μπορούν να αξιολογήσουν τη δική τους λάμψη, εμφανίζεται ως αυτόφωτο. Τα παιδιά με τις μολότοφ, οι «αλληλέγγυοι», οι αναρχικοί των καταλήψεων που κλέβουν ηλεκτρικό ρεύμα δεν φύτρωσαν στη γη.
Είναι παιδιά της θολοκουλτούρας που μπούκωσε τα μυαλά τους με βεβαιότητες, οι οποίες με τη σειρά τους ακύρωσαν την ελεύθερη βούλησή τους και τους μετέτρεψαν σε αντανακλαστικά ενεργούμενα.
Ας πούμε ότι δεχόμαστε τον ισχυρισμό του σκηνοθέτη Δημήτρη Ινδαρέ ότι δεν έχει σχέση με την όμορη κατάληψη στο Κουκάκι. Ομως, όταν σου χτυπάει την πόρτα η αστυνομία και σου ζητεί πρόσβαση στην κατοικία σου διότι δίπλα περιφέρονται εγκληματίες τι κάνεις; Ανοίγεις την πόρτα ή ζητείς παρέμβαση του εισαγγελέα και η γυναίκα σου τηλεφωνεί στον ΣΚΑΪ για να καταγγείλει την παραβίαση του οικογενειακού ασύλου της; Ενεργοποιούνται τα αντανακλαστικά της θολοκουλτούρας που σου επιβάλλει ότι η αστυνομία είναι ο εχθρός, ακόμη κι αν δεν θεωρείς σύμμαχό σου τους καταληψίες, ενώ μετέχεις της θολοκουλτούρας τους.
Ενεργοποιήθηκε η βιοτεχνία υπογραφών. Τετρακόσιοι, πεντακόσιοι δεν ξέρω πόσοι υπογράφουν ένα κείμενο που λέει ότι ο σκηνοθέτης είναι καλός άνθρωπος. Και δεν αμφιβάλλω περί τούτου. Ομως το ερώτημα είναι, εκτός του ότι αν αυτοί ήσαν οι καταληψίες όπως τους κατηγορεί η αστυνομία, πώς συμπεριφέρθηκαν όταν η αστυνομία ζήτησε τη συνδρομή τους για να συλλάβει τους καταληψίες. Και στο σημείο αυτό εμφανίζεται η ηγεμονία της θολοκουλτούρας. Ο εχθρός είναι η αστυνομία. Οι καταληψίες είναι απλώς καταληψίες, καλά παιδιά κι αυτοί.
Λυπάμαι για τον μπακαλιάρο, αλλά όλα είναι ζήτημα παιδείας.
Πηγή: Καθημερινή
