Νίκος Κωνσταντάρας
Το δράμα που εξελίσσεται στις ΗΠΑ αυτές τις ημέρες δοκιμάζει το σύστημα ελέγχου της εξουσίας που θέσπισαν οι ιδρυτές της και, την ίδια ώρα, αναδεικνύει το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται η διχασμένη χώρα. Αυτοί που τον 18ο αιώνα εκπόνησαν –μέσα από έντονες διαβουλεύσεις– το σύστημα διακυβέρνησης της νέας δημοκρατίας ήθελαν να αποκλείσουν το ενδεχόμενο κάποιος που βρίσκεται στο υπέρτατο αξίωμα να δρα σαν μονάρχης. Αποφάσισαν ότι το Κογκρέσο μπορεί να παραπέμπει και να καθαιρεί προέδρους. Η προχθεσινή παραπομπή του Ντόναλντ Τραμπ από τη Βουλή των Αντιπροσώπων καταδεικνύει ότι το σύστημα απέτυχε: μόνο βουλευτές της Δημοκρατικής πλειοψηφίας και ένας ανεξάρτητος ψήφισαν υπέρ της παραπομπής· στη Γερουσία, όπου οι Ρεπουμπλικανοί υπερτερούν, δεν θα βρεθεί η απαιτούμενη πλειοψηφία των δύο τρίτων για να καταδικαστεί ο πρόεδρος. Ο Τραμπ είναι ο τρίτος πρόεδρος που παραπέμπεται· όπως και με τον προηγούμενο (Μπιλ Κλίντον), θα παραμείνει στην εξουσία.
Το σύστημα ελέγχου καταρρέει από τη στιγμή που ένα από τα δύο κόμματα είναι αποφασισμένο να στηρίξει τον πρόεδρο παρά τις κατηγορίες, παρά τα στοιχεία και τις μαρτυρίες. Το είδαμε στην περίπτωση Κλίντον, το βλέπουμε και με τον Τραμπ. Είτε συμφωνούμε είτε διαφωνούμε με τις κατηγορίες και την παραπομπή των δύο, το γεγονός είναι ότι, στην ουσία, μόνο οι εκλογές και το όριο των δύο θητειών αποτρέπουν τον πρόεδρο από το να εξελίσσεται σε μονάρχη. Και εδώ εντοπίζονται και άλλοι κίνδυνοι για τη δημοκρατία. Στην Αμερική, το όριο των θητειών σημαίνει πως ό,τι κι αν κάνει ένας «μεγάλος άνδρας» για να σαγηνεύσει τους ψηφοφόρους τόσο ώστε μέλη του Κογκρέσου να φοβούνται να εναντιωθούν σε αυτόν, σύντομα θα παραδώσει τα ηνία και θα αποσυρθεί. Σε άλλες χώρες, όμως, εκλογές φέρνουν στην εξουσία ανθρώπους που δεν υποβάλλονται σε τέτοιο θεσμικό έλεγχο – αφενός επειδή οι ίδιοι υπονομεύουν τους θεσμούς, αφετέρου επειδή τους χρησιμοποιούν εναντίον των αντιπάλων τους.
Ετσι, ολοένα και περισσότερο βλέπουμε «μεγάλους άνδρες» να είναι συνώνυμοι της χώρας τους, όχι μέρος μιας συλλογικής ηγεσίας: Πούτιν/Ρωσία, Ερντογάν/Τουρκία, Μπολσονάρο/Βραζιλία, Τραμπ/ ΗΠΑ (τουλάχιστον όσον αφορά το απρόβλεπτο που εισήγαγε στην πολιτική τους). Παρά την εξέλιξη του ανθρώπου, παρά τα τεχνολογικά του θαύματα, είναι προφανές ότι η πολιτική –διεθνώς– βρίσκεται σε επικίνδυνη οπισθοδρόμηση. Τώρα δεν αρκεί να υπολογίζουμε μόνο τα εθνικά συμφέροντα της κάθε χώρας για να διαμορφώσουμε την πολιτική μας απέναντί της. Πρέπει να γνωρίζουμε την προσωπικότητα, τις φιλοδοξίες και τις φοβίες αυτών που ανεξέλεγκτοι την ελέγχουν.
Πηγή: Καθημερινή
