Γιάννης Νικολής*
Είναι η φράση που διατύπωσε ο Αλέξης Τσίπρας σε ανύποπτο χρόνο και πριν φυσικά αναλάβει τη διακυβέρνηση (εξουσία;) της Ελλάδας. Έκτοτε πολλοί τον έχουν επικρίνει για τη δήλωση αυτή. Οι επικρίσεις που έχουν διατυπωθεί αναφέρονται στο ότι ο άνθρωπος ξέρει να εξαπατά τον κόσμο με παραμύθια και δεν ενδιαφέρεται για την πραγματικότητα και την αλήθεια… αλλά μόνο για το πώς (με παραμύθια) θα υφαρπάξει την ψήφο των (ψεκασμένων) πολιτών…
Κι όμως η φράση αυτή είναι από τις λίγες που ειπώθηκαν από τον πρώην πρωθυπουργό και η οποία έχει αξία και “ακρίβεια”. Και να το πούμε καθαρά και από την αρχή ότι οι κοινωνίες εξελίσσονται και προχωρούν δια των “παραμυθιών” που διατυπώνονται, ενσταλάσσονται στις κοινωνίες και στη συνέχεια παράγουν πολλά (απρόσμενα εν πολλοίς) αποτελέσματα. Κατά πάσα πιθανότητα και ο πρώην πρωθυπουργός διαισθητικά (όχι ως αποτέλεσμα μελέτης) θα “κατάλαβε” τη δύναμη των παραμυθιών και διατύπωσε τη γνωστή φράση…
Για να “αποδειχτεί” η δύναμη των παραμυθιών δεν χρειάζεται να πάμε μακριά. Στη Γερμανία του μεσοπολέμου διατυπώθηκαν οι θεωρίες περί της υπεροχής των Αρίων. Το “παραμύθι” αυτό έγινε αποδεκτό από το σύνολο σχεδόν της Γερμανικής Κοινωνίας…. Το τι ακολούθησε είναι γνωστό… αιματοκυλίστηκε η Ευρώπη και όχι μόνο…
Ας πάμε και στο παραμύθι του “κομμουνισμού”. Η θεωρία “παραμύθι” που διατυπώθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα για μια κοινωνία “ευτυχίας”, ισότητας και “κεντρικού σχεδιασμού” παρήγαγε πολλαπλά αποτελέσματα γνωστά σ’ όλους…
Το “παραμύθι” ότι η αριστερά έχει ηθικά και καθαγιασμένα οράματα και διεκδικήσεις, στην Ελλάδα τουλάχιστον, εξακολουθεί να παράγει αποτελέσματα. Επί τέσσερα χρόνια η χώρα κυβερνήθηκε από μια ομάδα ανθρώπων που διατείνονται ότι εκφράζουν το “κοινό” καλό και την κατάργηση της εκμετάλλευσης…. Και την επιστροφή στην Ελλάδα της ευμάρειας χωρίς εργασία και παραγωγή πλούτου…. Φτάνουν μάλιστα στη διατύπωση του “παραμυθιού” ότι η κατανάλωση δια της αύξησης των μισθών θα έχει θετικά αποτελέσματα…
Γίνεται σαφές λοιπόν ότι το παραμύθι ζει και βασιλεύει παρά το ότι διάφοροι ορθολογιστές ισχυρίζονται ότι “πρέπει” να αφήσουμε τα παραμύθια. Είναι όμως δυνατόν να εγκαταλείψουμε τα παραμύθια; Θα διατυπώσω τη θέση ότι οι άνθρωποι είναι αδύνατον να εγκαταλείψουν τα παραμύθια. Δεν γίνεται να ζήσουμε χωρίς ένα σύνολο αντιλήψεων και απόψεων που μας χαρακτηρίζουν. Ένα σύνολο αντιλήψεων και απόψεων που αποτελούν μεγάλο μέρος (αν όχι όλο) της ταυτότητάς μας…
Είμαστε Έλληνες λέμε… είμαστε και Ευρωπαίοι προσθέτουμε… δεν είναι και αυτά ένα είδος παραμυθιών; Προφανώς και είναι, αλλά τα θεωρούμε τόσο δεδομένα, τόσο αυταπόδεικτα, τόσο αδιαμφισβήτητα που δεν τίθενται σε καμιά εξέταση.
Στον βαθμό που γίνεται αποδεκτό ότι διάφοροι μύθοι (παραμύθια) συγκροτούν τις αντιλήψεις μιας κοινωνίας και παίζουν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξή τους τίθενται μεγάλα ερωτήματα ως προς τους μύθους που αποδέχεται και προκρίνει η ελληνική αλλά και κάθε άλλη κοινωνία. Αξίζει κατά την έννοια αυτή να επιχειρηθεί και μια προσέγγιση των μύθων (παραμυθιών) που υιοθετεί η ελληνική κοινωνία.
Υποθέτω ότι θα συμφωνούσαμε εύκολα για τον “μεγάλο” και ανυπέρβλητο μύθο του “χρήσιμου μεγάλου κράτους”. Ο μύθος αυτός διάχυτος σ’ όλη την ελληνική κοινωνία διαπερνά τα πάντα. Το κράτος “πρέπει” να φροντίζει για όλα. Παιδεία, Υγεία, Συντάξεις, Επενδύσεις και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανένας “πρέπει” να είναι υπό την καθοδήγηση και εποπτεία του κράτους.
Από πού όμως προκύπτει αυτή η βεβαιότητα για τη σημασία και τις μεγάλες αρμοδιότητες του κράτους; Υπάρχει κάποια στέρεη βάση; Η βάση για την αποδοχή του μεγάλου κράτους είναι ο ΑΔΥΝΑΜΟΣ ΆΝΡΩΠΟΣ-ΠΟΛΙΤΗΣ που δεν μπορεί να επιβιώσει, από τους κακούς εκμεταλλευτές, αν δεν φροντισθεί από το μεγάλο κράτος. Ως εκ τούτου το κράτος θα “κάνει” δομές προστασίας και φροντίδας.
Το παραμύθι του ΑΔΥΝΑΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ είναι η αφετηρία για τη γιγάντωση του κράτους που φυσικά δεν επεκτείνεται μόνο στη φροντίδα αλλά προχωρά και στις κρατικές ειδήσεις για παράδειγμα… Όπως κι αν έχει η γιγάντωση του μεγάλου “Κοινωνικού” κράτους έχει ως αφετηρία τον άνθρωπο που δεν τα βγάζει πέρα και που το κράτος θα φροντίσει…
Σ’ αυτό το παραμύθι των κολεκτιβιστών (αλλά και των κρατιστών) δεν έχει υπάρξει αντιπαράθεση. Ο μύθος αυτός γίνεται πλήρως αποδεκτός, αναπαράγεται συστηματικά και επ’ αυτού στηρίζονται όλες οι επιλογές για το μεγάλωμα του κράτους που μας οδήγησε εδώ που βρισκόμαστε.
Στην ελληνική κοινωνία δεν έχει υπάρξει κάποια άλλη αφήγηση που να περιγράφει τον άνθρωπο ως ικανό να εργάζεται και να δημιουργεί βασισμένος στις δικές του δυνατότητες. Είναι ο άνθρωπος αυτός υπαρκτός; Μήπως τελικά οι άνθρωποι είναι στ’ αλήθεια αδύναμοι και απροστάτευτοι χωρίς το κράτος “φροντιστή”;
Η συλλογιστική του ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΥ είναι πως το ανθρώπινο ον είναι βουλιφόρο και δημιουργικό που έχει το δικαίωμα να επιδιώξει και να πετύχει τους σκοπούς του. Φυσικά δεν υπάρχει μόνο η περίπτωση της επιτυχίας, συχνά υπάρχει και η περίπτωση της αποτυχίας. Όμως μόνο διαμέσου και των πολλαπλών αποτυχιών υπάρχει η εξέλιξη της τεχνικής της επιστήμης αλλά και της αύξησης της παραγωγικότητας και της δημιουργίας πλούτου στις κοινωνίες.
Η Φιλελεύθερη αφήγηση (παραμύθι) για τον άνθρωπο ως όντος που επιλέγει και δημιουργεί ουσιαστικά δεν εκφέρεται στην Ελλάδα. Ακόμη και στη διάρκεια της κρίσης αυτό που έχει επικρατήσει είναι η φροντίδα του κράτους και όχι η “ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝ”. Όμως εδώ βρίσκεται και το μεγάλο πρόβλημα. Όσο η εκφορά του μύθου για τον αδύναμο άνθρωπο που θα του ρουφήξουν το αίμα η κακοί εκμεταλλευτές-καπιταλιστές γίνεται αποδεκτή, οι κολεκτιβιστές (και οι κρατιστές) θα είναι ανίκητοι.
Στον βαθμό που καταστεί δυνατόν να μεταφερθεί το παράδειγμα (υπόδειγμα) του δημιουργικού ανθρώπου, που μπορεί να φροντίσει πολύ καλύτερα από το κράτος τη δική του ασφάλεια, σύνταξη, επενδύσεις κ.α., προκύπτει μια μεγάλη αλλαγή. Μεταφερόμαστε από τον αδύναμο άνθρωπο στον ικανό δημιουργό που δια της δράσης του ευεργετεί την κοινωνία προσφέροντας αγαθά και δουλειές…
Αυτούς τους ανθρώπους εχθρεύονται οι κολεκτιβιστές (και οι κρατιστές) και προσπαθούν διαρκώς να τους μειώσουν ονομάζοντας τους αιμοσταγείς εκμεταλλευτές. Ακόμη χειρότερα είναι αυτοί που κυρίως ταλαιπωρεί και πολλές φορές κομματιάζει το αδίστακτο και ληστρικό κράτος στο όνομα του “κοινού καλού”.
Σ’ αυτό το πεδίο της αλλαγής του υποδείγματος (παραμυθιού) στην Ελλάδα και όχι μόνο έχουν γίνει ελάχιστα και απομένουν να γίνουν υπερβολικά πολλά αν θέλουμε η πατρίδα να βρει ένα βηματισμό δημιουργίας και παραγωγής….
*O κ. Γιάννης Νικολής είναι Ψυχίατρος, Ψυχαναλυτής Ομάδας, Διδάκτωρ Ψυχιατρικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και ιδρυτής της Λέσχης Φιλελεύθερου Προβληματισμού στη Θεσσαλονίκη. Πρόσφατα (2018) ίδρυσε το “ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ & ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ και εξέδωσε το νέο του βιβλίο υπό τον τίτλο “ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ στην ΕΛΛΑΔΑ της ΚΡΙΣΗΣ” από τις εκδόσεις “Θερμαϊκός”.
Πηγή: Capital.gr
