Στέφανος Κασιμάτης
Το μεταφράζω όπως ακριβώς το διαβάζω από το θαυμάσιο «Book of isms» του Τζον Αντριους (εκδόσεις «The Economist», 2010):
«Ολισμός. Η φιλοσοφική θεωρία ότι τα μέρη ενός συνόλου δεν μπορούν να κατανοηθούν χωρίς την αναφορά τους στο όλον. Τον όρο, προερχόμενο από το ελληνικόν “όλος”, εισήγαγε ο Νοτιοαφρικανός πολιτικός και στρατιωτικός Γιαν Σματς (1870-1950), ο οποίος σε ένα βιβλίο του 1926 σημειώνει την “τάση της φύσης να σχηματίζει σύνολα, που είναι μεγαλύτερα από το άθροισμα των συστατικών τους, μέσω της δημιουργικής εξέλιξης”. Ομως η ιδέα πηγαίνει πίσω τουλάχιστον στον Αριστοτέλη (384-322 π.Χ.), που κηρύττει: “Το όλον είναι περισσότερο από το άθροισμα των μερών”. Ο ολισμός έχει αποκτήσει αξία για τη σύγχρονη Ιατρική, με την ολιστική προσέγγιση να εξετάζει και τους πνευματικούς και τους κοινωνικούς παράγοντες στον ασθενή, μαζί με τα σωματικά συμπτώματα».
Στα καθ’ ημάς τώρα. Ολιστικό, ιδίως όταν συντάσσεται με τη λέξη «σχέδιο», σημαίνει προεκλογικό. Είναι η τάση της αριστερής διανόησης να εντυπωσιάζει, χρησιμοποιώντας κατά βούληση όρους με χροιά επιστημονική ή τεχνοκρατική, που υποτίθεται ότι εκφράζουν τη νεωτερικότητα και την πρόοδο. Εν ολίγοις, το φαινόμενο που αναφέρεται στη διεθνή βιβλιογραφία ως «haute paparologie». (Εχει ενδιαφέρον ότι, μολονότι στη διεθνή επιστημονική κοινότητα υπερτερεί για προφανείς λόγους η αγγλική γλώσσα, επιλέγεται η γαλλική προκειμένου να ονομαστεί το συγκεκριμένο φαινόμενο. Ισως επειδή η γαλλική διανόηση φέρει ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης…)
Το φαινόμενο δεν είναι αθώο, δεν πρόκειται μόνο για απλό αρχοντοχωριατισμό ημιμαθών κουλτουριάρηδων. Η «paparologie» (haute ou basse) φθείρει τη σχέση των λέξεων με τα πράγματα, έτσι συμβάλλει ουσιαστικά στην απώλεια επαφής με την πραγματικότητα (π.χ., θα μας πληρώσουν για να μη τους χρεοκοπήσουμε) και διευκολύνει τη δουλειά του λαϊκισμού. Αυτή η απόσπαση των λέξεων από τα πράγματα είναι που επιτρέπει, ώστε να νοείται ως «ακτιβισμός» η συγκεκριμένη μορφή τρομοκρατίας την οποία ασκεί ο «Ρουβίκωνας», στρεφόμενος ακόμη και κατά της Δικαιοσύνης ή του αρχηγού της αντιπολίτευσης προσωπικά. Πολλοί, οι περισσότεροι μάλλον, εσωτερικεύουν ατομικά αυτή τη διαδικασία και, σιγά σιγά, αρχίζουν να βλέπουν την πραγματικότητα διαφορετικά. Θυμάμαι χαρακτηριστικά καθηγήτρια του Παντείου, η οποία αφού ευπειθώς εδέχθη μπουγέλο με κόκκινη μπογιά, που της κατέστρεψε τα ρούχα, αργότερα χαρακτήρισε «κοινωνική παρέμβαση» τον εξευτελισμό της και μόνον ικανοποιημένη δεν δήλωσε ότι ήταν. (Ισως να μην ήταν και τόσο, γιατί δεν τους είπε ένα ευχαριστώ…)
Το «ολιστικό» χρησιμοποιεί τον στόμφο για να κρύψει τον πραγματικό στόχο του σχεδίου, που είναι η αναπαλαίωση με σοσιαλιστικό χρώμα. Εκσυγχρονίζουν, υποτίθεται, τη γλώσσα και, στην πραγματικότητα, σκεπάζουν ένα όραμα –γιατί οικονομικό σχέδιο δεν το λες με τίποτα– για μια Ευρωβενεζουέλα λάιτ. Το ότι παρουσίασαν αυτό το πράγμα στην Ευρώπη ως αναπτυξιακό σχέδιο νομίζω ότι δεν πρέπει να έχει αφήσει αμφιβολίες στο εξωτερικό ότι η κυβέρνηση κινείται προς εκλογές. Κινείται με τον τρόπο που ξέρουμε, καιροσκοπικά· προς τα εκεί όμως κατευθύνεται.
Ενα υστερόγραφο ιστορικού χαρακτήρα δεν μπορώ να το αποφύγω, αφού η αφορμή για τα παραπάνω ήταν μία λέξη. Είναι μία από τις πολλές, τις αμέτρητες ειρωνείες, μέσα στις οποίες εκτυλίσσεται αυτό που ονομάζουμε πολιτικό βίο, ότι την ολιστική προσέγγιση στην πολιτική εισήγαγε πρώτος ο Ευάγγελος Βενιζέλος με την έκκλησή του για το «όλον ΠΑΣΟΚ». Τίποτα… Οποια πέτρα κι αν σηκώσεις πάλι ΠΑΣΟΚ βρίσκεις…
Πηγή: Καθημερινή
