Νίκος Ψαρρός
Το αποτέλεσμα των εκλογών στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας ήταν αναμενόμενο αλλά όχι επιθυμητό.
Και αυτό όχι μόνο γιατί εμφανίστηκε στην κεντρική πολιτική σκηνή το κόμμα-σκιάχτρο της Εναλλακτικής για την Γερμανία (AfD) αλλά και γιατί οι σχετικά μεγάλες απώλειες των Χριστιανοκοινωνιστών (CDU/CSU) προκαλούν εσωκομματικούς τριγμούς και ζυμώσεις που θέτουν την μέχρι τώρα γραμμή πλεύσης της κυβέρνησης Μέρκελ σε θέματα όπως το προσφυγικό και η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση αν όχι υπό αναίρεση, τουλάχιστον υπό αμφισβήτηση.
Οι εσωκομματικές αυτές διαφοροποιήσεις μπορούν μάλιστα να αποβούν πιο αποφασιστικές για την μοίρα τη καγκελαρίου και της πολιτικής της γραμμής, από τις απαιτήσεις των δύο πιθανών της κοινοβουλευτικών εταίρων, των Φιλελεύθερων (FDP) και των Πράσινων.
Προς το παρόν η θέση της καγκελαρίου δεν αμφισβητείται ανοιχτά, η οργή των απογοητευμένων από την «μη νίκη» στρέφεται κυρίως κατά εκείνων των στελεχών που ανήκουν στους κύκλους της. Και γενικά κανείς δεν φαίνεται να τολμά να την προκαλέσει σε ανοιχτή πάλη για την αρχηγία του κόμματος γιατί η κ. Μέρκελ κατέχει την υψηλή τέχνη του να πείθει τους εσωκομματικούς της αντιπάλους και επίδοξους προέδρους του CDU ότι είναι η λιγότερο κακή επιλογή για την αρχηγία από κάθε άλλον.
Το μεγάλο επίτευγμα της κ. Μέρκελ στην εσωτερική πολιτική ζωή της Γερμανίας είναι ότι κατάφερε να συνδυάσει την πολιτική του «καπιταλισμού του Ρήνου» που διέπεται από ισχυρά στοιχεία κοινωνικής σκέψης με τις ιδέες της μετριοπαθούς σοσιαλδημοκρατίας, καθιστώντας έτσι το CDU αποδεκτή πολιτική επιλογή σε ένα μεγάλο μέρος του σοσιαλδημοκρατικού κέντρου, της λεγόμενης και «δεξιάς σοσιαλδημοκρατίας».
Η συνέπειες αυτής της στάσης ήταν από την μία μεριά η συρρίκνωση του SPD, το οποίο βασικά μετά την ριζοσπαστική μεταρρυθμιστική πολιτική του Schröder δεν έχει να αντιτάξει και πολλά εναλλακτικά σενάρια στην κοινωνική πολιτική της κ. Μέρκελ – ιδιαίτερα μετά και την θέσπιση επί των ημερών της του κατώτατου μισθού -, κι από την άλλη η «αποξένωση» των πιο ακραίων δεξιών στοιχείων από το κύριο σώμα του κόμματος.
Αυτή η δεύτερη συνέπεια δεν ήταν ορατή όσο δεν υπήρχε αφορμή. Όμως ο συνδυασμός δυο αρνητικών γεγονότων, η κρίση του χρέους, και η ιδιαίτερα η δύστροπη αντιμετώπισή της από τον πολιτικό κόσμο της Ελλάδας, και το προσφυγικό, δημιούργησαν συνθήκες που σχεδόν ανάγκασαν αυτά τα στοιχεία να εμφανιστούν στην δημοσιότητα.
Και όπως φαίνεται εκ των υστέρων το ρήγμα μεταξύ αυτών των στοιχείων και του πιο κεντρώου μέρους του CDU είναι τόσο βαθύ, ώστε έδωσε χώρο για την ανάπτυξη του εντελώς συγκρητιστικού AfD, το οποίο είναι βασικά ένα συνονθύλευμα όλων εκείνων των τάσεων που δεν βρίσκουν πια θέση σε μια πολιτική γραμμή που κινείται μέσα στα πλαίσια ενός κοινωνικού, ανεκτικού και πολυπολιτισμικού φιλελευθερισμού.
Η παραμονή του κυρίως σώματος του CDU στο δημοκρατικό, φιλοευρωπαϊκό και κοινωνικά προοδευτικό τόξο είναι κατά την γνώμη μου μονόδρομος. Το διακύβευμα για την κ. Μέρκελ και τους ιδεολογικούς συνοδοιπόρους της στο κόμμα είναι αν θα καταφέρουν μεσοπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα να κρατήσουν την ενότητα του κόμματος ανέπαφη με απώτερο στόχο να επανεντάξουν σε αυτό και εκείνη την μερίδα των ψηφοφόρων που στράφηκαν προς το AfD εξ αιτίας των ανεπιθύμητων συνεπειών της μαζικής εισόδου των προσφύγων και των μεταναστών το περασμένο καλοκαίρι, σε συνδυασμό με έναν ενδόμυχο φόβο της «ισλαμοποίησης» της γερμανικής κοινωνίας.
Το εγχείρημα της διατήρησης της συνοχής του CDU μπορεί να αποβεί όμως και ηράκλειος άθλος αν λάβει κανείς εις υπ’ όψη ότι στις επικείμενες διαβουλεύσεις για την δημιουργία του νέου κυβερνητικού συνασπισμού το CDU θα βρεθεί στην θέση του σκοινιού σε ένα παιχνίδι διελκυστίνδας ανάμεσα στους Πράσινους και το FDP.
Είναι το AfD μια πολιτικά βιώσιμή εναλλακτική λύση για το πιο εσωστρεφές κομμάτι του CDU; Κατά την γνώμη μου όχι για τρεις λόγους:
Πρώτον, το κόμμα αυτό αποτελεί όπως ανέφερα παραπάνω ένα συνονθύλευμα εντελώς ετερόκλητων τάσεων, από πανικόβλητους ισλαμοφοβικούς μικροαστούς, από εχθρούς του Ευρώ για διάφορους λόγους, από κλασσικούς εθνικιστές που ακόμα πενθούν την «κοσμοπολιτικοποίηση» και «δυτικοποίηση» της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας, την οποία μάλιστα μερικοί δεν την αναγνωρίζουν καν ως νόμιμο κράτος, και από αμετανόητους οπαδούς του ναζισμού, οι οποίοι προσπαθούν πάντοτε να διαβρώσουν και να αφομοιώσουν κάθε πολιτική κίνηση που αντιτίθεται κάπως πιο ριζοσπαστικά στην raison d’état του σύγχρονου γερμανικού κράτους.
Δεύτερον, πολιτικοί σχηματισμοί σαν το AfD έχουν εμφανιστεί αρκετές φορές στην πολιτική ζωή της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας και ήταν όλοι σχετικά βραχύβιοι, ακόμα και το λεγόμενο «Γερμανικό Κόμμα» που ήκμασε την δεκαετία του ’50 και συμμετείχε μάλιστα στις τότε κυβερνήσεις, και τρίτον, επειδή το AfD εκφράζει κατά κύριο λόγο μια οπορτουνιστική στάση που είχε δημιουργηθεί και καλλιεργηθεί από το καθεστώς της Ανατολικής Γερμανίας, προκειμένου να εμπεδώσει την κυριαρχία του και η οποία δεν έχει τόσο μεγάλη απήχηση στον δυτικογερμανικό πληθυσμό.
Επειδή όμως είναι σχεδόν αδύνατο να κάνει κανείς μια πρόβλεψη βασισμένη σε «σκληρά» δεδομένα, θα διακινδυνεύσω μια προφητεία: Το AfD θα διαλυθεί στα συστατικά του στοιχεία σε βάθος δεκαετίας, και ό,τι απομείνει με μια σχετική πολιτική αξία θα επανενταχτεί είτε σε ένα λίγο πιο «δεξιό» CDU, είτε σε ένα αναβαθμισμένο CSU, το οποίο θα αναλάβει να υλοποιήσει σε ομοσπονδιακό πλέον εύρος την ρήση του Franz Josef Strauß: Πιο δεξιά από μένα είναι μόνο ο τοίχος.
Πηγή: ΤΟ ΒΗΜΑ
