Απέπνεε αισιοδοξία το πρωτοσέλιδο της «Καθημερινής» στις 30 Σεπτεμβρίου 1938. «Προς γενικήν ειρήνευσιν εις την Ευρώπην. Επήλθε συμφωνία εις το Μόναχον. Αι περιοχαί όπου πλειοψηφεί ο γερμανικός πληθυσμός θα παραχωρηθούν εις την Γερμανίαν μεταξύ 1ης και 10ης Οκτωβρίου. Οπου δε οι πληθυσμοί είναι ολιγώτερον πυκνοί, θα υπαχθούν εις ειδικήν διεθνή επιτροπήν μέχρι της διαχαράξεως των συνόρων».
Παραπλεύρως όμως υπήρχε το δυσοίωνο άρθρο του Robert Hield, όπως δημοσιεύθηκε στον «Ημερήσιο Τηλέγραφο» (Daily Telegraph). «Πρέπει να ομολογηθεί ότι αι παρούσαι είναι μαύραι ημέραι διά την Δημοκρατίαν. Υφίσταται συντριπτική επίθεσιν όχι υπό του παλαιού δεσποτισμού αλλά υπό νέου πολιτικού συστήματος. (…) Το νέον τούτο σύστημα είναι το Ολοκληρωτικόν Κράτος. Η Δημοκρατία κλονίζεται εκ της επιθέσεως ταύτης. Το γόητρόν της κινδυνεύει, η αυτοπεποίθησίς της θρυμματίζεται. Είναι ωσάν εκκλήθη πάλιν όπως αποδείξει τους τίτλους της οι οποίοι μέχρι τούδε εθεωρούντο εκτός πάσης αμφισβητήσεως».
Σχεδόν 90 χρόνια μετά, οι Δημοκρατίες βρίσκονται στο ίδιο σταυροδρόμι, με τα ονόματα αλλαγμένα. Η Τσεχοσλοβακία λέγεται τώρα Ουκρανία, η Σουδητία, Ντονμπάς, οι γερμανόφωνοι πληθυσμοί που «ήθελε να προστατεύει ο Χίτλερ» έγιναν «ρωσόφωνοι πληθυσμοί» που «θέλει να προστατεύσει ο Πούτιν». Σε λόγο που εκφώνησε στο Ράιχσταγκ (20.2.1938) ο Χίτλερ τόνιζε ότι πρέπει να προστατευθούν 10 εκατ. Γερμανοί που βρίσκονταν στα σύνορα του Ράιχ, υπονοώντας την Αυστρία και τη Σουδητία της Τσεχοσλοβακίας. Μέχρι και η προπαγάνδα ήταν ίδια. Η επανεξοπλισμένη Γερμανία ένιωθε ότι απειλείται από τη μικρή Τσεχοσλοβακία.
Η συνέχεια είναι γνωστή. Με τη Συμφωνία του Μονάχου παραχωρήθηκαν τα εδάφη της Σουδητίας στη Γερμανία. Οι πρωθυπουργοί των τότε μεγάλων δυνάμεων (Βρετανίας και Γαλλίας) γύρισαν ως θριαμβευτές στις πρωτεύουσές τους. Το χαρτί με τη «συμφωνία ειρήνης» που ανέμιζε στο αεροδρόμιο ο Αγγλος πρωθυπουργός Αρθουρ Νέβιλ Τσάμπερλεν αποδείχθηκε κενό γράμμα. Στις 15 Μαρτίου 1939 οι ναζί προχώρησαν στην κατάληψη όλης της Τσεχοσλοβακίας. Η «πολιτική κατευνασμού» του ναζιστικού τέρατος αποδείχθηκε καταστροφική. Η Γερμανία ισχυροποιήθηκε ακόμη περισσότερο και την 1η Σεπτεμβρίου 1939 εισέβαλε στην Πολωνία και ξεκίνησε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Σημαντική λεπτομέρεια: ο Χίτλερ ήταν πεπεισμένος ότι οι δυτικές δημοκρατίες δεν θα τολμούσαν να πάνε σε πόλεμο.
Αν και οι παραλληλίες είναι ανατριχιαστικές, πολλοί επαναπαύονται στο γεγονός ότι η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται. Αμήν. Στο Μόναχο ο Χίτλερ ήταν 49 ετών, ενώ σήμερα ο Πούτιν έχει πατήσει τα 72.
