Για τις ανάγκες ενός κειμένου ανέτρεξα στις εκλογές του 2000. Τότε τα δύο πρώτα κόμματα συγκέντρωσαν το 86,5% των ψήφων σε μια τετρακομματική Βουλή. Και η συμμετοχή άγγιξε το 75% (74,97% για την ακρίβεια). Να σημειώσω πως στις εκλογές του Μαΐου 2023 η συμμετοχή ήταν 61,76%, ενώ στις εκλογές του Ιουνίου –όπως ήταν φυσικό– μειώθηκε κι άλλο, φτάνοντας στο 53,74%. Στη Βουλή, από τις εκλογές του 2023, εκπροσωπήθηκαν οκτώ κόμματα. Θα μου πει ο αναγνώστης ότι 25 χρόνια είναι πολλά, αναλογούν στην εμφάνιση μιας νέας γενιάς με ό,τι αυτή φέρει στις αποσκευές της και κατά τη διάρκεια μιας τόσο μεγάλης περιόδου πάντα συμβαίνουν σημαντικά γεγονότα που διαμορφώνουν και αναδιαμορφώνουν τις συνειδήσεις. Ομως την προηγούμενη 25ετία, 1975-2000, και αυτή μεστή κοσμοϊστορικών γεγονότων, δεν είχαμε αυτές τις μεγάλες διαφοροποιήσεις στην πολιτική σκηνή. Το πολιτικό τοπίο έδειξε μια αξιοθαύμαστη σταθερότητα.
Φαίνεται ότι η βασικότερη αιτία του πολιτικού κατακερματισμού είναι τα μνημόνια. Ομως δεν αρκεί αυτή η εξήγηση. Τέτοιες σημαντικές μεταβολές και ανακατατάξεις δεν έχουν μόνο μία αιτία. Ισως, αν αναζητήσουμε μια πληρέστερη εικόνα του τι συνέβη σε αυτά τα 25 χρόνια, θα πρέπει να ανατρέξουμε στον χώρο της επικοινωνίας. Δηλαδή να εξετάσουμε στο κατά πόσον η σταδιακή κυριαρχία του Διαδικτύου επί των παραδοσιακών μέσων επικοινωνίας συνέβαλε σε αυτή τη ρευστοποίηση του πολιτικού σκηνικού και στην προϊούσα απογοήτευση των πολιτών επάνω στη βάση του «όλοι ίδιοι είναι».
Ή να το θέσω αλλιώς. Πιστεύει κανένας ότι οι δύο πατριάρχες της μεταπολιτευτικής πολιτικής τάξης, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου, θα έμεναν στο απυρόβλητο από τα τρολ του Διαδικτύου αν υπήρχε Διαδίκτυο στην εποχή τους; Θα συντηρούνταν το κύρος και ο μύθος τους στις επόμενες γενιές αν τους χλεύαζαν χυδαία, σε καθημερινή βάση, ανώνυμοι χρήστες του Twitter; Σε αυτό το μεγάλο ψηφιακό καφενείο των εκατομμυρίων καφενόβιων κυκλοφορούν ακραίες παραδοξολογίες, συνωμοσιολογικές ερμηνείες των γεγονότων, κραυγαλέα ψευδείς ειδήσεις και πληροφορίες.
Κι όμως, υπάρχουν στην Ελλάδα εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες –και σε όλον τον πλανήτη εκατοντάδες εκατομμύρια– που γοητεύονται από αυτόν τον ανορθολογισμό και την ισοπέδωση. Διαπιστώνουν πως είναι πάρα πολλοί, άρα έχουν σημαντική δύναμη που αναζητάει την πολιτική της έκφραση. Και τη βρίσκει. Επιγραμματικά: Οικονομικές κρίσεις πάντα υπήρχαν. Τέτοιος κατακερματισμός του πολιτικού τοπίου έχει να εμφανιστεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1950.
Αν ερμηνεύσουμε τα φαινόμενα της απαξίωσης, της παραίτησης, της αποχής, θα δούμε ότι τελικά οδηγούν στην απονομιμοποίηση της πολιτικής εκπροσώπησης, στην αφυδάτωση του δημοκρατικού πολιτεύματος. Οι δημοσκόποι μας προετοιμάζουν για μια Βουλή δέκα κομμάτων, με ό,τι αυτό θα σημαίνει για την κυβερνησιμότητα της πατρίδας μας. Πολιτικό αντίδοτο υπάρχει; Διότι το θεσμικό –δηλαδή η αύξηση του ορίου εισόδου στη Βουλή– νοθεύει τη δημοκρατία.
