Κώστας Καλλίτσης 02.03.2025
Ο Τραμπ είπε ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση έγινε για να πλήξει τις ΗΠΑ. Ξαναγράφει την ιστορία για να υπηρετήσει τις επιδιώξεις του: Θα ήθελε να τη δει να διαλύεται.
Η πρωταρχική σκέψη για την ευρωπαϊκή ενοποίηση ήταν η διασφάλιση της ειρήνης, με την ενσωμάτωση της Γερμανίας σε ένα διακρατικό ευρωπαϊκό σχήμα ώστε, ακόμα κι αν θελήσει, να μην έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει και τρίτο παγκόσμιο πόλεμο. Η ενοποίηση δεν θα προχωρούσε χωρίς τη βοήθεια που έδωσαν μεταπολεμικά οι ΗΠΑ στην Ευρώπη, που ήταν η στρατηγικά πιο σημαντική περιοχή για την ανάσχεση της επιρροής της ΕΣΣΔ, μεταξύ άλλων αναλαμβάνοντας και το βάρος της άμυνάς της.
Με την κατάρρευση του Τείχους, οι προτεραιότητες άρχισαν να αλλάζουν. Της «αρκούδας» εκλιπούσης, το ενδιαφέρον των ΗΠΑ κέρδιζαν οι δυτικές ακτές του Ειρηνικού. Η Ευρώπη έχανε τη χρησιμότητα της βιτρίνας, ενός ελκυστικού μοντέλου καπιταλισμού. Η ενιαία αγορά δεν κρίνεται αναγκαίο να διατηρηθεί ενιαία, ίσως μάλιστα διασπασμένη είναι ευκολότερα προσπελάσιμη από τις αμερικανικές πολυεθνικές. Το επιστέγασμα αυτής της μακράς, από τα 1990, εξέλιξης –από την οποία απέστρεφε το βλέμμα η ευρωπαϊκή ελίτ– είναι η συναλλακτική πολιτική Τραμπ. Δεν θέλει την Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλά να συναλλάσσεται χωριστά με καθεμία (συγκριτικά πολύ μικρή και αδύναμη) χώρα της Ευρώπης.
Η επίθεσή του στην Ε.Ε. συνδυάζεται με την επίθεσή του στην ευρωπαϊκή δημοκρατία. Ο αντιπρόεδρός του, Βανς, στο Μόναχο, στράφηκε ευθέως ενάντια στο κράτος δικαίου και ενάντια στο κυρίαρχο πολιτικό προσωπικό της, κατηγορώντας το μάλιστα ότι φιμώνει τα κόμματα που έχουν τις ίδιες αξίες με εκείνον – τα κόμματα της ευρωπαϊκής Ακροδεξιάς.
Οι ΗΠΑ του Τραμπ είναι ο μεγάλος αντίπαλος της Ευρώπης σε όλη τη γραμμή: στα οικονομικά, στα γεωστρατηγικά, στα θέματα αξιών, στους αστερισμούς των ιδεών και στη σφαίρα της πολιτικής. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση και τη δημοκρατία επιτίθεται ένας ιμπεριαλισμός στην πιο κυνική εκδοχή του, με τον Τραμπ, μαζί με τα ακροδεξιά «AfD». Η Ευρωπαϊκή Ενωση είτε θα ορθωθεί απέναντί τους είτε διά της αδράνειας θα οδηγηθεί σε διάλυση.
Αν ο Τραμπ σκότωσε τη Δύση, ας μην του επιτραπεί να σκοτώσει και την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Η μεγάλη ενιαία αγορά των 450 εκατ. καταναλωτών είναι ένα ισχυρό όπλο της Ενωσης, όπως ιδιαίτερα ισχυρά είναι και ορισμένα από τα εργαλεία που περιέχει το θεσμικό της πλαίσιο για την προστασία αυτής της αγοράς. Οσοι θελήσουν να την πλήξουν, μπορεί να υποχρεωθούν να πληρώσουν ένα διόλου ευκαταφρόνητο κόστος.
Είναι, επίσης, πολύ ενδιαφέρουσα η ιδέα του Αντ. Κόστα, να εξεταστεί μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας στην Ευρώπη σε συνεργασία με τη Ρωσία, μετά την ειρήνευση στην Ουκρανία. Καθώς και η επανεξέταση των σχέσεων της Ε.Ε. με μια μεγάλη δύναμη, την Κίνα – η οποία είναι και η μόνη ανταγωνιστική της συμμορίας Μασκ στο μέτωπο της τεχνητής νοημοσύνης.
Ο πυρήνας, πάντως, μιας ισχυρής αντίστασης βρίσκεται στις ευρωπαϊκές κοινωνίες: Για να έχει τύχη ο ευρωπαϊκός πατριωτισμός, δεν αρκεί η ενίσχυση της ευρωπαϊκής στρατιωτικής άμυνας, χρειάζεται η ενίσχυση της συνοχής των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Κι αυτό μπορεί να επιτευχθεί άμεσα μόνο με μια μεγάλη μεταρρύθμιση κοινωνικής δικαιοσύνης. Αλλος τρόπος δεν υπάρχει.
