του Θοδωρή Γεωργακόπουλου
Τον Ιούλιο του 2016, σε μια παράδοξη κομματική φιέστα για τη συνταγματική αναθεώρηση, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας είπε διάφορα περίεργα κι αμφισβητήσιμα, αλλά ένα από τα λιγότερο σημαντικά μού έκανε εντύπωση, επειδή ήταν ύποπτα γνώριμο. «Απευθύνουμε σήμερα κάλεσμα σε όλους τους πολίτες για μια επανάσταση της δημοκρατίας», είπε, «για πρώτη φορά, από τον λαό, με τον λαό, για τον λαό, να ορίσουμε το νέο μας Σύνταγμα».
Αυτή η φράση «από τον λαό, με τον λαό, για τον λαό» ήταν που μου έκανε εντύπωση, όχι για το περιεχόμενό της, αλλά επειδή είναι πάρα πολύ διάσημη. Πολλοί τότε σχολίασαν ότι επρόκειτο για φράση που ο πρωθυπουργός αντέγραψε από τον Ανδρέα Παπανδρέου, τον οποίο φέρεται να θαυμάζει πολύ. Βεβαίως, δεν ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου που την είπε πρώτος, αν την είπε, ξέρουμε πολύ καλά αυτός από ποιον την αντέγραψε. Είναι 9 από τις 271 λέξεις μιας από τις πιο διάσημες ομιλίες στην ιστορία της ανθρωπότητας, αυτής που έβγαλε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Αβραάμ Λίνκολν τον Νοέμβριο του 1863 στο νεκροταφείο του Γκέτισμπεργκ, λίγους μήνες μετά την ιστορική μάχη του εμφυλίου πολέμου.
Φυσικά, μοιάζει απίθανο ο Αλέξης Τσίπρας να χρησιμοποιεί ατάκες του 16ου προέδρου των Φονιάδων των Λαών. Πιο πιθανό μοιάζει να την αντέγραψε, πράγματι, από τον Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος, ως Αμερικανός πολίτης, εθελοντής στον αμερικανικό στρατό και καθηγητής του Μπέρκλεϊ σίγουρα ήξερε πολύ καλά την ομιλία του Γκέτισμπεργκ, την αμερικανική πολιτική ιστορία και πολλά άλλα πράγματα που ο σημερινός πρωθυπουργός πιθανότατα αγνοεί παντελώς. Υπάρχει, όμως, και μια άλλη εξήγηση. Το καλοκαίρι, διαβάζοντας τα «Εμφύλια πάθη» των Στ. Καλύβα και Ν. Μαραντζίδη, σκόνταψα στο εξής απόσπασμα: «Ολη η εξουσία πηγάζει από τον λαό, υπάρχει για τον λαό και ασκείται από τον λαό. (…) Καμία αυθαιρεσία δεν επιτρέπεται, όλες οι ατομικές και ομαδικές ελευθερίες είναι σεβαστές».
Ξέρετε από πού προέρχεται; Από υπόμνημα της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης της Ελλάδος στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 1948. «Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση», βεβαίως, ήταν η επονομαζόμενη «κυβέρνηση του Βουνού» που έστησε το ΚΚΕ στα τέλη του 1947 καθώς ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος μαινόταν. Κατά τη γνώμη μου, μάλλον από εκεί το αντέγραψε ο πρωθυπουργός μας το τσιτάτο. Είμαι σίγουρος ότι πολλές από τις άλλες πράξεις και τα λόγια του ίδιου και των στελεχών της κυβέρνησής τους μπορούν να εξηγηθούν πολύ ευκολότερα εάν ληφθούν υπόψη οι καταβολές, τα οικογενειακά τραύματα, οι επιρροές και τα διαβάσματά τους. Ο Εμφύλιος, παρόλο που τελείωσε πριν από σχεδόν 70 χρόνια, αποτελεί ακόμα μία τεράστια ιδεολογική αναφορά για ένα τμήμα της Αριστεράς. Και αυτό δεν εκφράζεται μόνο με γραφικές επιστολές όπως του γραμματέα-ράπερ που διόρισε όλη την οικογένειά του στο Δημόσιο ή με το πορτρέτο του Αρη Βελουχιώτη στο γραφείο του (πρώην μικρομεσαίου στελέχους της πασοκάρας, νυν δακρύβρεχτου) Χρήστου Σπίρτζη. Εκφράζεται συνέχεια, σε κάθε λόγο, σε κάθε ψέμα, σε κάθε κωλοτούμπα και κάθε συμβιβασμό καθ’ οδόν για τον τελικό, αδιόρατο για τους υπόλοιπους στόχο. Σκεφτείτε, ας πούμε, την πρόσφατη τοποθέτηση του μέλους του Κοινοβουλίου μας Χαράς Καφαντάρη, που στην τηλεόραση δήλωσε: «Η εποχή του “εγώ είμαι αφεντικό του εαυτού μου” έχει τελειώσει». Γιατί το είπε; Οι κοροϊδευτικές ερμηνείες που διατυπώθηκαν ενδέχεται να ήταν λανθασμένες. Εγώ πιστεύω ότι η εξήγηση είναι στον Εμφύλιο.
Ξέρετε ασφαλώς πως μετά τον Εμφύλιο οι κομμουνιστές στην Ελλάδα ήταν πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Κυνηγήθηκαν, φυλακίστηκαν, δεν επιτρεπόταν να διοριστούν στο Δημόσιο. Γι’ αυτό πολλοί έγιναν ελεύθεροι επαγγελματίες, αφεντικά του εαυτού τους, γι’ αυτό εμφανίστηκαν τόσοι κομμουνιστές με τεχνικές εταιρείες (υψηλόβαθμα μέλη της κυβέρνησης προέρχονται από τέτοιες οικογένειες). Επρεπε κάπως να ζήσουν. Και όταν η μεταπολίτευση τους άνοιξε την πόρτα του Δημοσίου και εξαφάνισε τις διακρίσεις, το τραύμα δεν επουλώθηκε, η πληγή σ’ αυτές τις οικογένειες παρέμεινε.
Αυτή μπορεί να είναι μια εξήγηση της δήλωσης της κυρίας Καφαντάρη: Πράγματι, τελείωσε η εποχή που ο πολίτης έπρεπε να είναι «αφεντικό του εαυτού του». Δεν χρειάζεται, πια, τώρα ήρθε η Αριστερά. Την τελευταία φορά που ακούσατε το όνομά της, άλλωστε, θυμάστε γιατί ήταν; Ηταν τότε που είχε διοριστεί ο άντρας της διευθυντής δημόσιου οργανισμού χωρίς αντικείμενο.
Πηγή: Καθημερινή
