του Αχιλλέα Γραβάνη*
Πολύς λόγος έγινε αυτές τις ημέρες για το ΠΑΣΟΚ, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 20 ετών από τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου. Οχι άδικα! Το ΠΑΣΟΚ καθόρισε τη ζωή της χώρας για δεκαετίες και συνεχίζει να την επηρεάζει, παρά τα σημερινά χαμηλά εκλογικά ποσοστά του. Στη δεκαετία του ‘80, το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου προώθησε πολιτικές ισότητας των δύο φύλων, εθνικής συμφιλίωσης, διάχυσης, έστω και στρεβλής, της πανεπιστημιακής και τεχνολογικής εκπαίδευσης και της επιστημονικής έρευνας, το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Αργότερα, το ΠΑΣΟΚ του Κώστα Σημίτη συνέβαλε στην πλήρη ενσωμάτωση της χώρας αλλά και της Κύπρου στους κεντρικούς ευρωπαϊκούς θεσμούς, ολοκληρώνοντας το έργο του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Τελευταία, με την παρουσία του Γιώργου Παπανδρέου έγιναν σημαντικές προσπάθειες εκσυγχρονισμού της δημόσιας διοίκησης με την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, καθώς και συντονισμού του θεσμικού πλαισίου που διέπει την Παιδεία με τα διεθνώς κείμενα.
Ομως, παρά τη σημαντική συνεισφορά του ΠΑΣΟΚ, το κόμμα αυτό και ιδιαίτερα ο ιδρυτής του τραυμάτισαν βαθύτατα την ψυχή της πατρίδας με την προώθηση του συντεχνιασμού, του κομματισμού, του βαθέος πελατειακού κράτους και της κρατικοδίαιτης οικονομίας της διαπλοκής. Ανέδειξαν τη λαϊκίστικη ισοπέδωση προς τα κάτω, το στρεβλό δημοκρατικό ιδεολόγημα ότι όλοι είμαστε ίσοι, ανεξάρτητα προσπαθειών. Απενοχοποίησαν την ήσσονα προσπάθεια. Το πιο τραυματικό για τη χώρα ήταν ότι αυτές οι στρεβλές νοοτροπίες έχουν διαποτίσει τα πανεπιστήμια, τα σχολεία, τη δημόσια διοίκηση, τους κατεξοχήν, δηλαδή, χώρους σχεδιασμού του μέλλοντός της.
Η ισοπεδωτική αυτή λογική είναι πολύ δύσκολο να αναταχθεί, να αλλάξει και απειλεί το μέλλον της χώρας. Αυτό που τρομάζει ακόμη περισσότερο, για το μέλλον της χώρας, κάθε σκεπτόμενο Ελληνα είναι ότι σημαντικό μέρος αυτής της αρνητικής πολιτικής νοοτροπίας προήλθε από έναν ευφυή, κοσμοπολίτη, ευγενή, κορυφαίο επιστήμονα και ακαδημαϊκό! Ο Ανδρέας Παπανδρέου θα μπορούσε να είναι ο αναμορφωτής της ευρωπαϊκής Ελλάδας, ένας σύγχρονος Βενιζέλος. Και όμως με τις πολιτικές νοοτροπίες του συνέβαλε καθοριστικά στην κοινωνική και οικονομική χρεοκοπία και έβαλε τα θεμέλια για την έλευση του απατηλού και ανίδεου σημερινού μιμητή του που μηδενίζει τις όποιες πιθανότητες ευρωπαϊκού εκσυγχρονισμού της χώρας. Ο σημερινός πρωθυπουργός και η κυβερνητική ομάδα του αποτελούν εξελιγμένο προϊόν του πασοκικού πολιτικού συστήματος. Ο ΣΥΡΙΖΑ του 2016 έχει πολλά χαρακτηριστικά του ΠΑΣΟΚ του 1981. Του λείπουν όμως τα άπειρα δανεικά και οι τεράστιες ευρωπαϊκές επιδοτήσεις των τελευταίων δεκαετιών.
Η χώρα καλείται σήμερα να ξεπεράσει όλες αυτές τις συσσωρευμένες για δεκαετίες στρεβλώσεις της. Εχει άμεση ανάγκη να αναδείξει πολιτικούς και στελέχη που πιστεύουν στην αξιοκρατία, στην προσπάθεια, στην εργασία, στον σεβασμό της ιεραρχίας. Στα βιολογικά συστήματα η ισχυρότερη δύναμη εξέλιξης σχετίζεται με αυτήν της επιβίωσης. Η ακατανίκητη ανάγκη να υπάρξουν και την επόμενη ημέρα κινητοποιεί την εξ αρχής δημιουργία μηχανισμών αποτελεσματικής λειτουργίας, ενώ υποστρέφει ή και εξαφανίζει τους αναποτελεσματικά ενεργοβόρους μηχανισμούς τους. Ας ελπίσουμε ότι η κοινωνία μας θα δράσει ανάλογα. Τα κόμματα του ευρωπαϊκού, φιλελεύθερου τόξου, ιδιαίτερα αυτό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, οφείλουν να αναδείξουν νέους πολιτικούς από την κοινωνία της δημιουργίας, της γνώσης, της εργασίας και όχι πάλι τα δημιουργήματα των κομματικών ισορροπιών. Επίσης, οι ηγέτες τους ας παραδειγματιστούν από τα λάθη του Ανδρέα Παπανδρέου, αν θέλουν να μείνουν στην Ιστορία ως θετικό παράδειγμα και όχι ως παράδειγμα προς αποφυγή. Οι μεγάλοι πολιτικοί επηρεάζουν θετικά τη χώρα τους σε βάθος χρόνου και όχι μόνον όταν κυβερνούν. Αφήνουν την πολιτική παρακαταθήκη τους στις επόμενες γενιές και όχι συσσωρευμένα χρέη που καλούνται άδικα αυτές να πληρώσουν. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει μπροστά του αυτά τα διλήμματα και πρέπει να επιλέξει αν θα είναι άλλος ένας μικροδιαχειριστής της γενικευμένης χρεοκοπίας μας ή το εξελικτικό πολιτικό παράδειγμα του μεγάλου Χανιώτη πολιτικού.
* Καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης.
Πηγή: Καθημερινή
