του Νίκου Μαραντζίδη
Γνωρίζοντας από μέρες πως θα έγραφα για το πρωτοχρονιάτικο φύλλο της «Καθημερινής», και αφήνοντας στην άκρη τα θέματα πολιτικής επικαιρότητας, για τα οποία δεν ξέρει κανείς πλέον αν πρέπει να κλάψει ή να γελάσει, έσπαγα το κεφάλι μου τι να ευχηθώ να φέρει ο νέος χρόνος στους αναγνώστες της «Καθημερινής» και γενικότερα σε όλους τους πολίτες της χώρας.
Παλαιότερα σε αντίστοιχη περίοδο είχα κάνει το λάθος να ζητήσω πολλά από τον νέο χρόνο: μικρότερο κράτος και λιγότερη φορολογία. Σήμερα σκέφτομαι την ευχή αυτή και μου έρχονται πικρές σκέψεις. Οι φόροι έχουν τόσο πολύ αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, που μας πιάνει τους περισσότερους πραγματική απελπισία. Συνολικά, η μεσαία τάξη έχει υποστεί μία δραματική φορολογική αφαίμαξη.
Και όσο για το κράτος; Αυτό δεν μικραίνει, απλώς σαπίζει. Θυμίζει την τελευταία φάση του κομμουνισμού στην Ανατολική Ευρώπη όταν οι θηριώδεις πανταχού παρούσες κρατικές δομές παρέπαιαν από την έλλειψη πόρων. Παρομοίως και στην Ελλάδα· ενώ δηλαδή ο αριθμός των δομών παραμένει μεγάλος παραπέμποντας σε μια πλούσια χώρα, αυτές δεν μπορούν πλέον να ανταποκριθούν ούτε καν στις βασικές τους λειτουργίες, πόσο μάλλον στις ανάγκες των φορολογουμένων που τις συντηρούν.
Πάρτε για παράδειγμα την ανώτατη εκπαίδευση. Ολοι αναγνωρίζουν ότι έχουμε υπερβολικά μεγάλο αριθμό πανεπιστημίων και ΤΕΙ, τα οποία αφενός βρίσκονται διάσπαρτα σε κάθε γωνιά της Ελλάδας αυξάνοντας κι άλλο το κόστος της λειτουργίας τους, και αφετέρου υποχρηματοδοτούνται και αρκετά από αυτά φυτοζωούν. Την ώρα, λοιπόν, που η κυβέρνηση επαναφέρει τον θεσμό των αιώνιων φοιτητών (παγκόσμια ελληνική πρωτοτυπία) πολλά πανεπιστημιακά τμήματα υπολειτουργούν χωρίς το απαραίτητο προσωπικό και με υποδομές χωρών της Βόρειας Αφρικής. Είμαι βέβαιος πως και σε άλλους τομείς του Δημοσίου τα πράγματα είναι ίδια ή και χειρότερα. Και δυστυχώς οι προοπτικές εκλογίκευσης της λειτουργίας του κράτους και φορολογικής ελάφρυνσης των πολιτών και των επιχειρήσεων δεν δείχνουν ευοίωνες.
Αδυνατώντας να βρει κανείς σωτηρία στα θέματα της οικονομίας, θα σκεφτόταν εύλογα πως μια ευχή για την επικράτηση της (κοινής) λογικής σε αυτή τη χώρα θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμη. Ας μη γίνουμε πλούσιοι, ας είμαστε τουλάχιστον «κανονική» χώρα! Πόσοι αλήθεια δεν το έχουμε εκφράσει κατά καιρούς στις παρέες μας; Οι συνθήκες σήμερα δείχνουν ιδανικές καθώς η εμπειρία του εθνολαϊκισμού βρίσκεται σε ύφεση, οι μάζες των «Αγανακτισμένων» είναι παραζαλισμένες από την «επιτυχία» τους, και η κυβέρνηση κινείται έστω και απρόθυμα σε ρεαλιστική τροχιά.
Θα ήταν λογικό, μετά από έξι χρόνια άγονης αντιπαράθεσης και επικίνδυνης αναζήτησης στα πεδία της συγκρουσιακής αντισυστημικότητας, να ζητήσει κανείς η στροφή προς τον ρεαλισμό, εκ μέρους της πολιτικής ηγεσίας, να μην είναι απλώς μια κυνική προσαρμογή, που θα συμβάλει στην περαιτέρω αποξένωση και την απογοήτευση των ψηφοφόρων από την πολιτική ζωή, αλλά ένας συνολικός επαναπροσανατολισμός, μια ειλικρινής επανεκτίμηση αξιών και πολιτικών θέσεων. Κάτι τέτοιο θα λειτουργούσε παιδευτικά για ολόκληρη την κοινωνία.
Ομως αντί για αυτοκριτική και ενδοσκόπηση βλέπουμε ιλαροτραγικά παιχνίδια εξουσίας και μια επίδειξη κυνισμού που σοκάρει. Το χειρότερο είναι πως το εκκρεμές κινείται διαρκώς από την τραγωδία στη γελοιότητα και το αντίστροφο. Μετά την αριστερο-δεξιά συμμαχία της αντιμνημονιακής φαντασίωσης, τώρα η ανάδειξη της Ενωσης Κεντρώων σε ρυθμιστή της πολιτικής σταθερότητας του τόπου αποτελεί το τελευταίο επίτευγμα της πολιτικής σκηνής. Σε τέτοιες καταστάσεις δεν μπορεί παρά να μείνει κανείς άφωνος. Η φαντασία βρίσκεται πραγματικά στην εξουσία!
Με αυτά και με εκείνα εκτός από υγεία, το μόνο που μου μένει να σας ευχηθώ για το 2016 είναι να έχετε κάποιον δικό σας άνθρωπο στην κυβέρνηση ή έστω στους γύρω κύκλους της εξουσίας. Ας μην είναι σύντροφος (αν δεν είστε ιδεολογικά προσκείμενοι), ας είναι συγγενής, φίλος, ή έστω γείτονας βρε αδερφέ. Να είναι κάποιος που γνωρίζετε τέλος πάντων και του μιλάτε στον ενικό.
Βλέπετε, η νέα διακυβέρνηση, ξηλώνοντας όπως-όπως το προηγούμενο κράτος, επιχειρεί να συγκροτήσει το δικό της. Επιτιθέμενη και διώχνοντας με κάθε τρόπο τους «μη δικούς» της, προσπαθεί να κατακτήσει το κράτος. Μέσω αυτής της πρακτικής, η νέα εξουσία πιστεύει πως θα παραμείνει για πολύ καιρό στα πράγματα, ίσως και για όσο έμεινε στη θέση του το προηγούμενο δικομματικό σύστημα. Δικαίως το σκέφτεται. Διαπαιδαγωγημένη, εξάλλου, με το παρελθόν εβδομήντα ετών σοβιετικής εξουσίας, η ελληνική αριστερά βολεύεται και με είκοσι χρόνια στην ίδια θέση.
Δεν ξέρω πραγματικά τι θα γίνει στο μέλλον, αλλά μπορώ να φανταστώ πως όσοι βρίσκονται κοντά στη νέα διακυβέρνηση θα βγουν, έστω και προσωρινά, ωφελημένοι. Επειδή λοιπόν δεν βλέπω σε συλλογικό επίπεδο να αλλάζει κάτι προς το καλύτερο για τη χώρα το 2016, θέλω να σας στείλω μια απλή και πρακτική ευχή: δικοί σας άνθρωποι να βρίσκονται στην εξουσία. Και πού ξέρετε, μπορεί κι εσείς στη συνέχεια να αρχίσετε να φαντασιώνεστε, πως ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός!
* Ο κ. Νίκος Μαραντζίδης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Καρόλου στην Πράγα.
Πηγή: Καθημερινή
