Κάθε μακροχρόνια λύση περνάει από μεγάλες αλλαγές και μια αποτελεσματική κυβέρνηση. Απαιτείται ψυχραιμία, δεν υπάρχουν γενικευμένες αλήθειες στα οικονομικά. Ας μην βλέπουμε τα πράγματα μόνο όπως αρέσουν στον καθένα.
Νομίζω στη ζόρικη εβδομάδα που περνάμε καλό είναι να βλέπουμε όλοι (οι του ΝΑΙ και οι του ΟΧΙ) την κατάσταση όσο μπορούμε πιο ψύχραιμα, γιατί όπως λέω πάντα στους φοιτητές μου δεν υπάρχουν γενικευμένες αλήθειες στα οικονομικά. Άρα ας δούμε τα πράγματα σε ευρύτερα πλαίσια και όχι μόνο όπως αρέσουν στον καθένα από μας:
1. Το πρόγραμμα λιτότητας είχε σοβαρά λάθη στην Ελλάδα. Αυτό είναι βέβαιο. Αλλά το πρόγραμμα λιτότητας πέτυχε στην Κύπρο, στην Ιρλανδία και στην Πορτογαλία. Άρα δεν φταίνε τα προγράμματα λιτότητας γενικά αλλά ο τρόπος που συμφωνήθηκε και – εν μέρει μόνο – υλοποιήθηκε η λιτότητα στην Ελλάδα και η συμβατότητα με τη χώρα και τις ιδιομορφίες της.
2. Όσο ο κόσμος προοδεύει/αλλάζει χρειάζονται μεταρρυθμίσεις για να παρακολουθήσουν τις τεχνολογικές και κοινωνικές αλλαγές. Η Σλοβακία, η χώρα της ΕΕ με την μεγαλύτερη άνοδο του κατά κεφαλήν εισοδήματος από το 2000 και μετά (μεγαλύτερη άνοδο είχε η Ρουμανία που ξεκίνησε όμως με το 1/3 από τη Σλοβακία) είναι η χώρα που με βάση όλους τους διεθνείς δείκτες βρίσκεται στην κορυφή των μεταρρυθμίσεων. Και με τα λόγια του πρώην Υπουργού Οικονομίας της «για να πετύχουν οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να τις κάνεις όλες, μερικές μόνο μπορεί να αποβούν χειρότερες από καθόλου μεταρρυθμίσεις». Άρα δε φταίνε οι μεταρρυθμίσεις που κάναμε αλλά οι μεταρρυθμίσεις που δεν κάναμε.
3. Εισόδημα, απασχόληση και φόρους παράγουν οι επιχειρήσεις και όχι το κράτος. Αυτή η παραγωγή που συμφέρει και μοιράζεται (κέρδη-μισθοί και φόροι) όμως λειτουργεί μόνο αν το κράτος βάζει σωστούς, δίκαιους και μακροχρόνια σταθερούς κανόνες (που μπορεί σε ειδικές συνθήκες να απαιτούν και κρατική ιδιοκτησία παραγωγής). Η συνεργασία κράτους και ιδιωτικού κεφαλαίου έχει πετύχει εξαιρετικά στις Σκανδιναβικές χώρες, στη Γερμανία και την Αυστρία. Άρα δε φταίει ούτε το μέγεθος του κράτους ούτε ο ιδιωτικό τομέας αλλά η μόνιμη αδυναμία τους να συνεργαστούν αποδοτικά.
4. Οι επενδύσεις (δημόσιες ή ιδιωτικές) έχουν ένα μακροχρόνιο ορίζοντα για να πετύχουν. Τα θαύματα της Κορέας, της Ταϊβάν, του Ισραήλ, της Ιρλανδίας και της Φινλανδίας πήραν χρόνια. Οι επενδυτές, εγχώριοι ή ξένοι, που ρισκάρουν δικά τους (ή έστω δανεικά, τραπεζικά) κεφάλαια χρειάζονται σταθερότητα για να προγραμματίσουν την απόδοση της επένδυσης τους. Άρα για την έλλειψη επενδύσεων δε φταίει η έλλειψη πατριωτισμού ή προθυμίας των ξένων, φταίει η έλλειψη σταθερότητας.
5. Οι αναπτυγμένες χώρες, που ακολουθούν συστηματικά αυτές τις αρχές περνάνε κρίσεις και προβλήματα αλλά όχι απλώς επιβιώνουν, επανέρχονται δυνατότερες. Οι χώρες που υστερούν σε μεταρρυθμιστική πρακτική, μακροχρόνιο ορίζοντα και συνέργειες ιδιωτικού και δημοσίου τομέα περνάνε επεισόδια μεγέθυνσης (όταν τις ευνοεί η διεθνής συγκυρία) που εναλλάσσονται με κρίσεις (Τουρκία και Τυνησία είναι καλά παραδείγματα από τη γειτονιά μας).
6. Τέλος, η έννοια της διεθνούς αλληλεγγύης είναι μύθος. Δε δώσαμε εμείς ποτέ δάνεια στην Αφρική ή την Ινδία για να μειώσουμε την παιδική θνησιμότητα. Γιατί περιμένουμε αλληλεγγύη; Επειδή είμαστε στην Ευρώπη; Μα ούτε στις κατά πολύ φτωχότερες Βουλγαρία και Ρουμανία δώσαμε δανεικά και αγύριστα. Άρα δε φταίνε οι Ευρωπαίοι φταίει η ευθύνη που έχει κάθε κυβέρνηση απέναντι στους δικούς της πολίτες και όχι απέναντι στην οικουμένη, που μας βάζουν όρους στα δάνεια.
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Αν συνδυάσει κανείς τα σημεία, αν δούμε που οι άλλοι πετυχαίνουν καλό είναι να τα ενσωματώσουμε και σε πέντε χρόνια η χώρα θα είναι αγνώριστη. Ποια κυβέρνηση μπορεί να το κάνει δε γνωρίζω. Όλες οι μέχρι τώρα πολιτικές κυβερνήσεις (εξαιρώ τις υπηρεσιακές) έψεξαν τους ξένους και τα μνημόνια, μίλησαν για την υπερηφάνεια του ελληνικού λαού και καλλιέργησαν τον εθνικισμό, αυξήσαν την έλλειψη εμπιστοσύνης κράτους και παραγωγικού τομέα και ότι μεταρρυθμίσεις έκαναν, τις έκαναν λειψές και μάλιστα εξαγριώνοντας όσους υπέφεραν με το σκεπτικό ότι φταίνε οι δανειστές και όχι η δική μας προηγούμενη ρεμούλα.
Με αυτά δε θέλω να πω ότι οι δανειστές είναι καλά παιδιά. Κάθε άλλο: στην αδυναμία μας βλέπουν μια ευκαιρία να κερδίσουν και τα λάθη της οικονομικής μας πολιτικής τα συμπληρώνουν με δικά τους λάθη (όπως ο περίφημος πολλαπλασιαστής του ΔΝΤ). Θέλω όμως να πω δύο πράγματα:
1. Κάθε μακροχρόνια λύση περνάει από μεγάλες αλλαγές και μια αποτελεσματική κυβέρνηση
2. Αν δεν έχουμε αποτελεσματική διακυβέρνηση και τα στοιχεία που έκαναν τους άλλους να πετύχουν εκτός Ευρώ/ΕΕ θα υπάρχει συνεχής χειροτέρευση. Αν όπως λένε οι υπέρμαχοι του ΟΧΙ με μια καλή διακυβέρνηση θα πετύχουμε πολλά (και αυτό είναι σωστό), μα τότε την καλή διακυβέρνηση γιατί να μην την έχουμε προστατευμένοι εντός Ευρωζώνης και ΕΕ; Στο κάτω κάτω της γραφής κανείς δεν εκμεταλλεύεται τους Σκανδιναβούς, τους Ιρλανδούς και όλους τους άλλους που έχουν εμπεδώσει ένα πραγματικό και όχι ένα ρητορικό μοντέλο ανάπτυξης.
Λ. Ι. Τσιπούρη
Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πηγή: Skai.gr
