του Στέφανου Κασιμάτη
Εγώ ουδέποτε αμφέβαλα ― ούτε κι εσείς οι τακτικοί αναγνώστες της στήλης, είμαι βέβαιος. Το λέω, όμως, για όσους έχουν αμφιβολίες ως προς το ότι οι Ελληνες είμαστε ο εξυπνότερος λαός του κόσμου. Ψηφίσαμε πρώτο των πρώτων τον Μανώλη Γλέζο, για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ωστόσο, βγήκαν διάφοροι και τον λοιδόρησαν επειδή δεν μιλάει ξένες γλώσσες (ίσως καταλαβαίνει λίγα ρώσικα…), δεν ταξιδεύει αεροπορικώς και διάφορα τέτοια. Και όμως! Ο Μανώλης Γλέζος, ο λατρεμένος της Ρένας Δούρου, έχει θέση στη σύγχρονη ευρωπαϊκή λογοτεχνία την οποία ουδείς άλλος μπορεί να διεκδικήσει.
Σας παραπέμπω στον δεύτερο τόμο του «Αρχιπελάγους Γκουλάγκ» του Αλεξάντρ Σολζενίτσιν. Ο πρώτος κυκλοφόρησε στα μέσα της δεκαετίας του 1970 σε έκδοση «Πάπυρος-Βίπερ» (για όσους τα θυμούνται) ― ο δεύτερος μόλις πέρυσι, πάλι από το «Πάπυρο». Μην σας κουράζω όμως. Δεν είναι ανάγκη να διαβάσετε ολόκληρο τον τόμο. Πηγαίνετε κατευθείαν στο τελευταίο κεφάλαιο «Τυραννισμένη Βούληση», σελ. 787, όπου ο Σολζενίτσιν, εν έτει 1973, κάνει τη μοναδική αναφορά του σε πολιτικό προερχόμενο από τον δυτικό κόσμο και η οποία έχει ως εξής: «Ο Μανώλης Γλέζος στη “φωτεινή και γεμάτη πάθος ομιλία του” διηγήθηκε στους Σοβιετικούς συγγραφείς για τους συντρόφους του που σαπίζουν στις φυλακές της Ελλάδας. “Αντιλαμβάνομαι ότι με την αφήγησή μου σφίχτηκαν οι καρδιές σας. Δεν το έκανα επίτηδες. Θέλω οι καρδιές σας να χτυπούν για εκείνους που σαπίζουν στη φυλακή. Υψώστε τη φωνή σας για την απελευθέρωση των Ελλήνων πατριωτών (Λιτερατούρναγια Γκαζέτα, 27.8.1963). Κι εκείνες οι τετραπέρατες φαλάκρες, φυσικά, τις ύψωσαν! Ισως και ο ίδιος ο Μανώλης να μην καταλάβαινε την ξεδιαντροπιά του καλέσματός του. Ισως στην Ελλάδα να μην υπάρχει αυτή η παροιμία: “Γιατί να θλίβεσαι για άλλους, όταν στο σπίτι σου κλαίνε με λυγμούς;».
Κατά τους υπολογισμούς του Σολζενίτσιν, εκείνη την εποχή στα Γκουλάγκ «φιλοξενούνταν» περί τα δύο εκατομμύρια Σοβιετικοί. Ομως, ο Γλέζος προτίμησε να αναφερθεί στις ολίγες δεκάδες κομμουνιστών, που κρατούνταν στις ελληνικές φυλακές, μόλις δεκατέσσερα χρόνια μετά τον λεγόμενο Εμφύλιο ― δηλαδή, την τελική απόπειρα των κομμουνιστών να επιβάλουν στη χώρα το καθεστώς της αρεσκείας τους διά των όπλων. (Για τις συνθήκες φιλοξενίας στα Γκουλάγκ, πέραν των έργων του Σολζενίτσιν, σας συνιστώ να διαβάσετε τη συλλογή διηγημάτων «Ιστορίες από την Κολιμά» του Βαρλάμ Σαλάμοφ, ο οποίος είχε τη σπάνια τύχη να ζήσει ως κρατούμενος στα Γκουλάγκ από τα 21 του ώς τα 53 του χρόνια. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ινδικτος» σε μια εξόχως επιμελημένη έκδοση. Αναζητήστε το και θα με θυμηθείτε).
Είναι δυνατόν το 1963 να μη γνώριζε την ύπαρξη των Γκουλάγκ ο Μανώλης Γλέζος; Αυτό είναι το ερώτημα ― και η απάντηση δεν είναι δύσκολη. Ασφαλώς και δεν είχε ιδέα! Εκτοτε πέρασαν πενήντα ένα χρόνια και είχαμε την ευκαιρία ―πολλές ευκαιρίες― να καταλάβουμε πόσο μυαλό κουβαλάει στο κρανίο του ο Μανώλης Γλέζος. Εννοείται ότι ο άνθρωπος δεν γνώριζε! Για τον λόγο αυτόν είναι απαράδεκτη η κατηγορία της «ξεδιαντροπιάς», που του απευθύνει ο Σολζενίτσιν. Η ξεδιαντροπιά προϋποθέτει επίγνωση, ενώ ο Γλέζος…
Ο Γλέζος, εν πάση περιπτώσει, είναι ο Γλέζος και ποτέ δεν το έκρυψε. (Και να ήθελε, πώς θα μπορούσε;). Το πρόβλημα είναι με τον εξυπνότερο λαό του κόσμου, δηλαδή με εκείνους που τον ψήφισαν. Ανάμεσά τους, είμαι βέβαιος, είναι και πολλοί από όσους, λ.χ., πείθονταν ότι ο απερίγραπτος τύπος στην Σκύρο, με τα τεράστια στρογγυλά γυαλιά με τους κίτρινους φακούς και τη Φεράρι, ήταν γιατρός και μπορούσαν να τον εμπιστευθούν. Εξ ου και η μομφή περί ξεδιαντροπιάς είναι, κατά τη γνώμη μου άδικη. Δεν είναι σωστό να συγχέουμε τη βλακεία με την ξεδιαντροπιά. Δεν ευθύνεται μόνο ο απατεώνας για την ευήθεια εκείνων που τον παίρνουν στα σοβαρά…
Πηγή: Καθημερινή
