Του Γιώργου Κύρτσου
Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, το ποσοστό ανεργίας έφτασε στη χώρα μας το 26,8% τον περασμένο Οκτώβριο. Επειδή τα «λουκέτα» και οι απολύσεις είναι πλέον βασικό γνώρισμα της ελληνικής οικονομίας, δεν είναι δύσκολο να προβλέψουμε ότι το ποσοστό αυτό θα κινηθεί, ίσως και να φτάσει το 30% πριν από την άνοιξη και το ξεκίνημα της τουριστικής περιόδου, οπότε μπορεί να υπάρξει μια προσωρινή έστω κάμψη.
Εφιαλτικά χαρακτηριστικά
Τα χαρακτηριστικά της ανεργίας προκαλούν δικαιολογημένη ανησυχία.
Πρώτον, το ποσοστό ανεργίας σχεδόν τετραπλασιάστηκε στη διάρκεια της τελευταίας τετραετίας. Τον Οκτώβριο του 2008 ήταν 7,5% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, τον Οκτώβριο του 2009 ήταν 10%, τον Οκτώβριο του 2010, οπότε είχε αρχίσει να εφαρμόζεται το μνημόνιο, αυξήθηκε σε 13,8%, το 2011 έφτασε στο εκρηκτικό ποσοστό 19,7% και τον Οκτώβριο του 2012 στο αδιανόητο 26,8%.
Δεύτερον, η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη στην Αττική, όπου συγκεντρώνονται το μεγαλύτερο μέρος του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας αλλά και τα πιο σύνθετα κοινωνικά προβλήματα. Το ποσοστό ανεργίας στην Αττική έχει εκτοξευθεί στο 28,3% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού.
Τρίτον, το επίσημο ποσοστό της ανεργίας είναι αρκετά πιο χαμηλό από το πραγματικό. Και αυτό γιατί, σύμφωνα με τον ορισμό της ΕΛΣΤΑΤ, θεωρούνται απασχολούμενοι και όχι άνεργοι «τα άτομα ηλικίας 15 ετών και άνω τα οποία την εβδομάδα αναφοράς είτε εργάστηκαν έστω και μία ώρα, με σκοπό την αμοιβή ή το κέρδος, είτε εργάστηκαν στην οικογενειακή επιχείρηση, είτε δεν εργάστηκαν αλλά είχαν μία εργασία ή επιχείρηση από την οποία απουσίαζαν προσωρινά». Πρέπει να σημειωθεί ότι ο ορισμός του απασχολούμενου που χρησιμοποιεί η ΕΛΣΤΑΤ ισχύει σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Τέταρτον, η ανεργία έχει ξεφύγει εντελώς στις μικρότερες ηλικίες. Το ποσοστό ανεργίας μεταξύ των νέων 15-24 ετών ήταν 22,1% τον Οκτώβριο του 2008 και αυξήθηκε σε 56,6% τον Οκτώβριο του 2012. Έχουμε να κάνουμε με τον αποκλεισμό της νέας γενιάς από την αγορά εργασίας, εξέλιξη η οποία πρόκειται να έχει εξαιρετικά σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες. Το ποσοστό ανεργίας στις ηλικίες 25-34 ετών ήταν 10,6% τον Οκτώβριο του 2008 και αυξήθηκε σε 34,1% τον Οκτώβριο του 2012.
Πέμπτον, 1.300.000 συμπολίτες μας ανήκουν σε οικογένειες που δεν έχουν κανένα απολύτως εισόδημα από την εργασία γιατί όλα τα μέλη τους που είναι ικανά να εργαστούν, αδυνατούν να βρουν απασχόληση.
Έκτον, μέσα σε μία τετραετία ανατράπηκε πλήρως ο συσχετισμός μεταξύ των απασχολούμενων από τη μια πλευρά και των ανέργων και οικονομικά μη ενεργών από την άλλη. Τον Οκτώβριο του 2008 οι απασχολούμενοι ήταν 4.575.000, οι άνεργοι 373.000 και οι οικονομικά μη ενεργοί 3.386.000. Το άθροισμα των ανέργων και των οικονομικά μη ενεργών ήταν 3.759.000 και υπολειπόταν περίπου κατά 800.000 των απασχολούμενων.
Τον Οκτώβριο του 2012 οι απασχολούμενοι είχαν περιοριστεί σε 3.680.000, οι άνεργοι είχαν αυξηθεί σε 1.345.000 και οι οικονομικά μη ενεργοί συμπολίτες μας ήταν 3.344.000. Το άθροισμα των ανέργων και των οικονομικά μη ενεργών είναι 4.689.000 και ξεπερνά κατά 1 εκατομμύριο το σύνολο των απασχολούμενων. Αυτό σημαίνει ότι έχουν ανατραπεί οι κοινωνικές ισορροπίες και έχει προκληθεί φοβερή απαξίωση του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας.
Έβδομον, παρά τις προεκλογικές υποσχέσεις του κ. Σαμαρά και των άλλων ηγετών του κυβερνητικού συνασπισμού, μόνο 200.000 άνεργοι επί συνόλου 1.345.000 παίρνουν το μειωμένο, λόγω μνημονίου, επίδομα ανεργίας.
Οικονομικές συνέπειες
Μια σύγχρονη οικονομία είναι πρακτικά αδύνατο να λειτουργήσει με τόσο υψηλά ποσοστά ανεργίας. Το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα, το οποίο υπερψηφίστηκε από την κυβερνητική πλειοψηφία στη Βουλή, στηρίζεται στην εκτίμηση ότι το ποσοστό ανεργίας θα είναι 22,4% το 2012 και 22,8% το 2013. Με το μέσο ποσοστό ανεργίας στο δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2012 να είναι της τάξης του 24% και να εμφανίζει έντονα ανοδική τάση, είναι φανερό ότι θα μεγαλώσουν οι αποκλίσεις στην εκτέλεση των κρατικών προϋπολογισμών του 2012 και του 2013 και του ίδιου του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος.
Η μαζική ανεργία οδηγεί μεταξύ των άλλων στην αύξηση της ανασφάλιστης «μαύρης» εργασίας. Σύμφωνα με τους ελέγχους που πραγματοποίησε το ΙΚΑ το 2012, το ποσοστό ανασφάλιστης εργασίας αυξήθηκε σε 35%, με τους Έλληνες να αναδεικνύονται πρωταθλητές της «μαύρης» λεγόμενης εργασίας, αφήνοντας πολύ πίσω τους νόμιμους και παράνομους μετανάστες. Η ουσιαστική διάλυση της αγοράς εργασίας αναμένεται να μεγαλώσει τη διαχειριστική τρύπα στο ασφαλιστικό, συνταξιοδοτικό σύστημα, εφόσον του στερεί πολύτιμους πόρους δισεκατομμυρίων.
Μία άλλη συνέπεια του παγκόσμιου ρεκόρ ανεργίας που πραγματοποιήθηκε στη μνημονιακή Ελλάδα είναι η δραματική αύξηση στα «κόκκινα» δάνεια των τραπεζών. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότι το ποσοστό των καταναλωτικών δανείων, η εξυπηρέτηση των οποίων παρουσιάζει καθυστέρηση άνω των τριών μηνών, εκτοξεύθηκε στο 36,8%. Αυτοί που έχουν χάσει την απασχόληση και την πηγή εισοδήματός τους δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, ενώ και αυτοί που κινδυνεύουν να χάσουν τη θέση απασχόλησής τους προσπαθούν να χαράξουν μια στρατηγική οικογενειακής οικονομικής επιβίωσης, αναβάλλοντας, στο μέτρο του δυνατού, την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους.
Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης προσπαθεί να κερδίσει χρόνο επινοώντας μεγάλες ξένες επενδύσεις, που είναι αμφίβολο ότι θα πραγματοποιηθούν, και προβάλλοντας το… προσωπικό ενδιαφέρον του πρωθυπουργού κ. Σαμαρά για την άμεση και δραστική αντιμετώπιση της ανεργίας, ιδιαίτερα των νέων. Με εκατοντάδες γνωστές ελληνικές επιχειρήσεις να προσπαθούν να προστατευθούν από τους πιστωτές τους μέσω του άρθρου 99 ή να προχωρούν, με κάθε επισημότητα, στην πτώχευσή τους, είναι φανερό ότι θα ανεβάσουμε πιο ψηλά το παγκόσμιο ρεκόρ στο ποσοστό της ανεργίας που ήδη κατέχουμε.
Δύο σενάρια
Έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα, δύο είναι τα επικρατέστερα σενάρια, σε σχέση με την εξέλιξη της αγοράς εργασίας στη χώρα μας. Εάν συνεχιστεί η πορεία από το κακό στο χειρότερο και οδηγηθούμε στην αποτυχία και του τρίτου μνημονίου, τότε το ποσοστό ανεργίας θα σταθεροποιηθεί γύρω στο 30% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού.
Εάν βγει η ελληνική οικονομία από τη βαθιά ύφεση, που ξεκίνησε το 2008, στα τέλη του 2014, με βάση το νέο προγραμματισμό της τρόικας και της κυβέρνησης, και πραγματοποιηθούν ορισμένες μεγάλες ξένες επενδύσεις που θα δημιουργήσουν μια νέα δυναμική, το ποσοστό ανεργίας θα υποχωρήσει προς το 20%-25% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού. Στην πρώτη περίπτωση θα έχουμε ένα συνδυασμό κοινωνικής διάλυσης και ανθρωπιστικής καταστροφής, ενώ στη δεύτερη θα έχουμε μια κοινωνική κρίση σε βάθος χρόνου, που θα διώξει το δυναμικότερο τμήμα της νεολαίας από τη χώρα και θα περιορίσει το παραγωγικό δυναμικό της.
Πηγή: CityPress
