Όχι, δεν έχουν κάτι πολύ κοινό για να είναι μαζί. Ο μεν Benjamin Franklin (1705-1790) ήταν ένας από τους πολύ συνετούς θεμελιωτές πατέρες των ΗΠΑ, διπλωμάτης, επιστήμων και εφευρέτης, τυπογράφος κι εκδότης, ο δε Μπάτμαν είναι ένας ήρωας επιστημονικής φαντασίας του ύστερου 20ου αιώνα που δρα στη φαντασιακή Γκόθαμ πόλη (= Νέα Υόρκη) όντας όμως πάμπλουτος.
Ο Φραγκλίνος, ανάμεσα σε πολλά άλλα, έκανε το 1752 το γνωστό του πείραμα με τον χαρταετό κι απέδειξε πως η αστραπή είναι ηλεκτρισμός. Λέξεις όπως battery ‘μπαταρία’, charge ‘φορτίο’ και conductor ‘αγωγός’ είναι δικής του επινόησης, επίσης.
Επινόησε όμως κι έναν τρόπο με τον οποίο γίνεσαι αγαπητός στους εχθρούς ή μη-φιλικούς συνανθρώπους σου. Μην ξεχνάτε, ήταν και διπλωμάτης.
Κάποτε είχε έναν πολιτικό αντίπαλο που όποτε μπορούσε δημιουργούσε δυσκολίες για τον Φραγκλίνο. Ο διπλωμάτης μας πολιτικός κι εφευρέτης γνώριζε πως θα ήταν χρήσιμο να έχει εκείνον τον πολιτικό στο πλάι του. Μα αντί να συρθεί και να του κάνει χατίρια έκανε κάτι άλλο. Ζήτησε τη βοήθειά του για κάποιο θέμα και τον παρακάλεσε να του δανείσει ένα σχετικό βιβλίο, πολύτιμο και δυσεύρετο, από την πλούσια βιβλιοθήκη του. Μετά το επέστρεψε με τις ευχαριστίες του. Ο άλλος αμέσως έγινε φιλικότατος.
Το φαινόμενο είναι γνωστό στη σύγχρονη ψυχολογία ως cognitive dissonance ‘ψυχική διαταραχή λόγω σύγκρουσης συναισθημάτων’. Ο αντίπαλος είχε στον ψυχισμό του δυο συγκρουόμενες τάσεις. Αφενός δεν ήθελε να κάνει καλοσύνες παρά μόνο σε πολύ οικείους του κι αφετέρου είχε το αίτημα ενός όχι αγαπητού γνωστού. Υπήρχε σύγκρουση που διαλύθηκε με τη λεπτή κολακεία του Φραγκλίνου και με το γεγονός πως ο πασίγνωστος διπλωμάτης κι εφευρέτης βρισκόταν σε ανάγκη να ζητήσει χάρη. Έτσι ενέδωσε.
Αν λοιπόν θέλετε να γίνετε αγαπητοί από εχθρούς, κολακέψτε τους και ζητήστε να σας κάνουν χάρες!
Τώρα, στην ψυχολογία υπάρχει και το “φαινόμενο” ή μάλλον η “επίδραση Μπάτμαν”. Όπως ο πάμπλουτος Μπρους Γουέιν ντύνεται σε άλλο πρόσωπο, τον Μπάτμαν, για να κυνηγήσει τους κακούς, έτσι κι εσείς, λέει μια σύγχρονη θεωρία ψυχολογίας, να εφεύρετε ένα άλλο πρόσωπο στον ψυχισμό σας που θα μπορεί ν’ αντιμετωπίζει μερικά δυσάρεστα φαινόμενα.
Όντας “κάποιος άλλος” θα μπορείτε να βλέπετε πιο αντικειμενικά τα γεγονότα. Αν μάλιστα ξέρετε μια δεύτερη (ξένη) γλώσσα και σκεφθείτε με αυτήν, οπωσδήποτε θα έχετε μεγαλύτερη αμεροληψία στις αποφάσεις σας.
Αυτή η πρακτική, εξηγούν οι ψυχολόγοι, βοηθάει και σε ένα άλλο φαινόμενο.
Γερμανοί επιστήμονες ανακάλυψαν πριν από λίγο καιρό πως ο νους συχνά παίρνει μια απόφαση ή φτάνει σε ένα συμπέρασμα προτού το εγώ σου το αντιληφθεί.
Οι αισθήσεις σου λειτουργούν κανονικά μα οι προκαταλήψεις και προτιμήσεις σου δημιουργούν μια θολούρα που οδηγεί σε βεβιασμένες, λαθεμένες γνώμες. Τότε παίρνεις μια αμυντική στάση διότι ο νους επεσήμανε την ορθή απάντηση προτού αυτή συνειδητοποιηθεί από το αργόσχολο εγώ.
Αν προσφεύγεις στην επίδραση Μπάτμαν, αυτό το άλλο “εγώ” μπορεί ν’ αποφύγει τις δυσκολίες και να σου δώσει ορθές απαντήσεις.
Αυτά όλα είναι πολύ σωστά, μα έχουν κι ένα πελώριο λάθος. Δεν χρειάζεται να προσποιηθείς πως είσαι κάποιο άλλο πρόσωπο. Διότι ήδη στον ψυχισμό σου υπάρχει ο αθέατος θεατής που θεάται τα πάντα – και τη γρήγορη κίνηση του νου και την αιωρούμενη θολούρα και την εσφαλμένη τάση και την ορθή απάντηση, απόφαση ή εκτίμηση. Βλέπει και το “εγώ” να παίζει διαφορετικούς ρόλους.
Μα δεν έχεις μάθει πώς λειτουργεί αυτή η φυσική δομή!
