1. Προσοχή είναι η συγκέντρωση της συνειδησιακής ή αντιληπτικής ενέργειας του ανθρώπου σε μία κατεύθυνση, σ’ ένα αντικείμενο, και η σταθερή παραμονή της σ’ εκείνηn την κατεύθυνση και αντικείμενο.
Μόνο με προσοχή μπορεί μία εργασία να επιτελεστεί και να ολοκληρωθεί γοργά, με ακρίβεια και καλλιτεχνία.
Τον περισσότερο χρόνο η προσοχή μας είναι χαμένη σε άσχετες ή τυχαίες σκέψεις, ονειροπολήσεις και διαλόγους στον νου (όπως λέμε, κοινή αφηρημάδα) και οι εργασίες μας, ακόμα και το γράψιμο αυτών των αράδων ή το διάβασμα τους, γίνεται μηχανικά ενώ ο νους είναι αλλού, ή ο νους πηγαινοέρχεται στο σημείο που επιτελείται η εργασία και σε τρεχάμενες σκέψεις. Σπάνια επικεντρώνεται για πολύ στο απαιτητικό σημείο.
Δίχως προσοχή δεν μπορείς να μάθεις ή να κάνεις αποτελεσματική εργασία, ούτε ν’ απολαύσεις αυτό που μαθαίνεις ή κάνεις.
2. Κι όμως προτιμούμε να δίνουμε την προσοχή μας, ή να την αφήνουμε να θρυμματίζεται και να χάνεται, σε συνειρμούς αφηρημένους. Κι από συνήθεια μένουμε ικανοποιημένοι με τα μέτρια ή μουντά αποτελέσματα των προσπαθειών μας. Έτσι έχουμε συνηθίσει.
Ο Επίκτητος, ο δούλος που έγινε από τους γνωστότερους στωικούς φιλοσόφους, έγραψε σε μία Διατριβή του πως, εκτός, όπως υπέδειξα, από την αφηρημάδα που διεξάγεται άνετα μόνη της, καμία δραστηριότητα δεν μπορεί να γίνει καλύτερα δίχως προσοχή παρά με προσοχή. Και συνέχισε πως όταν ένας άνθρωπος δεν δίνει προσοχή μα προτιμά να είναι απρόσεκτος, αφηρημένος, εθίζεται σ’ αυτόν τον τρόπο κι έτσι πιο εύκολα χάνεται στην αφηρημάδα και πιο δύσκολα θα μπορέσει να προσέξει την επόμενη φορά. Έτσι πρέπει να αρχίσεις ΤΩΡΑ και να ξέρεις πως χρειάζεται πάρα πολλή μακρόχρονη, εξάσκηση.
3. Ο Vivekananda ήταν μαθητής του διάσημου γκουρού Ramakrishna στην Ινδία. Μετά τον θάνατο του δασκάλου του ανέλαβε ο ίδιος την ηγεσία της οργάνωσης Ramakrishna στην Καλκούτα προς τα τέλη του 19ου αιώνα. Κάποια ώρα τον κάλεσαν να επισκεφθεί τις ΗΠΑ και να μιλήσει εκεί για το φιλοσοφικό σύστημα VEDĀNDA. Ήταν, αν δεν απατώμαι, ο πρώτος Ινδός που θα μιλούσε για τη φιλοσοφία VEDĀNDA στη Δύση.
Αυτή η φιλοσοφία διδάσκει πως μόνο το Απόλυτο Μπράχμαν είναι πραγματικότητα, η μοναδική Αλήθεια που δεν αλλάζει, δεν φθείρεται, δεν έχει αρχή και τέλος. Η δημιουργία όλη με όλους τους κόσμους, όλα τα όντα και όλα τα φαινόμενά της, είναι εκδηλώσεις εκείνου του Απολύτου και o αληθινός Εαυτός του ανθρώπου είναι ίδιος σε όλους τους ανθρώπους και ίδιος, ίδια ουσία, ίδια πνοή, ίδια σπίθα μ’ Εκείνο.
Η χρήση και ο έλεγχος της προσοχής που εξασκείται και οξύνεται με Διαλογισμό, και άλλες νοητικές και πνευματικές πρακτικές, τονίζει, οδηγούν βαθμιαία στη συνειδητοποίηση της απόλυτης Ενότητας.
4. Ο Βιβεκανάντα αφηγείται πως μια μέρα, στο Σικάγο, έδειξε τη σπουδαιότητα της προσοχής σε μερικά νεαρά Αμερικανάκια που προσπαθούσαν να χτυπήσουν με αεροβόλο αυγοτσόφλια που επέπλεαν στο νερό ενός ποταμού στην όχθη του οποίου περπατούσε.
Καθώς το ρεύμα είχε μικρά κοφτά κύματα και τα τσόφλια ανεβοκατέβαιναν απότομα, τ’ αγόρια δεν πετύχαιναν το στόχο τους. Βλέποντας τον Βιβεκανάντα, ντυμένο στον παράξενο πορτοκαλί χιτώνα του να τα παρακολουθεί μ’ ενδιαφέρον τον φώναξαν κοντά τους και του είπαν: “Κύριε, μας παρακολουθείτε πολύ ώρα. Μήπως θα θέλατε να δοκιμάσετε κι εσείς;”
Ο Ινδός μοναχός είπε πως θα ήθελε. Πήρε το αεροβόλο και αφού τα παιδιά του εξήγησαν τι να κάνει, σημάδεψε για λίγη ώρα τον στόχο. Μετά έριξε 12 φορές, κάνοντας παύση και συγκέντρωση ανάμεσα σε κάθε βολή και πέτυχε ένα τσόφλι κάθε φορά!
“Κύριε, πώς τα καταφέρατε;” είπαν έκπληκτα τ’ αγόρια. Έχετε μήπως εξασκηθεί στο σημάδι;”
“Όχι,” απάντησε ο Ινδός γελώντας. “Το έκανα με εστίαση της προσοχής Αυτό είναι το μυστικό για να πετυχαίνετε σε κάθε δράση. Μάθετε να επικεντρώνεστε στον στόχο σας και μην αφήνετε τον νου σας να τρέχει σ’ άλλα πράγματα. Μόνο ο στόχος έχει σημασία”.
