(για τον Τζουάνγκ Τζου)
Ναι, έχω ξαναγράψει για το θέμα (π.χ.321β. Φιλοσοφία: Άνθρωπος ή πεταλούδα…, 323β. Φιλοσοφία: Λάο Τσε και το Απόλυτο κλπ), μα αυτό είναι πάντα τόσο σημαντικό, τόσο πάντα επίκαιρο, που ευχάριστα εξετάζεται πάλι.
Κάποτε εγώ, ο Τσουάνγκ Τζου*, ονειρεύτηκα πως ήμουν πεταλούδα πετώντας δώθε κείθε. Αισθανόμουν μονάχα την ευτυχία της πεταλούδας. Μετά ξύπνησα και να, είχα γίνει ο Τζου! Και τώρα δεν ξέρω αν τότε ήμουν άνθρωπος που ονειρευόταν πως ήταν πεταλούδα ή αν είμαι πεταλούδα που τώρα ονειρεύεται πως είναι άνθρωπος. Ανάμεσα στην πεταλούδα και τον άνθρωπο υπάρχει εξανάγκης διαφορά: λέγεται η Μεταμόρφωση των όντων.
* Σοφός που έζησε τον 4ο αιώνα π.Χ. Δίδασκε τον Ταοϊσμό του μεγάλου Δασκάλου Λάο Τσε.
Πώς ξέρω πως η αγάπη για τη ζωή δεν είναι πλάνη τελικά; Πώς ξέρω πως όποιος φοβάται να πεθάνει δεν είναι σαν παιδί που έχασε το δρόμο για το σπίτι του; Πώς ξέρω πως οι πεθαμένοι δε μετανιώνουν για την προσκόλληση που είχαν στη ζωή;
Όποιος ονειρεύεται ξεφάντωμα ξυπνά σε θρήνο και θλίψη. Όποιος ονειρεύεται θρήνο και θλίψη ξυπνά και πάει για κυνήγι. Καθόσον ονειρευόμαστε δεν ξέρουμε πως είναι όνειρο, ακόμα και αν προσπαθούμε να το ερμηνεύσουμε. Μόνο αφού ξυπνήσουμε γνωρίζουμε πως ήταν όνειρο. Κάποια ώρα έρχεται η Μεγάλη Αφύπνιση και τότε ανακαλύπτουμε πως αυτή η ζήση ήταν ένα μεγάλο όνειρο. Οι ανόητοι νομίζουν πως είναι ξύπνιοι τώρα και ξεχωρίζουν αν είναι πρίγκιπες ή βοσκοί.
Ας πούμε πως εσύ κι εγώ συζητάμε. Αν εσύ με κερδίσεις –κι όχι εγώ εσένα- μήπως αυτό σημαίνει κατανάγκη πως εσύ έχεις δίκιο κι εγώ άδικο; Αν πάλι εγώ κερδίσω, μήπως έχω εγώ δίκιο κι εσύ άδικο; Ποιος θα κρίνει αλάθητα;
Έτσι και η παρασκιά είπε στη σκιά: «Τη μια στιγμή κινείσαι την άλλη σταματάς, τη μια στιγμή κάθεσαι την άλλη σηκώνεσαι. Γιατί τόση αστάθεια και ασυνέπεια;» Κι απάντησε η σκιά: «Εξαρτώμαι από κάτι άλλο που με κάνει να κάνω όσα κάνω. Κι εκείνο πάλι εξαρτάται από κάτι άλλο, και ούτω καθεξής.»
Όλα τα λόγια είναι σχετικά. Εξαρτόμαστε από το Ένα Απόλυτο που περιβάλλει τα πάντα. Ας μη δίνουμε σημασία στον παροδικό χρόνο, στο σχετικά σωστό ή σχετικά λάθος. Περνώντας στο Απεριόριστο, ας βρούμε καταφύγιο σ’ εκείνο.
Αυτά διδάσκει από τον 4ο αιώνα ΠΚΕ ο σοφός Τζουάνγκ Τζου. Υπάρχει φαινομενικά στο κείμενο μια επαναλαμβανόμενη αβρή αβεβαιότητα, μα και απλότητα, που σε αναγκάζει να περισυλλογιστείς αυτήν, τουλάχιστο, την τόσο κοινή άποψη της ζωής. Μα θα το κάνεις;…
