Πάσχος Μανδραβέλης
Την πιο αποτελεσματική κάθαρση στην ιστορία την έκανε ο Ιωσήφ Στάλιν. Είναι σίγουρο ότι, ανάμεσα στα εκατομμύρια που ξεπάστρεψε, κάποιοι ήταν αντεπαναστάτες, άλλοι εύποροι αγρότες (κουλάκοι) και κάποιοι διεφθαρμένοι. Δεν θα μάθουμε ποτέ ποιοι, διότι οι δίκες γίνονταν εξπρές· μια αμφιβολία, μια διαβολή, μια πληροφορία ήταν αρκετή για την καταδίκη που συνήθως κατέληγε με μια σφαίρα στον αυχένα. Εξάλλου, όπως είπε ο μέγας θεωρητικός του εν Ελλάδι θολωμένου μαρξισμού κ. Γιάννης Μηλιός, «η επανάσταση παράγει δίκιο» κι όποιον πάρει ο χάρος…
Η αλήθεια επίσης είναι πως οι θεσμοί δικαίου είναι καινούργιο φρούτο στην μακραίωνη ιστορία της ανθρωπότητας· έχουν, δεν έχουν 300 χρόνια ζωής. Η δημοκρατία, τα δικαιώματα κ.λπ. είναι προϊόντα φριχτών εμπειριών που βίωσαν οι κοινωνίες και λαμπρών μυαλών που τα επεξεργάστηκαν. Οι θεσμοί είναι η υπέρβαση του ζώου που κρύβει μέσα του κάθε άνθρωπος· αυτό που ονομάζουμε πολιτισμός είναι εναντίωση στα ένστικτα και τις παρορμήσεις που έχουν όλα τα έμβια όντα. Αν κάποιος στη ζούγκλα σου κλέβει το φαΐ, δεν πας στο δικαστήριο, τον ξεσχίζεις με νύχια και με δόντια.
Το πρόβλημα όμως με τον πολιτισμό, τη δημοκρατία, τους θεσμούς είναι πως –σαν επίκτητα χαρακτηριστικά των κοινωνιών– χρειάζονται διαρκώς καλλιέργεια. Πρέπει να θυμόμαστε ότι πολλοί λαοί τα κατέκτησαν για να τα χάσουν ανεπαισθήτως. Ο γερμανικός χώρος στις αρχές του 20ού αιώνα ήταν ο πολιτιστικός φάρος της ανθρωπότητας· ήταν η χώρα του Γκαίτε, του Μπετόβεν, του Μότσαρτ, του Καντ, του Αϊνστάιν, του Χάιντεγκερ και εκατοντάδων άλλων που διαμόρφωσαν το παγκόσμιο γίγνεσθαι. Κι όμως, οι πολίτες αυτής της χώρας πίστεψαν κάποια στιγμή πως ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, πως η προστασία των θεσμών αξίζει λιγότερο από την υλοποίηση ενός στόχου, πως δεν έχει σημασία αν τη χώρα κυβερνά ένας αμόρφωτος λοχίας και εξαφανίζονται μυστηριωδώς κάποιοι συμπολίτες από τη γειτονιά τους. Το ναζιστικό Ολοκαύτωμα δεν γεννήθηκε στο κενό. Προηγήθηκαν η απαξία των θεσμών, η συκοφάντηση των Εβραίων (ως ελίτ), η αδιαφορία για τους κανόνες του δικαίου. Ο δρόμος προς την κόλαση ήταν στρωμένος με την άγνοια των πολιτών για τα αγαθά της δημοκρατίας.
Το ερώτημα της εταιρείας Prorata, που δημοσίευσε με πηχυαίο τίτλο η «Εφημερίδα των Συντακτών» (12.3.2018), είναι ανησυχητικό: «Μεταξύ των δύο στόχων εσείς ποιος πιστεύετε ότι είναι πιο σημαντικός; Η κάθαρση (60%) ή η προστασία των θεσμών (30%)»; Δεν θα σταθούμε στην ομοιότητα των αποτελεσμάτων με εκείνα του δημοψηφίσματος το 2015· μπορεί να είναι τυχαίο. Απλώς αναρωτιόμαστε τι θα απαντούσαν οι πολίτες αν κάποια Χρυσή Αυγή τους ρωτούσε «τι θεωρείτε πιο σημαντικό: την κάθαρση από την παραβατικότητα στις γειτονιές ή τους θεσμούς του δικαίου;».
Πηγή: Καθημερινή
