1. Πολλοί καλόπιστοι θεωρούν την ελευθερία του λόγου, ή της έκφρασης, διαφορετική από εκείνη της δράσης, δηλαδή κίνησης, μετακίνησης και συνάθροισης ή συνεύρεσης. Κάνουν αυτόν το διαχωρισμό διότι δεν καταλαβαίνουν την ευρεία λειτουργία του ανθρώπου στον κόσμο (στην κοινωνία και στη Βιόσφαιρα).
Θεωρούν πως η ελευθερία της έκφρασης (ομιλίας και γραφής) δεν πρέπει να περιορίζεται. Μα η δράση, η πράξη πρέπει να περιορίζεται, διότι μπορεί εύκολα να βλάπτει άλλους (τη σωματική τους ακεραιότητα) ή να εμποδίζει την ελεύθερη μετακίνησή τους.
Μα η ελευθερία έκφρασης μπορεί επίσης να βλάψει άλλους με πολυποίκιλους λεπτότερους τρόπους.
Στην πραγματικότητα η πιο δηλητηριώδης αδυναμία στη σύγχρονή μας δημοκρατία είναι αυτή η ελευθερία του λόγου.
2. Το θέμα μας είναι πολιτικό και μόνο κατ’ επέκταση αγγίζει την οικονομία. Μα η πολιτική είναι στην πραγματικότητα προέκταση κι εποικοδόμημα της ηθικής. Όλα τα άλλα είναι ανούσια, σαχλή συνθηματολογία.
Η μόνη πραγματική, αναφαίρετη κι απεριόριστη ελευθερία που έχει ο άνθρωπος είναι η ελευθερία να είναι ο εαυτός του ως ενσυνείδητος θεατής. Όλες οι άλλες ελευθερίες του μπορούν κάλλιστα να περιοριστούν ή να αφαιρεθούν. Και αυτό το βλέπουμε ολοκάθαρα σε ανθρώπους καθυστερημένους ή ανθρώπους φυτά, καθώς και σε δικτατορίες μα και δημοκρατίες τύπου Τραμπ.
Το ότι το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας δεν είναι σε φυτική ή καθυστερημένη κατάσταση δεν αλλάζει το γεγονός πως κάθε είδος ελευθερίας που διεκδικούμε δυναμικά ως δημοκρατικό μας κι αναφαίρετο δικαίωμα, μπορεί να αφαιρεθεί και συχνά αφαιρείται. Τι ουσιαστικό μπορούμε να κάνουμε όταν ο πρωθυπουργός που εκλέξαμε αθετεί τις υποσχέσεις του;
3. Η αληθινή ελευθερία του ανθρώπου εκδηλώνεται σε τρεις, αναγκαίες για την εργασία, διατροφή και συνεπώς την ίδια την ύπαρξή του στον κόσμο.
Η πρώτη είναι ελευθερία ομιλίας, ή, ορθότερα, έκφρασης – διότι μπορούμε να επικοινωνήσουμε ή να μεταδώσουμε κάποιο μήνυμα με μορφασμούς του προσώπου, με χειρονομίες και με άλλες σωματικές κινήσεις. Η ομιλία και η γραφή, επίσης, συνεπάγονται σωματική κίνηση – της γλώσσας και των χεριών αντίστοιχα. Αυτή όμως η ελευθερία έκφρασης, παρά τις ποικίλες κινήσεις του σώματος, μπορεί κι εκδηλώνεται επί τόπου, δίχως μετακίνηση του σώματος ολόκληρου.
Κάποτε μάλιστα ένα βλέμμα ή χαμόγελο μπορεί να εκφράσει πολύ βαθιές σημασίες και ψυχολογικές καταστάσεις.
4. Μετά η αρχική κίνηση γίνεται μετακίνηση – καθώς το σύνολο σώμα φεύγει από ένα μέρος του χώρου και πάει σε άλλο.
Αυτή η μετακίνηση είναι απαραίτητη πρώτον διότι το σώμα ή μέλη του θα μουδιάσουν και θα γίνουν καχεκτικά. Σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και μια ώρα καθισιού και ακινησίας σε μια καρέκλα θα επιφέρει μούδιασμα ή/και πρήξιμο ποδιών.
Μετά πρέπει να μετακινηθούμε για να εκτελέσουμε τις διάφορες εργασίες μας και άλλες δραστηριότητες, όπως διασκέδαση, σωματική άσκηση, συνεύρεση με φίλους κτλ. Οι δραστηριότητες συχνά απαιτούν διαφορετικά μέρη – υπνοδωμάτιο, μπάνιο, μέρος ή μέρη εργασίας καθαυτής, δρόμος κλπ.
Τέλος μετακινούμαστε σε ένα μέρος ανάπαυσης όπου υπάρχει μόνο εσωτερική οργανική δραστηριότητα και νοητική.
5. Η τρίτη μεγάλη εκδήλωση της ελευθερίας είναι αυτή της συνάθροισης ή συνεύρεσης μικρής ή μεγάλης ομάδας ατόμων.
Συνάθροιση είναι η συνεύρεση φίλων καθώς η αναζήτηση ανθρώπινης συντροφιάς είναι μια συνηθέστατη παρόρμηση.
Παρόμοια είναι η γαμήλια κατάσταση και η δημιουργία οικογένειας με παιδιά και εγγόνια.
Συνάθροιση είναι και η τάξη μαθητών σε κάθε βαθμίδα της εκπαίδευσης.
Πολλές οικονομικές και πνευματικές δραστηριότητες χρειάζονται πολλά άτομα σε συλλογική εργασία σε βιομηχανίες, ορυχεία, πανεπιστήμια, εκκλησίες, νοσοκομεία, τρένα, πλοία κλπ.
Ένα χωριό, μια πόλη, είναι τεράστιες συναθροίσεις.
6. Αυτές είναι οι ελευθερίες μας. Όλες πρέπει να ασκούνται με γνώμονα την αβλάβεια. Καμιά ελευθερία δεν πρέπει να ασκείται με τρόπο που να βλάπτει άλλον άνθρωπο ή να περιορίζει τις δικές του ελευθερίες.
Δεν κάνω σε άλλους αυτό που δεν θέλω να κάνουν οι άλλοι σε εμένα.
Η ομιλία μπορεί να βλάψει άμεσα όταν προέρχεται από θυμό ή ζήλια ή μίσος.
Η έκφραση μπορεί να βλάψει αφάνταστα όταν εξαπατά με ψεύδη – όπως οι πολιτικές υποσχέσεις ή εμπορικές προσφορές ή διαφημίσεις.
Ένα κείμενο μπορεί να στιγματίσει την υπόληψη άλλων.
Πρέπει να υπάρχουν καθορισμένοι περιορισμοί!
