1. Εξαρχής ας ξεκαθαρίσω πως πρόκειται για μια ακόμα ελληνική μπαρούφα – εννοώ ο (νεο)φιλελευθερισμός.
Έχω γράψει εκτενέστερα άρθρα για το θέμα και σε σχέση με ορισμένες ανοησίες που διατύπωσε η Ναόμι Κλέιν στο Δόγμα του Σοκ – όπως το «Η Ναόμι Κλάιν, ο Μίλτων Φρίντμαν και η (αν-)ελεύθερη αγορά».
Ο φιλελευθερισμός, που πρεσβεύουν μη σοσιαλιστικά και μη αναρχοαριστερά κόμματα όπως η ΝΔ στη χώρα μας, είναι κάτι ανιστόρητο και ασυνάρτητο. Δεν έχει πραγματική σχέση με τον φιλελευθερισμό που αναπτύχθηκε στη Βρετανία επί δύο αιώνες, από τα τέλη του 17ου ως και τις αρχές του 20ού αιώνα. Ουσιαστικά είναι ένα κράμα νεοσυντηρητισμού όπως της Θάτσερ και του Ρήγκαν (λέγεται και νεοφιλελευθερισμός) και ολοκληρωτισμού όπως ο ασφυκτικός έλεγχος των κομμουνιστικών καθεστώτων αλλά έχοντας και Ιδιωτικό Τομέα.
Ο φιλελευθερισμός στην Ελλάδα, σκέτος, ριζοσπαστικός, κοινωνικός ή δημοκρατικός (!!!), του Κ. Καραμανλή, Έβερτ, Ανδριανόπουλου, Μάνου Χατζηγάκη κ.α., απαιτεί, έγραψε ο Α. Ανδριανόπουλος, υπουργός πριν το 1980 της ΝΔ «την ανάγκη ελευθέρωσης όλων των μεγεθών και παραγόντων της αγοράς. Όπως είναι η αγορά εργασίας, οι συλλογικές διαπραγματεύσεις… και πρωτότυπης επιχειρηματικής πρωτοβουλίας» (κλπ σ 38). «Το ζήτημα σήμερα βρίσκεται στο ρόλο και στο μέγεθος του κράτους, στον περιορισμό δηλαδή ή στη διεύρυνση των ανθρωπίνων ελευθεριών» (σ 84: Αυτός είναι ο Φιλελευθερισμός 1988).
Προσέξτε όμως τι έγραψε ο Γιάννης Λάμψας το 1985, εξίσου Νεοδημοκράτης, Γεν. Δευθ. της ΕΡΤ και Γεν. Γραμ. Τύπου και Πληροφοριών (1975-78): «Οι κυβερνήσεις [της ΝΔ δηλ.] που διαδέχτηκαν τη Χούντα νόμισαν πως θα λύσουν το πρόβλημα της οικονομικής ανάπτυξης με το να πολλαπλασιάζουν τις κρατικές παρεμβάσεις με ίδρυση κρατικών επιχειρήσεων και δημιούργησαν μια υποδομή που άρχισε να δυναστεύει όλο και περισσότερο τον πολίτη, εξοστρακίζοντας παράλληλα την ιδιωτική πρωτοβουλία» (σ 85: Η Ελληνική Νομενκλατούρα). Αυτή είναι η τάση ολοκληρωτισμού.
Και ο Τάκης Μίχας έγραψε (Καθημερινή 2/4/91) πως κανένας στη ΝΔ δεν έλαβε στα σοβαρά τις προεκλογικές εξαγγελίες περί «αποκρατικοποίησης της Παιδείας, εξυγίανσης του ασφαλιστικού συστήματος, απελευθέρωσης των τραπεζών, μείωσης κρατικών δαπανών» κλπ. Και ο κ. Μπήτρος αναρωτιέται σοβαρότατα αν το ΠΑΣΟΚ δεν ήταν πιο φιλελεύθερο από τη ΝΔ (Καθ. Οικονομικές σελ. 21/4/91).
Όσα διακηρύττουν λοιπόν οι νεοδημοκράτες δήθεν φιλελεύθεροι συνιστούν εξαιρετικές μπαρούφες. Ούτε ξέρουν τι είναι φιλελευθερισμός ούτε θέλουν αυτό που νομίζουν πως είναι φιλελευθερισμός. Θέλουν μόνο να κυβερνούν – όπως οι συριζανέλληνες και οι οι πολιτικάντηδες όλοι!
2. Σήμερα θα σας δώσω μερικές μόνο διατυπώσεις από τους αληθινούς φιλελεύθερους, ή τους στοχαστές της Βρετανίας που έθεσαν τις βάσεις για τον φιλελευθερισμό. Αρχίζω με τον Adam Smith και το πολύκροτο βιβλίο του «Πλούτος των Εθνών» (1776) που θεωρείται η αφετηρία της επιστημονικής Οικονομολογίας. Στο τέλος του 4ου βιβλίου, ορίζονται τρία και μόνο καθήκοντα για την κυβέρνηση:
α) Να προστατεύει την κοινωνία από εσωτερική βία και εισβολή ξένων (δηλ. αστυνομία, ένοπλες δυνάμεις).
β) Να προστατεύει κάθε πολίτη από αδικία ή καταπίεση (δηλ. Δικαιοσύνη).
γ) Να φτιάχνει και να συντηρεί ορισμένα δημόσια έργα και ιδρύματα που δεν συμφέρει σε άτομα να αναλάβουν (όπως δρόμους, λιμάνια, φυλακές).
20 χρόνια αργότερα ο Jeremy Bentham γράφει: «Ο γενικός κανόνας είναι – τίποτα δεν πρέπει να γίνεται ή να επιχειρείται από την κυβέρνηση… Η τέχνη της περικλείεται σε μια μικρή περιφέρεια: ασφάλεια κι ελευθερία είναι ό,τι χρειάζεται η εργασία» (Εγχειρίδιο Πολιτικής Οικονομίας 1798).
Ο Μπένθαμ, κύριος κήρυκας του ωφελιμισμού (the greatest happiness for the greatest number of people), ζητάει ασφάλεια και ελευθερία για εργασία – κάθε είδους από την πιο λεπτή πνευματική ως την επιχειρηματική και την πιο χοντρή χειρωνακτική. Κάτι που οι πεφωτισμένοι αναρχοαριστεροί του Σύριζα και οι ριζοσπαστικοί φιλελεύθεροι της ΝΔ στην πράξη περιφρονούν πλήρως – και μιλούν για την «αγορά (βλέπετε σκλαβοπάζαρο) εργασίας».
3. Υπάρχει μια λεπτότερη άποψη στα λόγια του Μπένθαμ. Αυτή αναδεικνύεται πλήρως και αποσαφηνίζεται στα λόγια του άλλου μεγάλου φιλελεύθερου, John Steward Mill που έγραψε για τις αρχές της εργασίας και περιουσίας: «η ουσία τους συνίσταται στην αναγνώριση πως κάθε άτομο έχει το δικαίωμα αποκλειστικά να διαχειρίζεται όλα όσα εκείνος ή εκείνη έχει παραγάγει με δική του/της προσπάθεια, ή παρέλαβε ως δώρο ή έντιμη συναλλαγή, χωρίς βία ή απάτη» (Αρχές Πολιτικής Οικονομίας 1848, το οποίο έγινε το βασικό εγχειρίδιο διδαχής και μελέτης στο τμήμα Πολιτικής Οικονομίας στην Οξφόρδη μέχρι τη δεκαετία 1890 οπότε αντικαταστάθηκε από το βιβλίο του Alfred Marshall, άλλου μεγάλου φιλελεύθερου).
Εκτός από τα άλλα περί περιουσίας, ο Μιλλ λέει πως ο κάθε εργαζόμενος/παραγωγός έχει αποκλειστικό δικαίωμα σε ότι παράγει, δηλαδή, όπως έδειξα σε αυτά τα κείμενα, στη φυσική αμοιβή της εργασίας του. Απηχεί ουσιαστικά, όπως κι εγώ, τα λόγια του πατέρα του φιλελευθερισμού John Locke που έζησε στον 17ο αιώνα.
Η μελέτη του Λοκ Concerning Civil Government, 2nd Essay (1689), έθεσε τις βάσεις του φιλελευθερισμού (που επεκτάθηκαν λίγο αργότερα, στα μισά του 18ου αιώνα, από τους Φυσιοκράτες της Γαλλίας, τον Σμιθ και άλλους). Στην παράγραφο 26 γράφει:
«Κάθε άνθρωπος έχει την ‘προσωπική’ περιουσία του στο ‘πρόσωπό’ του [δηλαδή ‘εαυτό’ person]. Η σωματική εργασία του, των δικών του χεριών, ορθά και δίκαια ανήκει στον ίδιο. Έτσι ό,τι μετακινεί από όσα παρέχει η Φύση, σε αυτό έχει σμίξει τη δική του εργασία και το έχει συνενώσει με κάτι δικό του κάνοντάς το έτσι δική του ‘περιουσία’… τουλάχιστον όπου μένει αρκετό και εξίσου καλής ποιότητας για τους άλλους.»
4. Η παράγραφος 26 του Λοκ αξίζει μελέτη και περισυλλογή βαθιά. Δίνει, με τις προεκτάσεις του Μιλλ, τη μόνη εξήγηση για τη βάση της «περιουσίας». Δείχνει επίσης και την ανθρωπιστική πλευρά και την απόλυτη δικαιοσύνη του φιλελευθερισμού.
Και όμως σήμερα, λόγω άγνοιας, αλαζονείας και απληστίας, οι πολιτικοί και οικονομολόγοι περιφρονούν τον ορθολογισμό του Λοκ για να προωθήσουν τις δικές τους φιλοδοξίες και μωροδοξίες. Τι σχέση έχουν οι επαναλαμβανόμενες σαχλαμάρες των Ελλήνων νεοφιλελευθέρων για «ελεύθερη αγορά» (αντί ελεύθερη οικονομία) με την κλασική φιλελεύθερη παράδοση;…
Ελάχιστη έως καμιά.
Τόσο από ψευτοφιλελεύθερους όσο και από σοσιαλιστές και αναρχοαριστερούς η αμοιβή της εργασίας λεηλατείται με τα ηλίθια συστήματα φορολογίας.
Θα επανέλθω.
