1. Σήμερα εξετάζω ακόμα ένα επεισόδιο που δείχνει πως ο Ουσπένσκυ είχε επίγνωση της ανωτερότητας του Γκουρτζίεφ μα συγχρόνως δεν τη δεχόταν.
Στο αμέσως προηγούμενο άρθρο εξέτασα το σημαντικό συμβάν στη Φινλανδία με την τηλεπαθητική επικοινωνία μεταξύ Γκουρτζίεφ και Ουσπένσκυ που ο Γκουρτζίεφ δημιούργησε κι έτσι έδειξε πως είχε ανώτερες δυνάμεις. Παρά ταύτα ο Ουσπένσκυ νόμιζε (σ 263 Αναζητώντας…) πως ήξερε τον τρόπο σκέψης του Γκουρτζίεφ!
Λίγο μετά τα γεγονότα στη Φινλανδία, δύο μέλη της ομάδας έφυγαν. Ξαφνικά, γράφει ο Ουσπένσκυ (σ269 Αναζητώντας…), έμοιαζαν να μην καταλαβαίνουν τίποτα από τη διδασκαλία, να βλέπουν σε όλα όσα ο Γκουρτζίεφ τους έλεγε μια παρανόηση εκ μέρους του Γκουρτζίεφ και να βρίσκουν στους συμμαθητές τους έλλειψη κάθε συμπάθειας.
2. Ο Ουσπένσκυ έμεινε κατάπληκτος, γράφει, από αυτή την αλλαγή.
Οι δύο νόμιζαν πως οι άλλοι όλοι συνωμοτούσαν εναντίον τους, δεν τους πληροφορούσαν για τα όσα έλεγε ο Γκουρτζίεφ αν και όταν αυτοί οι δύο απουσίαζαν και ότι, απεναντίας, έλεγαν ψέματα στον Γκουρτζίεφ για τους δύο έτσι που ο Γκουρτζίεφ να μην τους εμπιστεύεται.
Οι δύο έγιναν καχύποπτοι και ανοικτά εχθρικοί προς την ομάδα. Κατηγορούσαν όλα τα μέλη πως έδιναν ψευδείς πληροφορίες στον Γκουρτζίεφ και τους παρουσίαζαν ως άλλο από αυτό που ήταν.
Αλλά η σημαντικότερη άποψη του θλιβερού αυτού γεγονότος ήταν πως ο Ουσπένσκυ παρουσιάζει πολύ αντικειμενικά την αλλαγή διάθεσης των δυο απέναντι στον Γκουρτζίεφ. Γράφει (σ 269):
“Ο Γκουρτζίεφ είχε αλλάξει εντελώς, είχε γίνει εντελώς διαφορετικός από όπως ήταν προηγουμένως, είχε γίνει αυστηρός, απαιτητικός· είχε χάσει κάθε αίσθημα κι ενδιαφέρον για τα άτομα και είχε πάψει να απαιτεί την αλήθεια από τους ανθρώπους· προτιμούσε να έχει γύρω του τέτοιους ανθρώπους που φοβόντουσαν να του πουν την αλήθεια, που ήταν υποκριτές, που επαινούσαν ο ένας τον άλλο και ταυτόχρονα κατασκόπευαν τους άλλους”.
3. Ο Γκουρτζίεφ είχε αλλάξει και είχε πάψει να απαιτεί την αλήθεια από τους ανθρώπους γύρω του!
Παραδόξως, αυτά επικαλείται και ο ίδιος ο Ουσπένσκυ για να δικαιολογήσει τη δική του απομάκρυνση και την τελική διακοπή της σχέσης του με τον Γκουρτζίεφ.
Αρχικά ο Ουσπένσκυ άρχισε να “διαχωρίζει” τον Γκουρτζίεφ, άνθρωπο και δάσκαλο, από το “σύστημα”, δηλαδή τη διδασκαλία. Στις περιστάσεις αυτές τέτοιος διαχωρισμός είναι γελοίος. Ο Γκουρτζίεφ δίδασκε το “σύστημα” (δηλ. τα “θραύσματα της άγνωστης διδασκαλίας” και ο Γκουρτζίεφ είχε δείξει στον Ουσπένσκυ (στη Φινλανδία) πως κατείχε όχι μόνο τη θεωρητική γνώση μα και την ανώτερη δύναμη που πρέπει να συνοδεύει τέτοια γνώση.
Επιπλέον, ο Γκουρτζίεφ, σύμφωνα με την αφήγηση του Ουσπένσκυ, δεν φαίνεται να κάνει τίποτα στη Μόσχα και αργότερα στη Νότια Ρωσία (Εσσεντούκι, Καύκασο κλπ) που να είναι αντίθετο κι εχθρικό προς το “σύστημα”!
Και αργότερα γράφει ανοικτά πως υπήρχαν πολλά πράγματα που δεν καταλάβαινε στον Γκουρτζίεφ, τα οποία όμως δεν παρουσιάζει αναλυτικά, κι έτσι έπρεπε να φύγει (σ 373). Εκτιμούσε απέραντα τις ιδέες του συστήματος συνειδητοποιώντας τη σημασία τους. Αλλά δεν πίστευε πως ο ίδιος και “η πλειοψηφία των συμμαθητών” μπορούσαν να συνεχίσουν υπό τον Γκουρτζίεφ.
4. Μετά, αρχίζει να εξηγεί με τρόπο που όμως δεν εξηγεί τίποτα!
“Δεν εννοώ καθόλου”, γράφει, “πως βρήκα τις πράξεις ή μεθόδους του Γκουρτζίεφ λαθεμένες [εδώ πάλι νομίζει πως ο ίδιος μπορεί να κρίνει τον δάσκαλό του!] ή πως δεν ανταποκρίνονταν σε ό,τι προσδοκούσα”. Μα τότε πώς άλλαξε ο Γκουρτζίεφ και σε ποια σημεία τον διαχώριζε από το σύστημα;
Ούτε οι επόμενες εξηγήσεις εξηγούν τίποτα όταν ο Ουσπένσκυ γράφει πως “ο άνθρωπος έχει επιλογή” και πως δεν είναι αναγκασμένος να ακολουθεί κάτι που “δεν ανταποκρίνεται σε ό,τι αναζητάει” (σ 374). Εδώ φάσκει και αντιφάσκει.
Μετά, περιπλανιέται σε διαφορετικά είδη Σχολής κι έτσι μοιάζει να προσπαθεί να υπεκφύγει ή να συγκαλύψει κάτι. Ούτε βελτιώνεται η θέση του ή εξηγεί καθαρότερα την κατάσταση γράφοντας πως ένας ηγέτης θα έπρεπε να απομακρύνει ανθρώπους για τους οποίους οι πρακτικές και τα θέματά του θα είναι “ξένα, ακατανόητα και μη-προσβάσιμα”.
5. Είναι πολύ πολύ παράξενο. Πουθενά ο Ουσπένσκυ δεν εξηγεί πώς ο Γκουρτζίεφ είχε αλλάξει και γιατί τον διαχώρισε από το “σύστημα”. Και πώς ενώ “εκτιμούσε απέραντα τις ιδέες τους συστήματος”, τις έβρισκε (μαζί και οι άλλοι) “ξένες, ακατανόητες και μη-προσβάσιμες”!
Στην πραγματικότητα δεν δίνει κανένα πραγματικό λόγο για τις αντιρρήσεις του και για την εθελούσια απομάκρυνσή του.
Συνεχίζει δε γράφοντας πως είχε κάνει λάθος για πολλά πράγματα που είχε αποδώσει στον Γκουρτζίεφ. Μα πάλι δεν ονομάζει αυτά τα πολλά πράγματα.
Οπότε, η σύνολη περιγραφή είναι μια περίπλοκη, άκομψη αυτοδικαίωση.
