1. Σε αυτό το άρθρο επισημαίνω ένα γεγονός στην εμπειρία του Ουσπένσκυ στην πρώτη περίοδο της μαθητείας του με τον Γκουρτζίεφ. Αυτό είναι σημαντικό διότι δείχνει τη φύση των δυο αποκρυφιστών μα και τη φύση της μεταξύ τους σχέσης. Το αφηγείται ο Ουσπένσκυ στο κεφ 13 του βιβλίου του Αναζητώντας τον Κόσμο του Θαυμαστού. Επειδή στα Ελληνικά έχουμε δυο ισάξιες μεταφράσεις, οι παραπομπές μου είναι στο αγγλικό πρωτότυπο και οι μεταφράσεις δικές μου. Πρόκειται για το επεισόδιο στη Φινλανδία τον Αύγουστο 1916, 15 μήνες μετά την πρώτη γνωριμία τους.
Από νωρίς ο Ουσπένσκυ ήθελε (σ 23, κεφ 1) να έχει “εμπειρίες”, να δει “γεγονότα”, θαυμαστά συμβάντα υπερφυσικά, μα ο Γκουρτζίεφ του είχε πει πως θα έπρεπε να περιμένει διότι “πολλά άλλα πράγματα προαπαιτούνται”.
Μετά από έντονες ασκήσεις, αναπνευστικές τεχνικές, προσευχές και παρόμοια, ο Ουσπένσκυ βρισκόταν σε “μια κατάσταση ασυνήθιστης έντασης” όταν έφθασε στο σπίτι στη Φιλανδία. Ήταν μια περίοδος προπαρασκευής μιας κατάστασης αισθηματικής υπερέντασης.
2. Στο σπίτι βρίσκονταν συνολικά 9 άτομα. Στη βραδινή συνάντηση ο Γκουρτζίεφ τους ζήτησε να πουν την ιστορία της ζωής τους και τους κορόιδευε για τη δειλία τους με την οποία απέφευγαν να διηγηθούν την αλήθεια.
Μετά, ο Ουσπένσκυ και δυο άλλοι συναντήθηκαν ξεχωριστά με τον Γκουρτζίεφ ο οποίος τους έδειξε μερικές νέες στάσεις και σωματικές κινήσεις. Μετά από αυτό, ο Γκουρτζίεφ επανήλθε στην αφήγηση της ζωής τους και υπέδειξε πως όλοι είχαν κάποια χαρακτηριστικά που τους εμπόδιζαν να δουν και να πουν την αλήθεια. Ο Ουσπένσκυ ένιωθε πολύ ταραγμένος.
Τότε άρχισαν τα “θαύματα”. Ο Ουσπένσκυ άρχισε “να ακούει τις σκέψεις του Γκουρτζίεφ” στον νου του! Πρόσεξε πως ενώ ο Γκουρτζίεφ μιλούσε φωναχτά σε όλους, ταυτόχρονα διοχέτευε “σκέψεις” στον Ουσπένσκυ προσωπικά. Μετά ο Γκουρτζίεφ σταμάτησε να μιλά και στην επακόλουθη σιωπή ο Ουσπένσκυ άκουσε τη φωνή του Γκουρτζίεφ “μέσα του, στο στήθος, κοντά στην καρδιά”. Ο Γκουρτζίεφ έθετε μια ερώτηση η οποία ξεσήκωσε ισχυρό συναίσθημα στον Ουσπένσκυ και ο Ουσπένσκυ απάντησε “Ναι” φωναχτά!
3. “Γιατί λέει αυτό;” Ρώτησε τους άλλους δυο ο Γκουρτζίεφ “Ρώτησα κάτι;” Και τότε ο Γκουρτζίεφ έθεσε μια ακόμα πιο δύσκολη ερώτηση σιωπηλά στον νου του Ουσπένσκυ κι εκείνος απάντησε πάλι φωναχτά.
Οι δύο άλλοι έμειναν κατάπληκτοι από αυτά που συνέβαιναν.
Η “συνομιλία”, σιωπηλή από τη μια πλευρά και φωναχτή από την άλλη κράτησε περίπου μισή ώρα.
Ο Γκουρτζίεφ έθεσε στον Ουσπένσκυ κάποιους όρους (σ 262) που ο Ουσπένσκυ έπρεπε να αποδεχτεί ή να εγκαταλείψει την εσωτερική εργασία που έκανε με τον Γκουρτζίεφ και είχε έναν μήνα να αποφασίσει. Ο Ουσπένσκυ δέχθηκε αμέσως μα ο Γκουρτζίεφ επέμεινε στον έναν μήνα.
Στην κατοπινή συνομιλία μεταξύ των τεσσάρων, ο Γκουρτζίεφ είπε κάτι το οποίο επηρέασε τον Ουσπένσκυ τόσο έντονα που αυτός σηκώθηκε και πήγε μόνος στο δάσος.
4. Ο Ουσπένσκυ περπάτησε περί τις 2 ώρες στο σκοτεινό δάσος υπό την εξουσία πολύ παράξενων σκέψεων και συγκινήσεων. Συνειδητοποιούσε ξαφνικά ότι ο Γκουρτζίεφ είχε δίκιο στο ότι αυτό που ο ίδιος ο Ουσπένσκυ “θεωρούσε να είναι σταθερό και αξιόπιστο” μέσα του, στην πραγματικότητα δεν υπήρχε.
Την ίδια ώρα ανακάλυψε κάτι άλλο. Αλλά γνώριζε στα σίγουρα πως αν το αποκάλυπτε στον Γκουρτζίεφ “εκείνος δεν θα με πίστευε και θα με κορόιδευε”.
Εδώ δεν μπορώ να μην αναρωτηθώ εγώ πώς ο Ουσπένσκυ γνώριζε τόσο σίγουρα πως ο Γκουρτζίεφ δεν θα τον πίστευε και θα τον κορόιδευε! Είχε δηλαδή ο Ουσπένσκυ φθάσει ήδη σε τόσο ψηλό επίπεδο συνειδησίας (ανώτερου νου, ανώτερης οντότητας) που μπορούσε να προβλέψει πώς ο δάσκαλος του ο Γκουρτζίεφ θα αντιδρούσε, πώς ακριβώς θα εκτιμούσε την ανακάλυψη του Ουσπένσκυ;
5. Ο Ουσπένσκυ γύρισε στο σπίτι και πλάγιασε μη γνωρίζοντας πως ο Γκουρτζίεφ και οι άλλοι δειπνούσαν εκείνη την ώρα. Και τότε τον έπιασε μια υπερδιέγερση και άκουσε πάλι τη φωνή του Γκουρτζίεφ στο στήθος του. Όμως τώρα και ο ίδιος ανταποκρίθηκε νοερά και ο Γκουρτζίεφ έλαβε το μήνυμά του και απάντησε.
Ο Ουσπένσκυ σκέφθηκε πως μπορεί να ήταν η φαντασία του, μα ένιωθε σίγουρος πως ήταν πραγματικότητα.
Το ίδιο συνέβη την επόμενη μέρα. Ο Γκουρτζίεφ είπε στον Ουσπένσκυ πως τώρα, σε αυτή την κατάσταση, ήταν αφυπνισμένος. Αργότερα ήταν πάλι “αφυπνισμένος” στην Πετρούπολη και είδε τους ανθρώπους να έρχονται προς τον ίδιο, να περπατούν, μα να είναι “κοιμισμένοι”!
Μα το πιο σπουδαίο σημείο το γράφει αργότερα ο Ουσπένσκυ (σ 273-4) όταν αναγνωρίζει πως οι εμπειρίες του αυτές στη Φινλανδία ήταν το πιο σημαντικό πράγμα που έμαθε καθώς μελετούσε με τον Γκουρτζίεφ. Επίσης πως ο Γκουρτζίεφ τις είχε δημιουργήσει και πως, όπως είπε στον Γκουρτζίεφ, ήθελε να μάθει να τις δημιουργεί ο ίδιος. Ο Γκουρτζίεφ του είπε πως πρώτα θα έπρεπε να κάνει [ο Ουσπένσκυ] ορισμένες θυσίες.
6. Ο Ουσπένσκυ δεν γράφει ούτε μια νύξη για παρόμοιες εμπειρίες μεταγενέστερα σε κάποια από τις δημοσιεύσεις, ή στις ομιλίες του. Δεν βρήκε τη μέθοδο να παράγει ο ίδιος τέτοιες καταστάσεις. Μόνο ο Ρόντεϊ Κόλιν (Σμιθ), ένας από τους μαθητές του Ουσπένσκυ, ισχυρίστηκε αργότερα πως ο Ουσπένσκυ έκανε κάτι τέτοιο λίγο πριν τον θάνατό του, Οκτ 1947. Μα επ’ αυτού αργότερα.
Ξεκάθαρα λοιπόν ο Γκουρτζίεφ ήταν κατά πολύ ανώτερος του Ουσπένσκυ σε όλα – σε γνώση και οντότητα και δύναμη. Και αυτό επικυρώνεται από πολλές δημοσιεύσεις, όπως του W. P. Patterson (1996, στην παράδοση του Γκουρτζίεφ) ή του G. De Symons Beckwith (2015, στην παράδοση του Ουσπένσκυ).
