1. Υπάρχουν πολλές εμβριθείς μελέτες και δημοσιεύσεις για τον Εσωτερισμό.
Τι είναι ο Εσωτερισμός;
Ο όρος προέρχεται από το «έσω» που σημαίνει ‘μέσα, εντός’ και το «εσωτερικός» που είναι αντίθετο του «εξωτερικός».
Μια θρησκεία έχει την εξωτερική, γνωστή μορφή της με την εκκλησιαστική οργάνωσή της, τα δόγματα και τα τελετουργικά της. Αυτά τα ξέρουμε όλοι όσοι ακολουθούμε τη θρησκεία, τα αποδεχόμαστε και όπου χρειάζεται, συμμετέχουμε.
Αλλά, λένε μερικοί, υπάρχει και μια άγνωστη για τους πολλούς πτυχή με πολύ διαφορετική σημασία, με άγνωστες έννοιες (όχι δόγματα) και άγνωστες πρακτικές (όχι τελετουργίες και «μυστήρια «όπως η τελετή της βάπτισης ή του γάμου») που οδηγούν στην ανάπτυξη ασυνήθιστων εσωτερικών δυνάμεων (όχι δεξιοτήτων όπως του ξυλουργού ή ταλάντων όπως του ζωγράφου).
2. Το ίδιο ισχύει για ένα φιλοσοφικό σύστημα, όπως πχ του Πλάτωνα. Εδώ έχουμε τους γνωστούς δημοσιευμένους Διαλόγους (Συμπόσιο, Φαίδων, Πολιτεία κλπ. ). Μα όπως έγραψε ο Αθηναίος φιλόσοφος, οι Διάλογοι δεν περιέχουν όλα όσα δίδασκε προφορικά στους μαθητές στην Ακαδημία του. Υπάρχει και μια «εσωτερική» κρυφή/μυστική πλευρά που τώρα πια δεν θα μάθουμε ποτέ με σιγουριά. Μα υποθέτουμε πως είχε να κάνει πάλι με την ανάπτυξη ασυνήθιστών εσωτερικών δυνάμεων.
Τι σημαίνει αυτό; Τι είναι αυτές οι εσωτερικές δυνάμεις; Πώς τις αποκτάς;
Στο σύστημα Γιόγκα των Ινδιών λέγεται πως με πρακτική εξάσκηση ο γιόγκης μπορεί να αποκτήσει δυνάμεις όπως η αιώρηση στον αέρα, τηλεπάθεια, αορασία και παρόμοια. Μα ταυτόχρονα, το σύστημα προειδοποιεί πως αυτά είναι επικίνδυνα και ο γιόγκης πρέπει να τα αποφεύγει.
Άλλες είναι οι δυνάμεις που θα πρέπει να αναπτύξει.
3. Ας κοιτάξουμε το θέμα από άλλη σκοπιά. Ποια είναι η συνηθισμένη κατάσταση κοινών ανθρώπων όπως εμείς;
Έχουμε σκέψεις συνεχώς και ανεξέλεγκτα, μηχανικά. Όλη την ώρα τρέχουν στον νου μας για θέματα που μας ενδιαφέρουν μα και για θέματα δίχως ενδιαφέρον: τι κάναμε, τι είπαμε, τι ακούσαμε, τι είδαμε κλπ.
Τα συναισθήματά μας αλλάζουν, κάποτε δίχως άμεση αιτία, κάποτε πολύ έντονα, κάποτε οδυνηρά. Και αυτά μοιάζουν ανεξέλεγκτα. Τη χαρά τη διαδέχεται αδιαφορία, μετά φόβος ή θλίψη και μετά πάλι ζήλεια ή οργή. Και συχνά εμείς υποφέρουμε και δεν μπορούμε να ελέγξουμε τις καταστάσεις.
Κάποτε σχηματίζουμε λάθος εντύπωση, κάποτε δίνουμε λάθος εντύπωση. Κάνουμε λάθη στους υπολογισμούς μας ή κάνουμε λάθος επιλογές.
Λέμε ψέματα στον εαυτό μας συντηρώντας ελπίδες και προσδοκίες που ξέρουμε πως δεν θα πραγματωθούν. Λέμε ψέματα σε άλλους άθελα ή θεληματικά για να προβάλουμε μια εικόνα της προσωπικότητάς μας ή να πετύχουμε κάποιο στόχο.
Και πολλά άλλα καλά και κακά, ουδέτερα και παράξενα.
4. Όμως έχουμε και στιγμές που νιώθουμε πολύ όμορφα.
Με ζωντάνια κι ελαφράδα στο σώμα, με διαύγεια και ησυχία στον νου, με αυτοπεποίθηση και συναίσθηση μεγάλης δύναμης, νιώθουμε πως θα μπορούσαμε να κάνουμε, να πετύχουμε, οτιδήποτε.
Άλλοτε νιώθουμε μια ενότητα με το περιβάλλον, τον χώρο και τους ανθρώπους, και όλα μοιάζουν να είναι όπως θα έπρεπε να είναι. Έχουμε τότε μια βαθύτερη κατανόηση ή μας γεμίζει ένα αίσθημα χαράς, νοσταλγίας, ευγνωμοσύνης…
Μόνο που όλες αυτές οι καταστάσεις δεν μένουν. Φεύγουν γρήγορα κι εμείς δεν ξέρουμε ούτε από πού ήρθαν ούτε γιατί, ούτε γιατί φεύγουν. Και ξαναγυρίζουμε στην συνηθισμένη μας κατάσταση με τις σκέψεις που τρέχουν και τις συγκινήσεις που αλλάζουν, με τις επιθυμίες τους φόβους και τα άγχη μας.
Όλοι θέλουμε να νομίζουμε πως έχουμε ευστάθεια, σιγουριά, ανεξαρτησία, εξυπνάδα, θάρρος, συνέπεια και παρόμοιες ιδιότητες. Και κατά καιρούς αυτές παρουσιάζονται. Μα δεν μένουν.
Δεν έχουμε τον έλεγχό τους.
5. Ο εσωτερισμός, η εσωτερική διδασκαλία της φιλοσοφίας και της θρησκείας, αποβλέπει στο να διαλύσει τις αρνητικές απόψεις που αναφέρθηκαν και να εμπεδώσει τις θετικές ιδιότητες που νιώθουμε να έχουμε κατά καιρούς μα δεν έχουμε μόνιμα, πραγματικά.
Αυτά όλα έρχονται και φεύγουν από μόνα τους. Όλα συμβαίνουν στην ψυχολογία μας δίχως να μπορούμε να τα ελέγξουμε – όπως φυσά ή συννεφιάζει ή βρέχει ή λάμπει ο ήλιος.
Η εσωτερική διδασκαλία σε μια ή άλλη μορφή της αποβλέπει στο να κάνει τον άνθρωπο να δει την αυταπάτη με την οποία ζει πιστεύοντας πως έχει ευστάθεια, ανεξαρτησία, ενότητα, βούληση κι έλεγχο· να τον κάνει να αντιμετωπίσει και να συμμαζέψει τις σκόρπιες αυτόματες κι ανεξέλεγκτες λειτουργίες του· και τέλος ξεπερνώντας τις, να εδραιώσει αυτές τις ιδιότητες και να είναι πια ο αληθινός ανθρώπινος εαυτός του.
Οτιδήποτε άλλο είναι ψευδαπάτη και ψευδοεσωτερισμός.
