1. Η Δυναστεία Χαν κράτησε από το 206 πκε ως το 220 κε, δηλαδή 426 έτη. Όπως η Δυναστεία Qin (ή Chin) έδωσε την ονομασία «Κίνα» (ή China), έτσι και η Χαν έδωσε την ονομασία για το βασικό τύπο Κινέζων. Κάθε γνήσιος Κινέζος θεωρεί τον εαυτό του Χαν.
Την ίδρυσε ο κοινός χωρικός Lia Bang (256-195 πκε) που ηγήθηκε της επανάστασης εναντίον των Qin. Μετά πολέμησε για 4 έτη με τον ανταγωνιστή του Xiang Yu τον οποίο και νίκησε. Ως αυτοκράτορας ονομάστηκε Gaozu (202-195). Η Δυναστεία του χωρίζεται στη Δυτική (202 πκε – 9 κε) και Ανατολική (25 – 220 κε). Ο διαχωρισμός γίνεται διότι ο Wang Mang (45 πκε – 23 κε) αποφάσισε να ιδρύσει μια δική του, τη Xin (9 – 23 κε) με μια ιδεαλιστική μορφή κυβέρνησης που όμως απέτυχε.
2. Ως χωρικός ο Gaozu καταλάβαινε τη ζωή των χωρικών και κοινών πολιτών και εφάρμοσε προγράμματα να τη βελτιώσει. Χαμήλωσε τους φόρους τους και άνοιξε τη Δημόσια Υπηρεσία σε όλες τις τάξεις. Επιπλέον ξανάφερε τις αξίες και πρακτικές των Zhou αποκεντρώνοντας τη Διοίκηση που είχε συγκεντρώσει στο παλάτι ο Qin.
Μετά τον θάνατό του κυβέρνησαν τρεις άχρωμοι αυτοκράτορες που ήταν και οι τρεις υποχείρια της φιλόδοξης χήρας αυτοκράτειρας Lu Zhi. Αυτή πέθανε το 180 κπε. Τότε οι αριστοκράτες εκτέλεσαν όλη την υπόλοιπη οικογένειά της κι έβαλαν στον θρόνο τον Wen που κυβέρνησε καλά 180 – 157 κπε. Ο γιός του Jing (157 – 141 πκε) κατάλαβε τον κίνδυνο της αποκέντρωσης καθώς οι κυβερνήτες των (πιο απόμακρων) Περιφερειών αύξαναν την ισχύ τους και άρχισε να μειώνει την επικράτεια κι εξουσία τους. Ακολούθησε μια εξέγερση το 154 μα ο Jing νίκησε τους επαναστάτες και συγκέντρωσε τις εξουσίες στο παλάτι ξανά.
3. Τον Jing διαδέχθηκε ο γιός του Wu που κυβέρνησε 54 έτη (141 – 87 κπε) και επονομάστηκε Γου ο Μέγας, αφού κατέκτησε τους Xiongnu στα βόρεια, την Κορέα και το Βιετνάμ.
Επιπλέον έκανε νέες μεγάλες μεταρρυθμίσεις στη Δημόσια Διοίκηση και στη φορολόγηση για να δοθούν νέες ευκαιρίες στις κατώτερες τάξεις ενώ περιόρισε τα προνόμια των ευγενών. Όλοι τώρα έγιναν ίσοι μπροστά στον νόμο.
Το 130 πκε εγκαινίασε τον Δρόμο του Μεταξιού αρχίζοντας προσοδοφόρο εμπόριο με τη Δύση και πολιτισμικές ανταλλαγές.
Την ίδια εποχή εισήγαγε τη λατρεία της Βασίλισσας Μητέρας της Δύσης που έγινε δημοφιλής σε όλη την Κίνα τώρα. Η λατρεία αυτής της θεότητας υπήρχε αραιά και πού από τη Δυναστεία Shang, όπως δείχνουν τα Οστά Προφητείας.
4. Ακολουθούν άλλοι πολλοί αδύναμοι βασιλείς και ο ανιψιός της αυτοκράτειρας Wang Zhenguan (71 πκε – 13 κε), ο Wang Mang (45 πκε – 23 κε) που σφετερίστηκε τον θρόνο.
Ο Wang ήταν κομφουκιανός και λόγιος ιδεαλιστής που πίστευε πως ένας ισχυρός ηγέτης με καθαρή θέαση θα κυβερνούσε πολύ καλύτερα. (Θυμίζει τον φιλόσοφο βασιλιά του Πλάτωνα.)
Δυστυχώς αποδείχθηκε πολύ εγωκεντρικός, ανώριμος στον κομφουκικό ιδεαλισμό του και αδύναμος. Επιδόθηκε στη δική του προσωπολατρία κι ενθάρρυνε προφητείες πως ήταν η νέα ενσάρκωση του μεγάλου Δούκα του Ζου μα και άλλων μεγάλων προσώπων του παρελθόντος.
Συγχρόνως εδραίωσε ένα στυγνό δικτατορικό καθεστώς κυνηγώντας, διώκοντας κι εξορίζοντας αντιπάλους και τις οικογένειές τους. Άλλους τους βασάνισε κι εκτέλεσε.
Οι σχέσεις με Βιετνάμ και Κορέα χειροτέρεψαν και ακολούθησαν εξεγέρσεις στην ύπαιθρο. Η νέα Δυναστεία Xin την οποία ξεκίνησε ο ίδιος κατέρρευσε τελικά σε χάος. Ακολούθησαν ταραχές ακόμα και με τον νέο αυτοκράτορα Gengshi (Liu Xuan, 23 – 25 κε) ωσότου ανέλαβε ο Guangwu (25 – 57 κε) επαναφέροντας τη Χαν Δυναστεία και νέα τάξη.
Μα σύντομα και οι διάδοχοι του Guangwu αποδείχθηκαν αδύναμοι επιδιώκοντας προσωπικές απολαύσεις και αφήνοντας την ευθύνη της διακυβέρνησης στους ευνούχους του παλατιού με αυξανόμενη διαφθορά.
5. Αλλά η Δυναστεία Χαν, παρά τις αλλαγές και πολλούς αδύναμους αυτοκράτορες και ταραχές κι εξεγέρσεις, άφησε πάρα πολλά καλά στοιχεία στον πολιτισμό, στη διακυβέρνηση, στο δικαστικό σύστημα, στη Δημόσια Διοίκηση.
Ίσως το πιο σημαντικό στοιχείο ήταν η εφεύρεση του χαρτιού που διευκόλυνε αφάνταστα τη διοίκηση και την αναμετάδοση των διαφόρων αρχαίων κειμένων σε όλους τους τομείς.
Υπήρξαν βελτιώσεις στην επεξεργασία του σιδήρου, στην εκ περιτροπής Γεωργία, στην Ιατρική (και βελονισμό), στην Αρχιτεκτονική, στη Μηχανική και την Αστρονομία. Ο νερόμυλος επίσης επινοήθηκε ως το 40 πκε.
Ο κομφουκισμός εδραιώθηκε ως βασική φιλοσοφία κι ενθαρρύνθηκαν οι μελέτες Ιστορίας και Λογοτεχνίας. Ο μεγάλος ιστορικός Sima Qian έζησε στην περίοδο 145/135 – 86 κπε κι έγραψε τα Χρονικά του Μεγάλου Ιστορικού καλύπτοντας το μυθολογικό ξεκίνημα της χώρας και τις Δυναστείες ως την εποχή του.
