1. Αρχικά φαίνεται πολύ παράξενο που η μιλιταριστική Ιαπωνία το 1941 αντί να επιτεθεί στην Σοβιετία επιτέθηκε στις ΗΠΑ με τον αιφνίδιο βομβαρδισμό του στόλου του Ειρηνικού αγκυροβολημένου στη Χαβάη.
Τον Δεκέμβριο 1941 η ΕΣΣΔ έδινε μια μάχη ζωής και θανάτου καθώς στις 22/6 οι Γερμανοί είχαν εισβάλει αιφνίδια και μαζικά και σε πέντε μήνες βρίσκονταν περίπου 30 χλμ έξω από τη Μόσχα.
Είναι, λοιπόν, ένα ερώτημα που απασχολεί τους ιστορικούς. Γιατί οι Ιάπωνες δεν επετέθησαν στην νοτιοανατολική Σιβηρία, όπως είχαν κάνει τουλάχιστον δύο φορές νωρίτερα στον 20ο αιώνα, μα προχώρησαν στην αισχρή επίθεση κατά της Χαβάης;
Την επίθεση την προώθησαν οι μιλιταριστές με αρχηγό τον Τόζο. Ο ναύαρχος Γιαμαμότο ήταν ενάντιος στο σχέδιο γνωρίζοντας την πολεμική δύναμη των ΗΠΑ. Μα όταν πια επικράτησαν τα γεράκια συμμορφώθηκε κι αυτός όπως και ο Αυτοκράτορας.
2. Οι Σοβιετικοί στρατηγοί είχαν μεταφέρει τις καλύτερες μονάδες στρατού από τη Σιβηρία για την υπεράσπιση της Μόσχας. Έμειναν πίσω περίπου 1 εκμ και αυτοί θα πολεμούσαν γενναία, μα οι καλύτεροι στρατηγοί και το καλύτερο πολεμικό υλικό βρισκόταν μέσα και γύρω από την Μόσχα.
Στα σίγουρα, αν οι Γιαπωνέζοι έκαναν την επίθεση, οι Σοβιετικοί ή θα δέχονταν να χάσουν ένα μεγάλο μέρος της Σιβηρίας για να κρατήσουν τη Μόσχα, ή, πιο πιθανό, θα κατέρρεαν πλήρως. Από την άλλη, βέβαια, είχαν ηττηθεί εξευτελιστικά από τους Ρώσους στη δεκαετία 1930 χάρη στην εξαιρετική στρατηγική του Ζούκοφ – που τώρα υπερασπιζόταν τη Μόσχα.
Είναι πολύ παράξενο που ο Χίτλερ, ενώ ήθελε τον αφανισμό του κομμουνιστικού κράτους της ΕΣΣΔ, δεν έπεισε τους Ιάπωνες να στέρξουν να βοηθήσουν. Τι πιο φυσικό! Ήταν σύμμαχοι στον Άξονα!
3. Υπάρχει όμως μια διαφορετική πλευρά, μια διαφορετική πραγματικότητα για τους Ιάπωνες.
Η Ιαπωνία δεν ήθελε απλώς μια επέκταση της (επι)κυριαρχίας της: δεν ήθελε lebensraum χώρο για μετοίκηση Ιαπώνων, όπως ήθελε η Γερμανία. Η Ιαπωνία ήθελε πρώτες ύλες: πετρέλαιο, καουτσούκ, μέταλλα, κάρβουνο!
Αυτές οι πρώτες ύλες δεν υπήρχαν στη Σιβηρία: υπήρχαν στα νοτιοδυτικά στις χώρες που ήταν αποικίες των Βρετανών, Γάλλων και, κυρίως, Ολλανδών.
Οι Ολλανδοί και οι Γάλλοι είχαν εξουδετερωθεί από τους Γερμανούς. Οι Βρετανοί πολεμούσαν ακόμα μα οι δυνάμεις τους ήταν συγκεντρωμένες στην άμυνα του ίδιου του Ηνωμένου Βασιλείου, στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική – δυνάμεις, που έμοιαζαν πολύ εξασθενημένες.
Υπήρχαν και οι Φιλιππίνες που ήταν αποικία των Αμερικανών.
Οι μιλιταριστές Ιάπωνες σκέφτηκαν πως αν με μία αιφνίδια επίθεση βύθιζαν τον Αμερικανικό στόλο στην Χαβάη θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε νέες κατακτήσεις στο νοτιοδυτικό Ειρηνικό και να τις εδραιώσουν προτού μπορέσουν να ξανασηκωθούν οι Αμερικανοί.
4. Εδώ όμως έκαναν ορισμένα χοντρά λάθη στους συλλογισμούς τους. Οι Αμερικανοί συνήλθαν γρήγορα από το πρώτο μούδιασμα μετά την άνανδρη επίθεση. Και δεν είχαν κανένα δισταγμό, σε αντίθεση με την απροθυμία που έδειξαν να βοηθήσουν τους Ευρωπαίους 15 μήνες νωρίτερα.
Η βιομηχανία ζωντάνεψε αμέσως και η διστακτική παραγωγή πολεμοφοδίων πρώτα για τη Βρετανία και μετά για την ΕΣΣΔ φούντωσε ραγδαία.
Τα αεροπλάνα στα αεροδρόμια της Χαβάης, χάρη στην ανοησία του Γενικού Διοικητή που φοβόταν τρομοκρατική δράση από Χαβανέζους Ιάπωνες, ήταν πλήρως εκτεθειμένα και καταστράφηκαν από τα Ιαπωνικά αεροπλάνα, μα η πυρετώδης παραγωγή στις ΗΠΑ τα αντικατέστησε σύντομα.
Τα θωρηκτά και τα καταδρομικά βομβαρδίστηκαν και βυθίστηκαν στις αποβάθρες. Μα τα νερά εκεί είναι ρηχά. Έτσι εύκολα ανελκύστηκαν κι επιδιορθώθηκαν γρήγορα. Τα δε αεροπλανοφόρα βρίσκονταν εν πλου μακριά και δεν έπαθαν τίποτα.
Στην πραγματικότητα η αιφνίδια επιδρομή απέτυχε. Ο γίγαντας τραυματίστηκε πολύ ελαφρά μα σύντομα οπλίστηκε και ανταπέδωσε πολύ ισχυρότερα χτυπήματα κάνοντας τους Ιάπωνες να γονατίσουν σε μια ήττα οδυνηρή κι εξευτελιστική.
