1. Ο Subutai (1175-1248) είναι σχεδόν παντελώς άγνωστος στην Ελλάδα. Δεν είναι παράξενο αφού οι Έλληνες και Μογγόλοι δεν είχαν επαφές ούτε στην αρχαιότητα ούτε στη σύγχρονη εποχή.
Αφού ο Σουμπουτάι είναι σχεδόν άγνωστος και στη Δύση γενικά (εκτός από ειδικούς στην ιστορία των Μογγόλων ή στην πολεμική στρατηγική και ιστορία), δεν είναι παράξενο που μεγάλοι στρατηγοί θεωρούνται οι Αννίβας, Σκίπιο ο Πρεσβύτερος (Africanus) που νίκησε τον Αννίβα, Καίσαρας Ιούλιος, Ναπολέων και ο Μεγαλέξανδρος που δεν γνώρισε ήττα. Είναι και οι σύγχρονοι, όπως οι Ρώσοι Κόνεφ και Ζούκοφ, ο Αμερικανός Πάτον, ο Βρετανός Μοντγκόμερι και ο εξαίρετος Γερμανός Hermann Balck (όλοι στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο).
Μα κανείς, ούτε ο Μεγαλέξανδρος δεν κέρδισε τόσες μάχες και δεν κατέκτησε τόσες χώρες και τόση έκταση όση ο Σουμπουτάι (από την Κίνα ως την Ουγγαρία μαζί με τη Ρωσία).
2. Το 1217 ο Σουμπουτάι εστάλη από τον Τζένγκις Χαν να κυνηγήσει και να εξοντώσει τους στρατούς των φυλών Merkit και Guman – Kipchak στο Καζακστάν. Ο Σουμπουτάι τους νίκησε όντως στον ποταμό Chu και, μετά, το 1219 ξανά τους κατατρόπωσε κοντά στον ποταμό Chom. Λίγο πριν την μάχη αυτή, άρχισε να οπισθοχωρεί και η οπισθοφυλακή του άφηνε πίσω παιδικά παιχνίδια σαν να ήταν μια ομάδα οικογενειών που ξέφευγε από τους Μερκίτ. Οι εχθροί πλησίασαν αμέριμνοι και οι Μογγόλοι γύρισαν αιφνιδιαστικά, τους περικύκλωσαν και τους αποδεκάτισαν αιχμαλωτίζοντας όλη την ηγεσία τους.
Τον χειμώνα του 1219-20 ο Σουμπουτάι έκανε στην Περσία και στο Αζερμπαϊτζάν επιδρομές και λεηλασίες πολεμώντας τις δυνάμεις των Khwarezm. Με 20.000 Μογγόλους έκανε κύκλο της Κασπίας για 1.900 χλμ μέσω των βουνοκορφών του Καυκάσου και απρόσμενα χτύπησε από πίσω τους άγριους Kipchak και Guman διαλύοντάς τους. Κάλυψαν οι Μογγόλοι τα 1.900 χλμ σε μια βδομάδα και κοιμούνταν στη σέλα καθώς τα άλογα τους κάλπαζαν!
Αργότερα, το 1220 επετέθη στη Χριστιανική Γεωργία. Κατόρθωσε να ξεγελάσει τους Γεωργιανούς, που είχαν πολλές χιλιάδες ιππότες και περισσότερους πεζικάριους, ώστε να νομίσουν τους Μογγόλους Χριστιανούς που είχαν έρθει να βοηθήσουν τους ντόπιους: η εμπροσθοφυλακή κρατούσε σταυρούς επιδεικτικά! Αφού προσέλκυσαν το ιππικό μακριά και το πετσόκοψαν, περικύκλωσαν και κατέστρεψαν τον στρατό των Γεωργιανών.
3. Τέτοιος στρατηγός ήταν ο Σουμπουτάι. Εφάρμοζε οποιαδήποτε τακτική, οποιοδήποτε τέχνασμα.
Είχε ειδικευτεί νωρίς να συλλέγει πληροφορίες για τους εχθρούς και σχεδίαζε τις εκστρατείες κι επιδρομές του μήνες νωρίτερα. Οι Ευρωπαίοι εχθροί του έμεναν κατάπληκτοι από τις γνώσεις που είχε χάρη στα εξαιρετικά δίκτυα κατασκόπων που είχε δημιουργήσει.
Από τους στρατούς που νικούσε και τους λαούς που καθυπότασσε μάζευε τους αρχιτέκτονες και μηχανικούς και τους ενσωμάτωνε στον στρατό του.
Αργότερα συνδύαζε το ελαφρύ ιππικό του που αποτελούσε το στράτευμά του, με βαρύ πυροβολικό που ήταν οι πετροκαταπέλτες και άλλες πολιορκητικές μηχανές.
Οι πολεμιστές ιππείς με τα 4-5 άλογα τους κουβαλούσαν μόνο αυστηρά απαραίτητα εφόδια και μπορούσαν ανά πάσα στιγμή να υποχωρήσουν, να στραφούν και να επιτεθούν ή να πλαγιοκοπήσουν τον εχθρό. Οι καταπέλτες χρησιμοποιούνταν και στα πεδία μαχών για να εξουδετερώσουν εχθρούς τοξότες.
Ήταν η στρατηγική που χρησιμοποίησαν οι ικανότεροι Γερμανοί στρατηγοί των πάντσερ – Guderian, Rommel, Black.
4. Το 1226 ανακλήθηκε από εκστρατείες στη Δύση για να βοηθήσει τον κύριό του Τζένγκις Χαν στην κατάκτηση νέων περιοχών στην Κίνα. Και πράγματι κατέλαβαν τους Σι Σία (ή Ξι Ξία)
Πολύ νωρίτερα, το 1211, είχε πολεμήσει ως αξιωματικός στις μονάδες του στρατηγού Jebe εναντίον των Jin Κινέζων για την κατάληψη οχυρών στα βορειοανατολικά. Ο ίδιος ήταν ο πρώτος που σκαρφάλωσε στο σημαντικό οχυρό Χουάν-τσου ανοίγοντας και διασπώντας την άμυνα των εχθρών. Έλαβε μέρος και σε άλλες εκστρατείες σε διάφορες περιοχές.
Τώρα υπηρετούσε ως διοικητής στην πλάγια πτέρυγα που επιτέθηκε στους Tangut στα νώτα. Ενώ ο Χαν εισέβαλε από τον κανονικό δρόμο του βορρά, ο Σουμπουτάι διέσχισε βουνά και την έρημο του Τουρκεστάν κι επιτέθηκε αιφνιδιαστικά από τα δυτικά διαλύοντας τον εχθρό.
Αλλά το 1227 η εκστρατεία έπαυσε λόγω του θανάτου του Τζένγκις Χαν, που το 1229 τον διαδέχτηκε ο γιος του Ογκεντάι.
Θα επανέλθω σύντομα.
