1. Η Κομιντέρν, που είχε ως σκοπό της την εξάπλωση του σοβιετικού κομμουνισμού δεν ενδιαφέρθηκε για την Ισπανία παρά μετά την εργατική εξέγερση στις Αστούριες το 1934. Μόλις τον Αύγουστο 1936, μετά αφού ξέσπασε ο Ισπανικός Εμφύλιος, Ρωσία και Ισπανία (Δημοκρατική) υπέγραψαν Σύμφωνο αμοιβαίας αναγνώρισης. Στις 27/8/1936 ο σοβιετικός πρέσβης Marsel Israelovich Rosenberg έφθασε και διαβεβαίωσε τη Δημοκρατική κυβέρνηση στη Μαδρίτη πως η ΕΣΣΔ θα έστελνε στρατιωτική βοήθεια.
Ο στόχος, όπως παντού πάντα, ήταν το ΚΚΙσπ., αφού ακολουθούσε πλέον καθαρή σοβιετική γραμμή, να αρπάξει την εξουσία και να μετατρέψει την Ισπανία σε υπάκουο δορυφόρο της ΕΣΣΔ.
Πολλοί όμως αναρχοαριστεροί Ισπανοί είχαν άλλες φιλοδοξίες. Ακόμα και η βέρα κομμουνίστρια Dolores Ibarruri, καλύτερα γνωστή ως La Pasionaria για το πάθος με το οποίο καλούσε τους Ισπανούς να αντισταθούν στον φασισμό, πρότεινε μια νέου τύπου κοινοβουλευτική Δημοκρατία.
Οι περισσότεροι αντιφασίστες ήταν Αναρχικοί και οι περισσότεροι μαρξιστές (ή κομμουνιστές) ήταν τροτσκιστές – κάτι καθόλου αρεστό στους σταλινικούς.
2. Η πρώτη σοβιετική βοήθεια ήταν πάνω από 3.000 σύμβουλοι με πολλούς στρατιωτικούς όπως οι Γκόρεβ, Ζούκοφ και Κόνεβ (όλοι στρατηγοί αργότερα) και πολλούς πράκτορες από την αντικατασκοπία όπως οι Antonov, Ousenko, Orlov, Berzin, Sudoplatov. Επίσης ο Αργεντινός Codovilla, ο Ούγγρος Ernio Gero (ψευδώνυμο «Pedro»), οι Ιταλοί Vidali και Togliati, ο Βούλγαρος Minev (= Stepanov), ο Γάλλος Duclos. Μερικοί πήγαν μόνο για σύντομο διάστημα.
Ο L. Eitingon υπαρχηγός της NKVD στην Ισπανία ήταν ο αρχηγός των τρομοκρατικών δραστηριοτήτων στην Βαρκελώνη, πρωτεύουσα της Καταλονίας.
Στην Καταλονία τον Σεπτ. 1936 οι κομμουνιστές σχημάτισαν μέσα στο υπουργείο Δημόσιας Τάξης τη δική τους Ομάδα Πληροφοριών Groupo de Informacion υπό την ηγεσία του Mariano Gomez, πράκτορα της NKVD.
Ταυτόχρονα δημιουργήθηκε το Servicio Extranjero «Υπηρεσία Αλλοδαπών» υπό την εποπτεία της NKVD επίσης για να ελέγχει τους ξένους κομμουνιστές που έφθαναν.
Και οι δύο υπηρεσίες εποπτεύονταν από τον Alfredo Hetz, έναν διοικητή της NKVD, γερμανό κομμουνιστή, που διοικούσε και μια μονάδα ελίτ αστυνομικών.
Από τον Δεκέμβριο 1936 κι έπειτα ξεκίνησαν οι εκκαθαρίσεις των αντιπάλων στις διάφορες οργανώσεις των Δημοκρατικών. Πρώτα θύματα ήταν οι Σοσιαλδημοκράτες, μετά οι αναρχοσυνδικαλιστές, μετά οι Τροτσκιστές και μετά οι κομμουνιστές που δεν συμφωνούσαν με όλα όσα ήθελαν οι Σοβιετικοί.
3. Η σοβιετική Πράβντα ξεκίνησε την καμπάνια ενάντια σε όλους τους Ισπανούς αντιφρονούντες με τη σοβιετική πολιτική (16/12/1936): «Στην Καταλονία έχει αρχίσει η εκκαθάριση των Τροτσκιστών και αναρχοσυνδικαλιστών. Θα προχωρήσει με την ίδια εντατικότητα και αφοσίωση όπως στην ΕΣΣΔ». Για τους σοβιετικούς κομμουνιστές, πολιτική απόκλιση ήταν το ίδιο με εθνική προδοσία.
Οι Αναρχικοί (POUM) και οι Ενωμένοι Μαρξιστές (CNT) ήταν οι πιο εύκολοι στόχοι.
Οι σταλινικοί Ισπανοί αφού είχαν αυξήσει την προπαγάνδα και είχαν κλείσει τον ραδιοσταθμό και το έντυπο La Battalla του αναρχικού ΠΟΥΜ επιτέθηκαν στη Βαρκελώνη κατά του Κέντρου Τηλεφωνίας που ήταν στα χέρια του CNT (μαρξιστών) και του UGT (σοσιαλιστών). 5.000 αστυνομικοί στις διαταγές κομμουνιστών (και του Διοικητή R. Salas) χρησιμοποιήθηκαν.
Συνολικά οι νεκροί ήταν περίπου 500 και οι τραυματίες 1.000.
Δεκάδες ηγετικά στελέχη των αντιφρονούντων συνελήφθησαν κι εκτελέστηκαν ή εξαφανίστηκαν δίχως ίχνος. Η γυναίκα του Kurt Landau, Αυστριακού κομμουνιστή (αντι-σταλινικού) που εκτελέστηκε, έγραψε πως τα κομματικά κέντρα σε κατοικίες όπως La Pedera και Paseo De Garcia καθώς και τα στρατόπεδα Karl Marx και Voroshilov, «ήταν παγίδες» όπου αντι-σοβιετικοί (αναρχικοί κ.λπ) βασανίζονταν, ακρωτηριάζονταν κι εκτελούνταν.
Ο γνωστός Βρετανός συγγραφέας George Orwell, που έγινε μέλος του ΠΟΥΜ, μετά δυσκολίας και από καλή τύχη ξέφυγε (Προσάρτημα, Homage to Catalonia, 1938).
4. Οι σταλινικοί δεν μπόρεσαν να εξοντώσουν όλους όσους θεωρούσαν αντιπάλους και προχώρησαν μεθοδικά στην απομάκρυνσή τους από κάθε πολιτική δύναμη.
Επειδή ο Largo Caballero, ηγέτης της ισπανικής κυβέρνησης με τη στήριξη του προέδρου M. Azaňa (Αθάνια), αφενός είχε αρχίσει μυστικές διαπραγματεύσεις με τους Γερμανούς και Ιταλούς για να έρθουν σε ειρηνική συμφωνία με τους Εθνικιστές και αφετέρου αρνιόταν να διαλύσει τους ΠΟΥΜ, οι κομμουνιστές φρόντισαν να παραιτηθεί (15 Μαΐου 1937) και τη θέση του να πάρει ο Juan Negrin ένας σοσιαλιστής που αμέσως ευθυγραμμίστηκε με τις επιθυμίες των κομμουνιστών. Προσέξτε πως οι σταλινικοί δεν ήθελαν καμιά ειρηνευτική συμφωνία.
Ο Ορλόφ (πραγματικό όνομα Feldbin) ήδη συμπεριφερόταν ως διοικητής της μυστικής αστυνομίας σε δορυφόρο της ΕΣΣΔ. Ζήτησε από τον συν/χη Ορτέγκα της Ασφάλειας να συλλάβει όλα τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής ΠΟΥΜ.
Στις 16/6/1937 ο Νέγκριν όντως διέταξε τη διάλυση του ΠΟΥΜ και συνέλαβε όλα τα μέλη της ΚΕ του με την αιτιολογία πως αυτοί κατασκόπευαν για τον Φράνκο.
Κάποιος άγνωστος Max Rieger δημοσίευσε το Espionage in Spain με πλαστά έγγραφα για τις δήθεν κατασκοπίες στο γνώριμο στυλ της σοβιετικής NKVD.
5. Η Ibarruri, La Pasionaria, με χαρακτηριστική σταλινική νοοτροπία διακήρυξε τις μέρες εκείνες «καλύτερα να σκοτωθούν 100 αθώοι παρά να ξεφύγει ένας ένοχος»!
Χιλιάδες αντιφρονούντες κομμουνιστές, σοσιαλιστές και αναρχικοί εκτελέστηκαν. Τους φυλάκιζαν σε παρακρατικές φυλακές και παράνομα στρατόπεδα, τους βασάνιζαν άγρια (τους πότιζαν σαπουνόνερο, τους κρατούσαν άυπνους, τους ξυλοφόρτωναν κ.λπ) και τους σκότωναν. Για τον σκοπό αυτό ιδρύθηκαν ισπανικές μονάδες Cheka, όπως στη Ρωσία επί Λένιν οι οποίες εφάρμοζαν αυστηρά τη σοβιετική πολιτική.
H Katia Landau δίνει έναν αριθμό 15.000 (με 1.000 ΠΟΥΜ) στο Le Stalinisme, Bourreau de la Révolution Espagnole (Παρίσι 1938). Άλλες έρευνες δίνουν ελαφρώς διαφορετικούς αριθμούς, λίγο πιο πάνω, λίγο πιο κάτω.
Την ίδια εποχή, η Ενδέκατη Μεραρχία σταλινικών υπό τον Enrique Lister με τη συνεργασία της 27ης Μεραρχίας (=Καρλ Μαρξ!) κατέστρεφαν τις κολεκτίβες των αναρχικών αγροτών. Οι τοπικές αρχές στελεχώθηκαν από σταλινικούς. Στην Καστίλη τις επιδρομές κατά των αγροτών τις οργάνωνε ο V Gonzalez, γνωστός ως El Campesino (=Ο Χωρικός).
Βιβλιογραφία:-
Julian Gorkin: Les Communistes contre la révolution espagnole (Παρίσι 1978)
B. Bolloten: The Spanish Revolution… (Univ. of North Carolina, 1979)
CM Lorenzo: Les Αnarchistes espagnols et le pouvoir 1868-1969 (Παρίσι 1969)
Pavel & Anatoly Sudoplatov: Special Tasks: the Memoirs of an Unwanted Witness… (Βοστόνη 1994)
