1. Για μεγάλο διάστημα κυριαρχούσαν στη Δύση διάφοροι μύθοι για την Κίνα του Μάο και τις αλλαγές από το παλαιό διεφθαρμένο ελιτίστικο καθεστώς στον νέο υγιή, αταξικό κομμουνισμό. Ένας αφορούσε τους Ερυθροφρουρούς (από την Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία) – πως αυτοί ήταν μια πιο φανατική εκδοχή των Γάλλων ταραχοποιών του 1968 ή πως ήταν οπαδοί κάποιας φασιστικής κλίκας οπορτουνιστών.
Στην πραγματικότητα, θεωρούσαν τον εαυτό τους ως πιστούς μαοϊκούς κομμουνιστές δίχως την παραμικρή σκιά δημοκρατικής ή φιλελεύθερης σκέψης. Ακολουθούσαν τα συνθήματα του Μάο «Πάντα έχει δίκιο να επαναστατεί [ο πολιτικός επαναστάτης ή ο λαός]» και «Δεν θέλουμε ηπιότητα μα πόλεμο»!
Κι εδώ εκδηλώθηκε κάτι σχιζοφρενικά παράδοξο. Ένα μέρος του πληθυσμού, κυρίως μαθητές και φοιτητές, καθοδηγούμενοι από αδιάλλακτα στελέχη, εξεγέρθηκαν ενάντια στην κυβέρνηση για να τη στηρίξουν!
Οι φανατικοί αυτοί νεολαίοι εξεγέρθηκαν ενάντια στο ιεραρχικό σύστημα που προκαλούσε τόση καταπίεση, οδύνη και δυστυχία, κουνώντας λάβαρα και σημαίες υπέρ των προωθητών του, ενισχύοντας την προσωπολατρία του ηγέτη ο οποίος επέβαλλε, ακόμα και τώρα, μια ταχύβολη, τιμωρητική τυραννία!
2. Η ένταση διήρκεσε δυο έτη μέχρι το 1968, μα σποραδικές ταραχές έγιναν και αργότερα μέχρι τον θάνατο του Μάο και τη φυλάκιση των τεσσάρων τον Οκτώβριο 1976.
Η όλη κίνηση περιορίστηκε στις πόλεις και, παρά τις αναφορές στην ύπαιθρο, δεν επεκτάθηκε πέρα από τις περιοχές παρακείμενες στα αστικά κέντρα. Οι αγρότες γενικά δεν ταρακουνήθηκαν από τις λιγοστές ελευθερίες και τα κτήματά τους, που απολάμβαναν χάρη στα σχετικά γενναιόδωρα μέτρα του προέδρου Liu Shaoqi.
Στην πραγματικότητα, παρά τον φανατισμό των νεαρών, τον παραλογισμό και την αγριότητά τους, αυτό το κίνημα ήταν ήπιο σε σύγκριση με την αγροτική επανάσταση και το Μεγάλο Άλμα, νωρίτερα. Παρότι πάλι υπήρξε πτώση στην παραγωγή, ο Στρατός και η Αστυνομία δεν άφησαν τους Ερυθροφρουρούς να παρέμβουν καταστροφικά στην αγροτική και βιομηχανική παραγωγή, στο εμπόριο και σε έργα εθνικής άμυνας.
Στα προηγούμενα κινήματα γίνονταν μαζικές εκκαθαρίσεις κι επιμορφώσεις – σε μεγάλη κλίμακα παντού: εξευτελισμοί, βανδαλισμοί και βασανισμοί, εκτοπίσεις και φυλακίσεις, αυτοκτονίες κι εκτελέσεις. Στο Μεγάλο Άλμα οι νεκροί ίσως να έφθασαν τα 45 εκατομμύρια.
Τώρα οι εκτιμήσεις δίνουν 400.000 ως βεβαιωμένο ελάχιστο αριθμό που όμως μπορεί να φθάνει τα 3 εκατομμύρια. (JK Fairbank 1987, The Great Chinese Revolution, Chatto & Windus, Λονδίνο, σ449· JL Domenach 1992, Chine: L’ Archipel Oublié, Fayard, Παρίσι, σ211.)
3. Ο στόχος αυτή τη φορά ήταν η πλήρης καταστροφή των «4 παλαιών στοιχείων», έθιμα, ιδέες, κουλτούρα, συμπεριφορές, που οδηγούσαν στην εδραίωση νέας ταξικής δομής, σε ρεβιζιονισμό και απώλεια επαναστατικής συνείδησης και ορμής. Σε μεγάλο βαθμό ήταν η προσπάθεια του Μάο να εδραιώσει ξανά την αυθεντία του, που είχε κλονισθεί σοβαρά και οι αντίπαλοί του τον είχαν περιθωριοποιήσει στην περίοδο 1962-64, μετά το ολέθριο Άλμα, και να εξολοθρεύσει εκδικητικά τους αντιπάλους του. Ο Deng Xiaoping παραμερίστηκε και γλίτωσε αφού έκανε μια ξεκάθαρη ομολογία λαθών και μετάνοια. Ο Liu Shaoqi φυλακίστηκε και πέθανε από βασανιστήρια, 1969. Πολλοί άλλοι υπέστησαν τη μια ή την άλλη τύχη.
Επίσημα η καμπάνια ξεκίνησε τον Αύγουστο 1966 μα η δράση των σχολιαρόπαιδων άρχισε 1/6/1966 όταν η καθηγήτρια Nie Yuanzi στο Beida πανεπιστήμιο του Πεκίνου κάλεσε από το ραδιόφωνο τους νέους σε «αγώνα»: να καταστρέψουν την κακή επίδραση του ρεβιζιονισμού ριζικά, ολοκληρωτικά, να αφανίσουν τα τέρατα μεταρρυθμιστών που μιμούνταν τον Χρουστσόφ!
Εκατομμύρια μαθητές σε γυμνάσια και φοιτητές σε ΑΕΙ άρχισαν να οργανώνονται σε επιτροπές κι επιδόθηκαν μετά στο κυνήγι καθηγητών, δασκάλων, αξιωματούχων δημοτικής ή περιφερειακής διοίκησης και στελεχών του ΚΚ (όπως ο υπουργός Ορυχείων που πέθανε από ξυλοδαρμό!) και μερικών ανώτερων στρατιωτικών.
4. Όλοι αυτοί εξυβρίζονταν ως «τέρατα και δαίμονες, πνεύματα του κακού, δηλητηριώδη έντομα, φιδίσια φαντάσματα, ανθρωποφάγα ερπετά» και άλλα παρόμοια.
Αυτοί οι αντεπαναστάτες, ρεβιζιονιστές, ταξικοί εχθροί, αναγκάζονταν να έχουν στην πλάτη ταμπέλες με μια ή άλλη κατηγορία, να φορούν γελοία ρούχα και καπέλα και να παίρνουν όρθιοι, γονατιστοί ή καθιστοί παράξενες κι επώδυνες στάσεις. Μερικοί αναγκάζονταν να γαυγίζουν στα τέσσερα σαν σκυλιά, άλλοι να τρώνε γρασίδι ή έντομα. Άλλοι πάλι κρεμάστηκαν από ανοικτά πόδια και χέρια ή γονάτιζαν σε σπασμένα γυαλιά.
Μερικοί στην περιοχή Guangxi θανατώθηκαν, μαγειρεύτηκαν και φαγώθηκαν!
Πολλοί αυτοκτόνησαν ανήμποροι να αντέξουν τέτοιους εξευτελισμούς.
Συνολικά κάπου 3 με 4 εκατομμύρια (από τα 18 εκμ.) στελεχών του ΚΚ φυλακίστηκαν, καθώς και 400.000 στρατιωτικών, 142.000 καθηγητών, 53.000 επιστημόνων και τεχνικών και 2.600 καλλιτέχνες και συγγραφείς (Yan Jiaqi & Gao Gao, 1996 Turbulent Decade… Univ. of Hawai Press, Χονολουλού, σ164).
Πολλά θα μπορούσαν να γραφτούν ακόμα, αλλά έδωσα μια εικόνα με αδρές πινελιές. Τελειώνω με την περιγραφή από αυτόπτη μάρτυρα του βασανισμού ενός καθηγητή Chen, 60 ετών στο Xiamen:
«Ο καθηγητής κρατήθηκε στον καλοκαιρινό ήλιο 2 ώρες, μετά ξυλοκοπήθηκε με μπουνιές και σκουπόξυλα και μπαμπού… Λιποθύμησε 3-4 φορές μα τον επανέφερναν και συνέχιζαν… «Σκοτώστε με!» εκλιπαρούσε. «Γιατί δεν με σκοτώνετε!!..» Τον βασάνιζαν 6 ώρες οπότε διέρρευσαν τα κόπρανα του. Τότε έσπρωξαν μια βέργα στον πρωκτό του. Ο καθηγητής έχασε τις αισθήσεις του για τελευταία φορά. Προσπάθησαν να τον συνεφέρουν, μα ήταν αργά: είχε πεθάνει… Ο γιατρός της Σχολής αποφάνθηκε πως ο θάνατος οφειλόταν σε βασανιστήρια… και τελικά, με τις απειλές των ερυθροφρουρών έγραψε πιστοποιητικό πως ο καθηγητής πέθανε από ξαφνική άνοδο της πίεσης». (σ20-21: Ken Ling, Miriam London & Ta-Ling Lee, 1972 Red Guard: From schoolboy to “Little General”…, Macdonald & Co, Λονδίνο.)
Τέτοιες ήταν οι πολιτιστικές εκδηλώσεις της Επανάστασης του μεγάλου κομμουνιστή Τιμονιέρη, Μάο Τσε Τουνγκ!
