Πάντα υπήρχαν, από αρχαιότατους χρόνους, άντρες που ένιωθαν το κάλεσμα του Αγνώστου για εξερεύνηση αχαρτογράφητων εδαφών και ωκεανών. Ακούραστοι, άφοβοι, αντιμετώπισαν χιλιάδες χιλιόμετρα τρικυμισμένων θαλασσών και άγνωστων κινδύνων στην ξηρά με την έλξη της ανακάλυψης υλικού πλούτου και καινούργιας γνώσης. Έτσι έσπρωχναν όλο και πιο πέρα τα όρια του γνωστού μας κόσμου για όφελος όλων. Εδώ εξετάζω σύντομα, σε διαδοχικά άρθρα, 8 τέτοια σπουδαία ταξίδια.
1. Ο Πυθέας ο Μασσαλιώτης (389 περ .- 259 περ.) κάπου στον 3ο αιώνα ξεκίνησε από τη Μασσαλία (νότια Γαλλία) και περνώντας το στενό του Γιβραλτάρ (κατά την επικρατούσα σύγχρονη γνώμη, μα μπορεί να είχε ξεκινήσει από λιμάνι στη βόρεια Γαλλία), εξερεύνησε τη Βόρεια Θάλασσα και μετά τη βορειοδυτική πέρα από τις Βρετανικές νήσους (δηλ. τον Ατλαντικό) ως την Ισλανδία ή Νορβηγία που ονομάζει “Θούλη”. Στα βιβλία του Περί Ωκεανού και Γης Περίοδος, από τα οποία σώζονται μόνο αποσπάσματα σε μεταγενέστερους συγγραφείς όπως ο Στράβων και ο Πολύβιος, λέει πως ήταν μια γεωργική χώρα όπου έτρωγαν καρπούς κι έπιναν ποτό από σιτάρι και μέλι (μπίρα;). Πιο πέρα, δε, μιας ημέρας ναυτικού ταξιδιού, η θάλασσα αναμιγνυόταν με κρύο αέρα, πυκνή ομίχλη, πάγο και παγωμένη στεριά στον αρκτικό κύκλο. Το φως της μέρας διαρκούσε ελάχιστα.
Αλλά έκανε και τον γύρο της Βρετανίας κι επισκέφθηκε την Κορνουάλη (νοτιο-δυτική ουρά) όπου εξορυσσόταν κασσίτερος.
Πολλοί από την αρχαιότητα υπέθεσαν πως οι περιγραφές του Πυθέα είναι φαντασιώσεις, μα οι Ερατοσθένης και Ίππαρχος αναγνώρισαν, όπως και άλλοι μεταγενέστεροι, την αντικειμενικότητα των αστρονομικών του παρατηρήσεων.
2. Οι πρώτοι γνωστοί Βίκινγκ θαλασσοπόροι
Με κόκκινο ο Έρικ Ερυθρός. Με μωβ ο Μπιάρνι. Με καφετί ο Λέιφ, γιος του Έρικ. Με πράσινο άλλοι μεταγενέστεροι.
Πρώτος γνωστός ήταν ο Erik Thorvaldsson, Erik the Red (950 περ.-1003 περ.). Γεννήθηκε στο Rogaland της Νορβηγίας, γιος του Thorvald Asvaldsson, ο οποίος εξορίστηκε για ανθρωποκτονία κι εγκαταστάθηκε με την οικογένεια (και τον Έρικ 10 ετών) και τους ακολούθους τους στο Χόρνστραντιρ, στη βορειοδυτική Ισλανδία όπου πέθανε το 1000. Στο Έπος του Ερυθρού Έρικ (γράφτηκε περ. 1200) λέγεται πως παντρεύτηκε τη Thjodhild Jorundsdottir (Θιοντχιλντ κόρη του Γιορούντ). Ο ίδιος παρέμεινε παγανιστής, λάτρης των Σκανδιναβικών θεοτήτων (Οντίν, Θορ, Φρέγια κλπ.) μα η γυναίκα του εκχριστιανίστηκε όπως και ο γιός του Leif, που έγινε κι αυτός θαλασσοπόρος. Ο Έρικ είχε μια κόρη (Freydis) και δυο άλλους γιους (Therstein και Thorvald, που επίσης έγινε εξερευνητής στα ίχνη του αδελφού του, Λέιφ). Λόγω ανθρωποκτονίας και αυτός εξορίστηκε και πήγε (το 982;) σε μια μυστηριώδη γη βορειοδυτικά (τη Γροιλανδία) που είχαν ανακαλύψει μα δεν κατόρθωσαν να εποικίσουν ο S. Gralti (Holsteinsson) και οι άντρες του.
Ο Έρικ (φωτό) ίδρυσε μια μόνιμη αποικία και πέρασε τα τρία έτη εξορίας εξερευνώντας το τεράστιο νησί που ήταν παγωμένο τον περισσότερο χρόνο. Το 985 αφού γύρισε στην Ισλανδία έπλευσε ξανά με 25 καράβια, 11 εκ των οποίων βυθίστηκαν, και ίδρυσε στη νότια ακτή την Ανατολική αποικία και τη Δυτική. Ο ίδιος εγκαταστάθηκε στην Ανατολική. Οι αποικίες αναπτύχθηκαν και βοήθησαν τον Λέιφ να προχωρήσει ακόμα πιο δυτικά. Ο Έρικ πέθανε από μια επιδημία που θανάτωσε πολλούς.
Στο μεταξύ ο Bjarni Herjolfsson είχε πάει να επισκεφθεί τον πατέρα του στη Γροιλανδία (σύμφωνα με το Έπος της Γροιλανδίας Groenlendinga Saga) μα μη έχοντας χάρτη και πυξίδα αποπροσανατολίστηκε κι έφτασε στη δασώδη ακτή του σημερινού Labrador (Καναδά) μα δεν αποβιβάστηκε και συνέχισε ώσπου έφτασε στη Γροιλανδία. Έμεινε με τον πατέρα ωσότου εκείνος πέθανε και ο Μπιάρνι γύρισε στη Νορβηγία. Στη Γροιλανδία ιστόρησε πολλές φορές την περιπέτειά του δυτικά – κι ο Λέιφ Έρικσον ακολούθησε τη διαδρομή.
Ο Λέιφ έπλευσε δυτικά έχοντας αγοράσει το καράβι του Μπιάρνι. Σύμφωνα με το Έπος της Γροιλανδίας έφτασε τη χώρα που ονόμασε Vinland (γη του αμπελιού), αποβιβάστηκε πρώτα σε μια βραχώδη νησιωτική ακτή, μετά σε μια δασωμένη περιοχή (=Markland, στο Λαμπραντόρ), μετά σε τρίτη περιοχή και τελικά έμεινε για να περάσει τον χειμώνα σε μια εύφορη γη και την πεδιάδα με τα άγρια αμπέλια. Την άνοιξη επέστρεψε στη Γροιλανδία με φορτίο σταφυλιών, ξυλείας και σολομού. Ο ίδιος δεν ξαναπήγε στη Βίνλαντ μα άλλοι πήγαν στην αποικία που είχε ιδρύσει και πήρε το όνομά του Leif-s-budir. (Αποβίβαση στη Βίνλαντ – φωτό)
Έτσι αυτοί οι ατρόμητοι Βίκινγκ θαλασσόλυκοι έφτασαν ως πρώτοι Ευρωπαίοι στην Αμερική 500 τόσα χρόνια πριν τον Κολόμπο.
Η ακριβής ημερομηνία της αποβίβασης κι εγκαθίδρυσης της αποικίας του Λέιφ Έρικσον δεν είναι γνωστή, μόνο ότι ήταν φθινόπωρο. Μα στις ΗΠΑ αποφάσισαν μετά από έρευνες και συζητήσεις να εδραιώσουν την 9η Οκτωβρίου κάθε χρόνο ως Ημέρα του Λέιφ Έρικσον (φωτό).
