Η φωτό με Βρετανό στρατιώτη να αιχμαλωτίζει γερμανικό πάντζερ είναι εμβληματική της μάχης αυτής!
Για τους περισσότερους από μας ο 2ος ΠΠ είναι πια μια πληροφορία Ιστορίας με ελάχιστο ενδιαφέρον. Λίγοι αναγνωρίζουν κι εκτιμούν πως η (δεύτερη) μάχη του Ελ Αλαμέιν, Οκτ. – Νοεμ. 1942, κοντά στα σύνορα Αιγύπτου με Λιβύη ήταν η πρώτη σημαντική νίκη των συμμάχων ή, πιο σωστά, των Βρετανών κατά των Ναζί. Η νίκη των Σοβιετικών στο Στάλινγκραντ και η σταδιακή οπισθοχώρηση των Γερμανών ήρθε δυο μήνες αργότερα τον Ιανουάριο 1943.
Πολλοί ιστορικοί γράφουν για το Ελ Αλαμέιν και τον νικητή στρατηγό Μοντγκόμερι και συχνά κάνουν συγκρίσεις μεταξύ αυτού, του Ρόμελ (που νικήθηκε) και του Αμερικανού Πάτον που τότε μόλις έμπαινε στο παιχνίδι του πολέμου με τις στρατιές των Αμερικανών στη Βόρειο Αφρική. Νικώντας, ο Μόντι αποδείχτηκε ανώτερος στρατηγός από τον Ρόμελ μα δεν είχε την ασυγκράτητη επιθετικότητα του Πάτον. Τέτοιες συγκρίσεις είναι αναπόφευκτες μα επιπόλαιες.
Ναι, η δεύτερη εκείνη μάχη στο Ελ Αλαμέιν, όπου παρεμπιπτόντως πολέμησαν και Έλληνες (η 1η Ταξιαρχία του Παυσ. Κατσώτα) υπό τον Μόντι, ήταν μάχη της ερήμου με κανόνια και τανκς κι εκατοντάδες χιλιάδες πεζικάριους στις δυο πλευρές. Μα ήταν και μάχη του Βασιλικού Ναυτικού και της Βασιλικής Αεροπορίας των Βρετανών. Χωρίς τη δράση του Ναυτικού και της Αεροπορίας στη Μεσόγειο, ο Μόντι δεν θα νικούσε. Διότι όσο λαμπρός σε τακτικές κι εκπληκτικές κινήσεις και αν είναι ο στρατηγός, αν δεν έχει τα απαραίτητα βασικά όπλα, δεν θα νικήσει.
Ναι, ο Μόντι ήταν έξυπνος, επιφυλακτικός στρατηγός: δεν ήθελε να χάνει τους στρατιώτες πολεμιστές του, όπως κάθε καλός στρατηγός. Και οι Βρετανοί είχαν χάσει πολλούς πεζικάριους στις μάχες της ερήμου ως τότε, είχαν χάσει πολλούς πιλότους στη μάχη της Βρετανίας το φθινόπωρο 1940, κι έχαναν συνεχώς ναύτες καθώς τα γερμανικά υποβρύχια βύθιζαν τις νηοπομπές του Ατλαντικού που έφερναν τις αναγκαίες προμήθειες σε τρόφιμα, καύσιμα και πολεμοφόδια. Είχαν χάσει χιλιάδες πεζικάριους, ναύτες και πιλότους και στις μάχες στην Ελλάδα και Κρήτη.
Μα η κατάσταση στα ύδατα και στους ουρανούς της Μεσογείου άλλαξε το 1942. Η Μάλτα είχε κρατηθεί από τους Βρετανούς παρά τις λυσσώδεις επιθέσεις πρώτα των ανίκανων Ιταλών και μετά της αποδυναμωμένης πολεμικής αεροπορίας των Γερμανών. Ήταν μια ισχυρή αν και πάντα επισφαλής βάση για τα βρετανικά πολεμικά που υπερίσχυαν κατά πολύ των γερμανικών κι ένα τρομερό ενάντια στους εχθρούς ορμητήριο για την αεροπορία που βαθμιαία κυριάρχησε στον αιθέρα.
Λέγεται πως ο Μόντι περίμενε να έχει υπεροπλία σε άντρες, πυροβόλα, τανκς και άλλα τεθωρακισμένα. Πολύ ορθά. Γιατί να επιτεθεί δίχως αυτήν; Μα αυτήν την υπεροπλία τού την εξασφάλισαν το ναυτικό και η αεροπορία στη Μεσόγειο. Απλούστατα κατέστρεφαν τα γερμανικά καράβια και τα αεροπλάνα που έφερναν προμήθειες στον Ρόμελ, την Αλεπού της Ερήμου, ενώ τα βρετανικά εφοδίαζαν άνετα σχεδόν τον Μόντι.
Οι Γερμανοί είχαν χάσει εκατοντάδες μεταγωγικά αεροπλάνα στις εισβολές τους (πάνω από 400) στην Ολλανδία, Βέλγιο και Νορβηγία και παρά τις νίκες τους στη Σοβιετία όπου κι εκεί έχασαν μεταγωγικά. Και τώρα στην κρίσιμη αναμέτρηση στις ερήμους της βόρειας Αφρικής που το έπαθλο ήταν η διώρυγα του Σουέζ και τα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής (στην κατοχή των Βρετανών), πολύ λίγα πλοία με προμήθειες έφταναν στον Ρόμελ. Πολλαπλάσια βυθίζονταν είτε από τα πολεμικά πλοία είτε από τα μαχητικά και βομβαρδιστικά των Βρετανών.
Νικητής του λαμπρού επίσης Ρόμελ δεν ήταν μόνος ο Μοντγκόμερι. Και στη θέση του, ο Πάτον μάλλον θα προκαλούσε ζημιά με την επιθετικότητα του, δεδομένων των συνθηκών πριν το καλοκαίρι του 1942 στην έρημο. Και αργότερα με την απόβαση στη Σικελία (1943) και στην απελευθέρωση της Γαλλίας (1944) ο Πάτον μπορούσε να προελαύνει γρήγορα διότι, σε μεγάλο βαθμό, οι Γερμανοί έπρεπε να αντιμετωπίσουν τον «επιφυλακτικό» μα καλό σχεδιαστή Μοντγκόμερι και την 21η στρατιά του στη βορειο-ανατολική περιοχή της χώρας.
Αλλά πίσω από τους τακτικισμούς και την υπεροπλία του Μόντι στο Ελ Αλαμέιν βρισκόταν ο στρατηγός Άλαν Μπρουκ (Brooke), η σιωπηλή ιδιοφυΐα που σχεδίαζε στο Λονδίνο την όλη στρατηγική του πολέμου στα διάφορα πεδία και εξασφάλισε την ελευθερία των διαύλων στη Μεσόγειο παρότι είχε χαθεί η Ελλάδα, η Κρήτη και, για λίγο διάστημα, το Τομπρούκ (στη Λιβύη). Ο βρετανικός στόλος είχε κατατροπώσει τον ιταλικό και τον γερμανικό ενώ η RAF, η βρετανική αεροπορία, είχε αχρηστεύσει τα αεροδρόμια του Άξονα στη Σικελία, την Τυνησία και τη Λιβύη. Δύσκολα θα βρισκόταν καλύτερος από τον Μπρουκ σχεδιαστής και οργανωτής στρατηγός. (Στη φωτογραφία – οι, Μοντγκόμερι, Τσώρτσιλ και Μπρουκ.)
Στο μεταξύ είχαν αποβιβαστεί στη βορειο-δυτική Αφρική (γαλλικές αποικίες πιστές στη φιλο-γερμανική γαλλική κυβέρνηση του Πετέν), οι Αμερικανοί που όμως σφαγιάστηκαν κατά χιλιάδες στις πρώτες μάχες με τους Γερμανούς όντας εντελώς άπειροι.
Η αυξανόμενη κυριαρχία των Βρετανο-Αμερικανών στα πεδία, όπως και των Σοβιετικών, διαφάνηκε καθαρά πια μετά τον Μάιο 1943.
