1. Ο Τζουάνγκ Τζου ψάρευε μια μέρα στο ποτάμι πλάι στο χωριό του όταν ήρθε αγγελιαφόρος από την πρωτεύουσα να του πει πως ο Άρχοντας τον ήθελε ως πρωθυπουργό του. Την ίδια ώρα μια χελώνα πλατσούριζε στη λάσπη στην όχθη.
Ο Τζουάνγκ Τζου την έδειξε στον αγγελιαφόρο και του είπε: “Ξέρω πως στο παλάτι εκτίθεται μια μεγάλη χελώνα την οποία ταρίχευσε ο Άρχοντάς μας. Τώρα, εσύ, αν ήσουν στη θέση αυτής της χελωνίτσας που πλατσουρίζει θα άφηνες τη ζωή σου εδώ για να πας και να σε ταριχεύσουν στο παλάτι;” Και όταν ο αγγελιαφόρος αρνήθηκε ο σοφός συνέχισε. “Έτσι κι εγώ προτιμώ να μείνω εδώ μακριά από τις ίντριγκες και τις συνομωσίες της πρωτεύουσας. Ευχαριστώ πολύ τον Άρχοντά μας για την τιμή που μου έκανε. Μα θα μείνω εδώ στα λασπόνερα του χωριού μου.”
2. Ο σοφός γνώριζε, όπως και ο Κομφούκιος του οποίου οι ιδέες σχημάτισαν τη βάση της διακυβέρνησης, όπως και κάθε σοφός, πως υπήρχε ένας σοβαρός κίνδυνος να βρίσκεσαι ψηλά στην εξουσία και άμεσα κοντά στον Άρχοντα.
Ο Zhuang Zhou (πιο ορθά) γνωστός μάλλον ως Zouangzi έζησε την περίοδο 370-266 πκε. Μεγάλος δάσκαλος του Τάο γνώριζε και τη διδασκαλία του Κομφούκιου που έζησε 2 αιώνες νωρίτερα (551-479). Τον χρησιμοποίησε αρκετές φορές στους διαλόγους και τα φιλοσοφικά δοκίμιά του.
Ο Κομφουκισμός έγινε το βασικό υπόβαθρο της διακυβέρνησης και γενικότερα της κοινωνικής νοοτροπίας. Η κύρια ιδέα του είναι “συμμόρφωση”.
Συμμόρφωση ή ενδοτικότητα σημαίνει πως ο καθένας και η καθεμιά γνωρίζουν τη θέση τους στην κοινωνία και τα αντίστοιχα καθήκοντα (όχι δικαιώματα!) κι έτσι ο καθένας πρέπει να εκφράζει αυτά και να λειτουργεί ανάλογα. “Ο Άρχοντας θα πρέπει να συμπεριφέρεται ως Άρχοντας, ο υπουργός ως υπουργός, ο πατέρας ως πατέρας και ο γιος ως γιός”. Τότε υπάρχει κοινωνική αρμονία.
3. Τώρα είναι και σίγουρα ήταν γνωστό πως ο Άρχοντας κυβερνά με δικαιοσύνη διάκριση και αμεροληψία. Ο υπουργός εκτελεί τις διαταγές του Άρχοντα με όμοιο τρόπο και αν ο Άρχοντας δώσει λάθος εντολές πρέπει να του υποδείξει το λάθος και να προτείνει διορθώσεις. Ο πατέρας σαν τον Άρχοντα διοικεί την οικογένεια και φροντίζει για το καλό κάθε μέλους. Ο γιος πάλι σέβεται και υπακούει τον πατέρα σε όλα ωσότου κάνει τη δική του οικογένεια.
Τα ίδια περίπου ισχύουν για όλες τις άλλες θέσεις στην κοινωνία, για όλους τους πολίτες – τις γυναίκες και τους επαγγελματίες. Και στα έργα του ο Κομφούκιος, αντλώντας από παλαιότερους σοφούς της παράδοσης μα και από τις δικές του εμπειρίες, περιγράφει αναλυτικά τα καθήκοντα και τις λειτουργίες όλων των θέσεων των ανθρώπων στην οικογένεια και στην κοινωνία.
Το σύστημα της ηθικής του έχει περάσει στην Κίνα (μετά από την πρόσκαιρη ευτυχώς αντικατάστασή του από την επαναστατική σκέψη του Μάο), στην Ιαπωνία, τη Νότιο Κορέα, την Ταιβάν, τη Σιγκαπούρη. Και σήμερα σε αυτές τις χώρες ενθαρρύνεται η μελέτη της διδασκαλίας του Κομφούκιου – ακόμα και σε ειδικές Σχολές.
4. Βέβαια, ο Κομφούκιος δεν πρεσβεύει απόλυτη και τυφλή υπακοή στον Άρχοντα ή στον πατέρα. Στη δεύτερη περίπτωση απαιτείται μεγαλύτερη συμμόρφωση διότι ο πατέρας είναι υπεύθυνος για τη διατροφή και ανατροφή και φροντίδα των παιδιών κι έχει φυσικά πολύ μεγαλύτερη πείρα της ζωής.
Στην περίπτωση του Άρχοντα, ο υπουργός πρέπει να υπακούει και να μεταβιβάζει τις εντολές του ή να τις εκτελεί. Αλλά τι κάνει όταν ο Άρχοντας δεν συμπεριφέρεται ως Άρχοντας; Πρόβλημα!
Τότε είναι καθήκον του υπουργού να δώσει καλή συμβουλή στον Άρχοντα για να τον βοηθήσει να συμπεριφερθεί ορθά σύμφωνα με τη θέση του.
Κι εδώ είναι ο κόμπος. Εδώ βρίσκεται ο λόγος που ο Τζουάνγκ Τζου δεν ήθελε υπουργική θέση.
Διότι ο Άρχοντας θα μπορούσε να εκτελέσει τον ανυπάκουο υπουργό – έστω κι αν ο δεύτερος είχε δίκιο στην ανυπακοή του.
Ο Άρχοντας ως απόλυτος κυβερνήτης μπορεί να εκτελέσει οποιονδήποτε, ιδίως όταν βλέπει ανυπακοή και εναντίωση στις εντολές του. Δεν θα ήταν ούτε παράνομο ούτε ανήθικο. Και συχνά Άρχοντες έστελναν στη φυλακή και στο ικρίωμα για εκτέλεση αξιωματούχους που δεν συμμορφώνονταν.
Σήμερα απόλυτη και αυτόματη συμμόρφωση δεν εφαρμόζεται πουθενά εκτός από δικτατορικά, φασιστικά καθεστώτα. Ακόμα και στον απολυταρχισμό της Κίνας ο αξιωματούχος μπορεί να προσφύγει σε κάποιον ανώτερο. Αυτή είναι μια απαραίτητη και λυτρωτική αλλαγή στο σύστημα του Κομφούκιου!
