1. Ο τίτλος μου είναι τίτλος ενός βιβλίου γραμμένου από τον Βρετανό ιστορικό Mark Mazower (πρώην καθηγητή στο Sussex Univ. Αγγλίας και νυν στο Κολούμπια, Νέας Υόρκης).
Είναι καλογραμμένο βιβλίο, ιδίως στο πρωτότυπο. Μα παρότι δίνει μια σχεδόν ισορροπημένη αφήγηση με τα καλά των κομμουνιστών του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ αναδείχνοντας την παρακμιακή παράλυση και της εξόριστης κυβέρνησης και των πολιτικάντηδων που έμειναν, αποτυγχάνει να αποτιμήσει ξεκάθαρα τη φύση του ΚΚΕ και την αιτία για τις εμφύλιες συγκρούσεις.
Δεν εξηγεί επίσης γιατί προτιμά μαρτυρίες όπως του Σαράφη (Ο ΕΛΑΣ) ή του Θ. Χατζή (Η Νικηφόρα Επανάσταση που xάθηκε) αντί (Ελληνική Περιπλοκή) του E. Myers ή του Κ. Πυρομάγλου (Η Εθνική Αντίστασις).
2. Πολύ ορθά ανίχνευσε και σκιαγράφησε το χάος που επικράτησε με την έλευση των Γερμανών (και Ιταλών και Βούλγαρων συμμάχων τους), την εσπευσμένη φυγή του βασιλιά και της κούφιας κυβέρνησής του και την πλήρη παράλυση των πολιτικών κομμάτων και των ηγετών τους. Δίκαια λοιπόν ανασυγκροτήθηκαν οι κομμουνιστές: μια δράκα ανθρώπων, αυτοσυγκεντρωμένων και με ξεκάθαρο κύριο στόχο, προχώρησαν, σκοντάφτοντας εδώ κι εκεί σχεδιάζοντας και αναθεωρώντας, να γεμίσουν το κενό κρατικής εξουσίας και οργάνωσης μηχανισμών και να αναδειχθούν στην κυρίαρχη δύναμη της χώρας μέσω του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ αργότερα.
Εδώ ο ιστορικός μας κάνει το πρώτο του βασικό λάθος. Το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ ήταν μεν κυρίαρχο στα ¾ της υπαίθρου, αλλά δεν ήταν τόσο μεγάλο και μαζικό όσο το παρουσίασαν οι κομμουνιστικές δημοσιεύσεις που πάντα μιλούν για τον «λαό» και «παλλαϊκά» φαινόμενα, ενώ πρόκειται ή για δικές τους μειοψηφίες ή για μάζες μικτές με κομμουνιστές και μη-κομμουνιστές.
3. Αν ο Μαζάουερ εξέταζε περισσότερες μη-κομμουνιστικές ελληνικές μαρτυρίες, τοτινές και μεταγενέστερες από πολλούς αριστερούς που μετανόησαν, θα έβλεπε πως υπήρχαν πολλές και μεγάλες ομάδες πληθυσμού που απεχθάνονταν και μισούσαν τους ελασίτες μα, κυρίως στις εαμοκρατούμενες περιοχές της υπαίθρου, δεν μπορούσαν να μην υποκύψουν. Διότι, όπως αναγνωρίζει και ο ίδιος (σ 312 και επ) υπήρχε απειλητική πίεση και βία.
Το σχετιζόμενο δεύτερο βασικό του λάθος είναι πως δεν είδε καμιά ένδειξη πως «το ΚΚΕ επιθυμούσε να καταλάβει με τη βία την εξουσία» (390)!
Και αμέσως εγείρεται το ερώτημα: Τι είδους ενδείξεις θα ικανοποιούσαν έναν ιστορικό σαν τον Μαζάουερ;
Διότι υπάρχουν πάρα πολλά τεκμήρια ή ενδείξεις που εμένα (που σίγουρα δεν είμαι «ιστορικός») και άλλους (π.χ. Καλύβας και Μαραντζίδης: Εμφύλια Πάθη 2016 Αθ.) μας ικανοποιούν.
4. Εφόσον ο ίδιος ο ΜΜ είδε τον καταναγκασμό και τη βία που άσκησαν οι κομμουνιστές για να επιβάλουν την κυριαρχία τους, γνώριζε πως οι αγιογραφίες του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ που ανιστορούν οι αριστεροί είναι μυθεύματα. Επομένως δεν μπορεί να δέχεται πως όλες οι συγκρούσεις μεταξύ ΕΛΑΣ και άλλων αντιστασιακών προκαλούνταν από τους άλλους.
Η πρώτη λοιπόν ένδειξη αναφαίνεται στη λυσσώδη προσπάθεια του ΕΛΑΣ, κατόπιν οδηγίας της ηγεσίας του ΚΚΕ, να διαλύσει τις άλλες αντιστασιακές οργανώσεις και κυρίως τον ΕΔΕΣ του Ζέρβα και την ΕΚΚΑ του Ψαρρού, τον οποίο δολοφόνησαν ενώ ήταν αιχμάλωτός τους καθώς και κάπου 160 μαχητές του.
Είναι σαφέστατο πως οι Βρετανοί και οι συνωμοσίες τους δεν είχαν καμιά σχέση με αυτή την προσπάθεια, παρά μόνο αν δεχθούμε πως, ναι, για κάθε σύγκρουση (δεν υπήρξαν με τον Ψαρρό, τον οποίο αφόπλισαν δύο φορές πριν την τελική συντριβή του και δολοφονία) έφταιγαν οι άλλοι, βαλτοί από τους Βρετανούς, το οποίο δεν ευσταθεί. Ο Χατζής, τον οποίο ο ΜΜ χρησιμοποιεί ως πηγή, γράφει σκέτη προπαγάνδα.
5. Ελάχιστα βιβλία γραμμένα από κομμουνιστές αναφέρουν δυο σημαντικές απόψεις τις οποίες ο ΜΜ θα έπρεπε να γνωρίζει.
Η πρώτη είναι πως το ΚΚΕ είχε σχεδιάσει την κατάληψη Αθήνας και Αττικής (Σεπτ. 1943), όπως φαίνεται στην Έκθεση Θ. Μακρίδη. Αλλά το σχέδιο σε εμβρυακή μορφή υπήρχε από τον Δεκ 1941 (το υπονοεί ο Χατζής, σ 156, 1ος τόμος) όπως φαίνεται στα αρχεία του ΚΚΕ, ΑΣΚΙ, κιβ. 776, φακ. 7/6.
Μετά έγινε και δεύτερο και τρίτο σχέδιο (1944), όλα εντελώς ανόητα!
6. Το δεύτερο σημείο, που έχω αναφέρει συχνά σε αυτά τα άρθρα, είναι η ομολογία του Γ. Ιωαννίδη στις Αναμνήσεις του πως υπήρχε πρόθεση απαγωγής ομήρων πριν το 1943. Παραθέτω ξανά ολόκληρο το απόσπασμα από τις σελίδες 289-290:
“Εμείς είχαμε επισημάνει τα πρόσωπα εκείνα που με την πρώτη ρήξη θα έπρεπε να πιάσουμε και να εξουδετερώσουμε. Ώστε αυτοί, οι Εγγλέζοι και άλλοι να μην έχουν άνθρωπο να τους εξυπηρετήσει. Αυτή … ήταν η σκέψη που κάναμε μαζί με τον Γληνό, προτού ακόμα βγούμε στο βουνό. Ο Γληνός είχε αυτή τη σκέψη επειδή είχε πείρα από τα άλλα πραξικοπήματα που γινόντουσαν από παλιά στην Αθήνα. Και μου ‘λεγε, «Γιάννη θα πιάσουμε 5-6.000 στην Αθήνα και τον Πειραιά και μια αντίστοιχη αναλογία στην Θεσσαλονίκη και σε μερικές άλλες μεγάλες πόλεις. Θα τους πιάσουμε ξαφνικά με μια έφοδο εφόσον ξέρουμε που κάθεται καθένας απ’ αυτούς» ”
Ο Γληνός πέθανε το 1943 μετά από εγχείρηση στο συκώτι. Νωρίτερα την ίδια χρονιά είχαν βγει στο βουνό. Οπότε το σχέδιο, η πρόθεση υπήρχε πολύ νωρίτερα.
Μόνο ανόητοι πιστεύουν πως ΚΚ δεν ήθελε την εξουσία με βίαιο, επαναστατικό τρόπο.
