1. Ο Στέφανος Σαράφης έγινε στρατηγός του ΕΛΑΣ και αντιπροσώπευσε τον ΕΛΑΣ και το ΕΑΜ σε πολλές συσκέψεις με την Ελληνική κυβέρνηση, αρχηγούς άλλων αντιστασιακών και, φυσικά, Βρετανούς στρατιωτικούς και πολιτικούς.
Σε αντίθεση με τον Πυρομάγλου του ΕΔΕΣ που συχνά εγκωμιάζει τον ΕΛΑΣ, όπως έδειξα στα προηγούμενα τρία άρθρα, ο Σ. Σαράφης δεν βρίσκει να πει έστω μία καλή κουβέντα για τον ΕΔΕΣ και τον αρχηγό του Ζέρβα που επί τρία χρόνια και μισό επίσης πολεμούσε τους κατακτητές.
Το θέμα του είναι ο ΕΛΑΣ βέβαια, μα δεν μπορεί σε όλη την περίοδο της αντίστασης να μην είχε συνεισφέρει ο ΕΔΕΣ κάτι αξιομνημόνευτο και αυτός μόνος να έδινε πάντα την αιτία για προστριβές και συγκρούσεις με τον ΕΛΑΣ.
Ξεκίνησε ως Ρωσόφιλος (σ. 30-31, 38) για να καταλήξει βέρος κομμουνιστής. Δεν κατατάχτηκε με άλλους στο ΚΚΕ παρά τις κομμουνιστικές αντιλήψεις τους γιατί “το κομμουνιστικό κόμμα δεν τράβαγε κόσμο” (37-38, Ο ΕΛΑΣ Αθήνα 1946).
2. Πολύ νωρίς παρουσιάζει τον ΕΔΕΣ απειθάρχητο και τον Ζέρβα άστοργο: “Οι αντάρτες υπόφεραν, ενώ ο Ζέρβας και το περιβάλλον του καλότρωγαν και γλεντούσαν” (59, 62).
Οι αντάρτικες ομάδες του ΕΛΑΣ είχαν πειθαρχία, καθαριότητα και νοιάζονταν για τους χωρικούς (68). Από εδώ και πέρα οι ελασίτες εξιδανικεύονται (περισσότερο και από τους Καπετάνιους του D. Eude!) και την αφορμή για επιθέσεις ενάντια σε ομάδες του ΕΔΕΣ τη δίνουν σπάνια οι εδεσίτες. Όταν μάλιστα έπιασαν αιχμαλώτους και αφόπλισαν τον ίδιο, τους άντρες του και την ομάδα του Κωστόπουλου, “φρόντιζαν περισσότερο για μας παρά για τον εαυτό τους” (71).
Όταν τον Μάιο 1943 ο Δ. Ψαρρός συνταγματάρχης και αρχηγός της ΕΚΚΑ, παραπονέθηκε στον Σ. Σαράφη για την αιχμαλωσία και τον αφοπλισμό της ομάδες του από ελασίτες, “εξήγησα” γράφει ο Σ. Σαράφης, “πως αυτό έγινε από παρεξήγηση” (!) (103).
Στις ελάχιστες περιπτώσεις, όπως με τον αφοπλισμό της ομάδας του Ψαρρού, που οι ελασίτες έκαναν κάποιο έκτροπο δίχως πρόκληση, αυτό είναι ατύχημα ή παρεξήγηση. (Αργότερα γράφει, ο οπλισμός επεστράφη στον ΕΚΚΑ, σ. 126).
3. Όμως γράφει, όπως εξηγεί στον Μάγιερς πως “ο ΕΛΑΣ δεν έχει καμιά πρόθεση να επιβάλει δικτατορία στην Ελλάδα και πως οι προστριβές και συγκρούσεις δεν οφείλονται πάντα σε πρωτοβουλία του ΕΛΑΣ αλλά σε προκλήσεις” (σ. 105). Οπότε υπήρξαν συγκρούσεις με πρωτοβουλία του ΕΛΑΣ, μα δεν μας τις αναφέρει.
Κι εδώ πρέπει να του προσάψω μεγάλη αφέλεια ή άγνοια ή ψεύδος όταν λέει πως ο ΕΛΑΣ τον Μάη 1945 δεν έχει πρόθεση για δικτατορία. Διότι πρέπει να γνώριζε πως ο Στάλιν ήταν δικτάτορας επί 15 συναπτά έτη και κατά καιρούς εξόντωνε κάθε αντιφρονούντα και διαφωνούντα ή αντίπαλο. Και όταν αυτοί όλοι μιλούσαν για δημοκρατία, λαοκρατία και σοσιαλισμό ή ότι άλλο παρόμοιο, αναφέρονταν στο κομμουνιστικό μοντέλο της σταλινικής δικτατορίας – που θα αναπαραγόταν επακριβώς σε όλες τις λαοκρατίες – υπό την κηδεμονία του Στάλιν, εκτός φυσικά της Γιουγκοσλαβίας.
Ούτως ή άλλως, από τον Δεκέμβριο 1942 στην Ευρυτανία εμφανίστηκαν οι πρώτοι θεσμοί του “Κώδικα Αυτοδιοίκησης και Λαϊκής Δικαιοσύνης” που αναπτυχθήκαν το 1943 για να μετατραπούν στην Εαμοκρατία και μετά στην Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης, Μάρτιο 1944.
4. Ο Σ. Σαράφης αναφέρει ρητά πως παρά την ικεσία του προς τον Ποπώφ, αρχηγό της σοβιετικής αποστολής παρατηρητών να έχουν ενισχύσεις σε πολεμοφόδια, “ως το τέλος δεν μας στάλθηκε καμιά βοήθεια” (323).
Αλλά δεν αναφέρει πως ενώ το BBC έκανε ανακοινώσεις για την αντιστασιακή δράση των Ελλήνων, το σοβιετικό ραδιόφωνο ανέφερε τη δράση άλλων χωρών και ειδικά των κομμουνιστών, αλλά ποτέ την Ελλάδα!
Αναφέρει επίσης τη συνεργασία αξιωματικών και ανδρών του ΕΔΕΣ με τους Γερμανούς (175, 259) και δεν δέχεται τις δηλώσεις του Ζέρβα και του Πυρομάγλου πως αυτούς όλους τους είχαν διαγράψει και αποκηρύξει.
Για το θάνατο του Ψαρρού γράφει απλά πως στις 17 Απριλίου 1944 αυτός “σκοτώθηκε … και άλλοι αξιωματικοί και οπλίτες της ΕΚΚΑ “στην επιχείρηση διάλυσης της που διατάχθηκε από το Γενικό Επιτελείο του ΕΛΑΣ (σ. 253).
5. Ο Dominique Eudes στο Οι Καπετάνιοι, Εξάντας 1970, δίνει περισσότερες λεπτομέρειες. Ο Ψαρρός δήλωσε πως θα δεχόταν την ενσωμάτωσή του τμήματός του στον ΕΛΑΣ, μα δεν μπορούσε να συλλάβει κάποιον απείθαρχο αξιωματικό του. Παρά ταύτα, ο ΕΛΑΣ επιτέθηκε και ο Ψαρρός και άλλοι παραδόθηκαν στον καπετάν Νικηφόρο. Αργότερα καθ’ οδόν προς τον Βελουχιώτη, συναντώνται με μια ομάδα ελασιτών του (ταγματάρχη) Ζούλα κι ένας από αυτούς πυροβολεί τον άοπλο Ψαρρό (σ. 175-6). Στην πραγματικότητα, πολλές πηγές (δεξιές και αριστερές) πληροφορούν πως ο Ψαρρός εκτελέστηκε ψυχρά κατόπιν εντολής του Σιάντου ή του Βελουχιώτη (σ. 289-97, Φαράκος Γρ. Το Χαμένο Αρχείο… 1997, Ελλην. Γράμματα σ. 125, Λυμπεράτος Μ. Στα Πρόθυρα του Εμφυλίου… Αθήνα 1946· σ. 530, Χαριτόπουλος Δ. Άρης ο Αρχηγός των Ατάκτων 2009 εκδ Τόπος.)
Βρίσκω πολύ αναξιόπιστο τον Σαράφη, όχι μόνο διότι εξιδανικεύει τους ελασίτες αλλά και διότι αποκρύβει πολλά γεγονότα.
Ο Eudes περιγράφει λεπτομερώς πως, παραβιάζοντας «τη Συμφωνία της Γκαζέρτας» οι ελασίτες να μην μπουν στην Θεσσαλονίκη, ο Μ. Βαφειάδης μπαίνει 28/10/44 και ο Μπακιρτζής στις 4/11/ (234-5). Ο Σαράφης δίνει μια μεγάλη λίστα νικών επί των Γερμανών (387-431) και γράφει απλά πως η Θεσσαλονίκη ελευθερώθηκε 30/10/44!
Ο Eudes παρατηρεί πως, παραβιάζοντας τη Συμφωνία της Βάρκιζας για αφοπλισμό και διάλυση του ΕΛΑΣ, “μερικές έμπιστες ομάδες επιφορτίζονται να θάψουν … μεγάλη ποσότητα σύγχρονων όπλων” μαζί και τον ολοκαίνουργιο οπλισμό των Ιταλών (σ. 300).
Ο Σαράφης επιδίδεται σε συναισθηματισμούς (474-6) και αποσιωπά το γεγονός!
Όχι, δεν είναι καθόλου αξιόπιστος.
