1. Στο προηγούμενο «Ποιο ηθικό πλεονέκτημα (Γ’)» §4, προσδιόρισα τρεις παράγοντες που οδήγησαν στην υπερίσχυση του ΕΑΜ. Άφησα έξω την εγγενή αδυναμία των μη-κομμουνιστικών κομμάτων και οργανώσεων να συνεννοηθούν και συντονιστούν ως ένα σώμα: διάφορες μελέτες έδειξαν πως υπήρχαν περίπου 140 σχήματα που ήθελαν την αυτονομία τους.
Ένας αποτελεσματικός παράγων ήταν η οργανωτική δεξιότητα του ΚΚΕ να λειτουργεί σε συνθήκες παρανομίας, όπως επί δικτατορίας Μεταξά. Είχε ήδη τοπικές οργανώσεις από άκρη σε άκρη της χώρας. Επίσης, υποκαθιστώντας έναν ανίκανο προ-κατοχικό κρατισμό, προσέφερε κρατικές υπηρεσίες με κάποια ποιότητα όπως επικοινωνίες και συγκοινωνίες με νέους δρόμους, σχολεία, φαρμακεία και παρόμοια.
Δεύτερος παράγων ήταν το καμουφλάρισμα της κομμουνιστικής ιδεολογίας που έγινε προσεκτικά. Ο Βελουχιώτης π.χ. παρουσιάστηκε ως ταγματάρχης του ελληνικού πυροβολικού – ενώ ήταν ο Θανάσης Κλάρας που φυλακίστηκε επαναληπτικά και υπέγραψε και δήλωση μετάνοιας χωρίς όμως να την τηρήσει.
2. Ο αποφασιστικός παράγων ήταν η βία – την οποία οι συμπαθούντες ή αριστεροί ιστοριογράφοι παραγνωρίζουν ευλαβικά.
Πολλοί Έλληνες κατατάχθηκαν στο ΕΑΜ χωρίς να είναι κομμουνιστές ή έστω συμπαθούντες. Πολλοί αποχώρησαν και εντάχθηκαν σε άλλες οργανώσεις μόλις είδαν πως το ΕΑΜ είχε διοικητές κομμουνιστές πολλοί από τους οποίους ήταν βίαιοι και φαύλοι. (Ακόμα κι ο αριστερός Dominique Eudes, στο Καπετάνιοι 1970, 1995, Εξάντας, σ. 160, γράφει για ένα στέλεχος του ΚΚΕ που πήγε σε μια συνδιάσκεψη – «ο Ρούσσος για να πάρει τη μερίδα του λέοντος»!)
Μαρτυρίες από δεξιούς ρίχνουν όλο το φταίξιμο στους αριστερούς. Μαρτυρίες αριστερών ρίχνουν όλο το φταίξιμο στους δεξιούς, όπως έδειξα στα προηγούμενα «Γάλλοι Καπετάνιοι» όπου εξέτασα τον D.Eudes.
Αλλά σήμερα έχουμε και τα αρχεία των Άγγλων, των Γερμανών και μερικά του ΚΚΕ κι έτσι μπορούμε να δούμε ημερομηνίες και συμβάντα, όχι γνώμες και διαδόσεις.
3. Στις αρχές Μαρτίου 1943 στην ορεινή Θεσσαλία, ο ΕΛΑΣ ο αντάρτικος στρατός του ΕΑΜ περικύκλωσε κι αφόπλισε την ομάδα του Σαράφη και Κωστόπουλου. Και ο μεν Σαράφης προσχώρησε στον ΕΛΑΣ κι έγινε υμνητής του, ο δε Κωστόπουλος απεχώρησε. (Ο μεν Σαράφης αγιοποιείται ο δε Κωστόπουλος απαξιώνεται!)
Τον ίδιο μήνα η πρώτη αντάρτικη ομάδα της Π(ανελλήνιας) Α(πελευθερωτικής) Ο(ργάνωσης) που δρούσε αποκλειστικά στην βόρειο Ελλάδα, δέχθηκε επίθεση στην περιοχή των Πιερίων από τον ΕΛΑΣ και διαλύθηκε. Τον επόμενο μήνα, άλλη ομάδα του ΠΑΟ στον Αυγερινό Κοζάνης διαλύθηκε από τον ΕΛΑΣ. Οι αξιωματικοί της, Πόρτης, Μάντζιος, Μπουλογιάννης και Αγγελόπουλος συνελήφθησαν και μετά από δίκη παρωδία εκτελέστηκαν ως αντιδραστικοί/προδότες – μια συνηθέστατη πρακτική του ΕΛΑΣ μετέπειτα.
Μερικές βδομάδες αργότερα με συνεργασία της ΠΑΟ και ορισμένων τοπικών καπεταναίων έξω από το χωριό Ίμερα Κοζάνης ήρθε η εκδίκηση με την εκτέλεση 3 ανώτερων στελεχών του ΚΚΕ στη Μακεδονία – Σ. Κερασίδης, Λ. Ζησιάδης, Γ. Μέντζας – και 4 ανταρτών συνοδών τους.
Έτσι ξεκίνησαν οι εμφύλιες συγκρούσεις καθώς η Γερμανία έχανε τον πόλεμο κι η Ιταλία ετοιμαζόταν να στραφεί στους Συμμάχους Δύσης.
4. Δεν ήταν αυτές οι πράξεις η αιτία του Εμφυλίου. Αυτές και άλλοι προγενέστεροι καυγάδες που δεν είχαν θύματα ήταν τα εκδηλωμένα φαινόμενα.
Η πραγματική αιτία ήταν η φιλοδοξία που έκαιγε σε μικρό ή μεγάλο βαθμό έντασης σε όλους τους αρχηγούς οργανώσεων (ή ομάδων) και η εξουσιολαγνεία του ΚΚΕ.
Και οπωσδήποτε υπήρχε σαφής διαχωρισμός μεταξύ κομμουνιστών (όχι μόνο εαμιτών γενικά) και μη-κομμουνιστών. Και οι δεύτεροι είχαν τις διαφορές τους – μοναρχικοί, συντηρητικοί, βενιζελικοί κλπ – μα αυτοί δεν ήθελαν να αλλάξουν το καθεστώς. Δέχονταν το ευρωπαϊκό, δυτικό μοντέλο δημοκρατίας ή μοναρχίας.
Οι αριστεροί ήθελαν να αλλάξουν πέρα από το πολίτευμα το ίδιο το καθεστώς, να επιβάλουν τον κομμουνισμό και να οδηγήσουν τη χώρα στην αγκαλιά του πατερούλη Στάλιν. Πολλοί το αρνούνται σήμερα μα πολλοί το παραδέχονται κι εξάλλου υπάρχουν τα ντοκουμέντα με τις ντιρεκτίβες και τα σχέδια.
Αυτή ήταν η αιτία του Εμφυλίου.
