1. Στις 5 Μαρτίου είναι η επέτειος του θανάτου του Στάλιν. (Δεν θα γράψω για το θέμα, μα υπάρχει μια πιθανή εκδοχή πως τον δηλητηρίασε ο αρχιδήμιος του, Μπέρια.)
Όλοι γνωρίζουν, έστω και αν οι γαλαζόαιμοι σταλινιστές δεν το παραδέχονται, πως ο Στάλιν (18/12/1878 – 5/3/1953) ήταν ένας εγκληματίας, ένας κατά συρροή δολοφόνος, που εξόντωσε εκατομμύρια σοβιετικούς πολίτες συμπεριλαμβανομένων και πολλών χιλιάδων άρτιων, πιστών κομμουνιστών, μαζί και πρωτοκλασάτους ακολούθους του Λένιν, που ήξεραν τον μαρξισμό πολύ καλύτερα από τον ίδιο. Αλλά πόσοι γνωρίζουν, άραγε, πως στα προ-επαναστατικά νιάτα του έγραφε λυρικά ποιήματα, που δημοσιεύτηκαν και θεωρήθηκαν καλά;
Στην εφηβεία του παρακολούθησε σε μια ιερατική σχολή στην Τιφλίδα της Γεωργίας. Όμως προτίμησε να εγκαταλείψει τα εκκλησιαστικά και να επιδοθεί σε μια εγκληματική καριέρα ληστεύοντας τράπεζες. Αυτό το συνδύασε με την είσοδό του στο επαναστατικό κίνημα και τον κομμουνισμό.
Από μικρός γνώριζε τη Γεωργιανή επική και λυρική ποίηση και στην ιερατική σχολή διάβασε σε μετάφραση τους Whitman, Goethe και Shakespeare. Και το 1895, στα 17 του εντυπωσίασε με τα ποιήματά του τον Ilya Chauchavadze, ο οποίος δημοσίευσε πέντε από αυτά στο περιοδικό του Iveria (με το ψευδώνυμο του Στάλιν Soselo).
Από ποίημά του στη Σελήνη:
Να κινείσαι πάντα ακούραστη, / Μην κρεμάς λυπημένη το κεφάλι·/
Σκόρπισε τα νέφη, την ομίχλη:/ Η πρόνοια του Κυρίου είναι μεγάλη.
2. Μετά την Οχτωβριανή Επανάσταση ανήκε φυσικά στον στενό κύκλο του Λένιν. Μα δεν ήταν ένας από τους διανοούμενους επαναστάτες. Ο Αμερικανός John Raed που τόσο εντυπωσιάστηκε από την επανάσταση (Δέκα Μέρες που Ταρακούνησαν τον Κόσμο) ούτε που αναφέρει το όνομά του (Ιωσήφ Βησαριόνοβιτς Τζουγκασβίλι) Στάλιν.
Αλλά ο Γεωργιανός με το σκούρο κεφάλι και την τραχιά εκφορά, έκανε πολλά, ήταν διευθυντής της Πράβντα, αναδείχθηκε ως ένας από τους επτά του κομματικού πολιτμπιρό και διορίστηκε Κομισάριος (=υπουργός) των Εθνοτήτων στη Ρωσία (=Σοβιετική Ένωση). Ο Λένιν αστειεύτηκε λέγοντας ‘Αυτό το Γραφείο δεν χρειάζεται πολλή νοημοσύνη και γι’ αυτό βάλαμε τον Στάλιν εκεί.’
Οι διανοούμενοι όλοι τον περιφρονούσαν. Και το Γραφείο του ήταν στην αρχή ένα τραπέζι σε ένα τεράστιο άδειο δωμάτιο. Μα σύντομα απέκτησε μερικές εκατοντάδες ‘ειδικών’ που θα είχαν έλεγχο πάνω σε 65 εκατομμύρια από τα 140 της Ρωσίας. Ναι, σίγουρα, ο Στάλιν δεν μπορούσε να πάρει μέρος στις ιδεολογικές και πολιτικές συζητήσεις των ‘διανοούμενων’ (Τρότσκι του Στρατού, Μπουχάριν, Ζινόβιεφ, θεωρητικών, Λουνατσάρσκι της Εκπαίδευσης, Ριάζανοφ βιογράφου του Μαρξ κλπ.). Κάποιος, μάλιστα, ρώτησε ‘Ποιος είναι ο Στάλιν;’ και ο Τρότσκι απάντησε ‘Η πιο προεξέχουσα μετριότητα στο κόμμα’. Μα εκείνος παρακολουθούσε και οργάνωνε.
3. Ο Στάλιν τα μάθαινε, όσα δεν έβλεπε ή άκουε ο ίδιος, και τα φύλαγε. Η μνησικακία του ήταν αθέατη μα θανατερή.
Ήταν πρακτικός, οργανωτικός, μεθοδικός. Ο Λένιν το έβλεπε και τον χρησιμοποιούσε όπου απαιτούνταν αυτά τα χαρίσματα. Όταν μετά τον Εμφύλιο αποφάσισε να κάνει την πρώτη μεγάλη εκκαθάριση διώχνοντας ή εκτελώντας εχθρούς και διεφθαρμένα μέλη από τους κυβερνητικούς και κομματικούς μηχανισμούς, ίδρυσε την Επιθεώρηση Εργατών και Αγροτών (Rabkrin για τη Διοίκηση) και Orgburo (για το κόμμα). Τη διοίκηση και των δύο την ανέθεσε στον Στάλιν.
Και ο Στάλιν δούλεψε σκληρά με την αμείλικτη μεθοδικότητά του και, χωρίς κανείς από τους πρωτοκλασάτους να το παίρνει χαμπάρι, άρχισε να εκκαθαρίζει και να αντικαθιστά συγχρόνως με δικούς του ανθρώπους!
Σύντομα ο Στάλιν με το δικό του δίκτυο διοικούσε τα καθημερινά ζητήματα. Και το 1922 διορίστηκε από τον μέγα ηγέτη Γενικός Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής. Ήταν μια ακόμα σχεδόν παρακατιανή θέση που οι διανοούμενοι δεν ήθελαν ούτως ή άλλως. Μα ο Γεωργιανός τη μετέτρεψε σε μια λειτουργία κομβική για το κόμμα και το κράτος.
Σύντομα ξεπέρασε σε πραγματική διοικητική ισχύ και τον ίδιο τον άρρωστο και ανήμπορο Λένιν, ο οποίος στη Διαθήκη του έγραψε πως ο Στάλιν ήταν πλέον ακατάλληλος για Γενικός Γραμματέας και ηγέτης. Μα, φυσικά, ο Στάλιν κατόρθωσε να το ξεπεράσει, να ξαναψηφιστεί Γεν. Γραμ. (από μέλη που είχε διορίσει) και να αποδυναμώσει σιγά σιγά όλους τους υπερήφανους μνηστήρες για την απόλυτη εξουσία. Μετά προχώρησε στη ραγδαία εκβιομηχάνιση της χώρας εξοντώνοντας τους κουλάκους – και πολλούς άλλους.
4. Είχε αποκτήσει μεγάλη πείρα για εκκαθαρίσεις. Κι έτσι μετά τις εκκαθαρίσεις κουλάκων και Ουκρανών γενικά (κάπου 3 εκμ, 1932-34), Πολωνούς και άλλες ‘ύποπτες’ εθνικότητες, εκκαθάρισε και τους πρωτοκλασάτους, όλα τα εναπομείναντα μέλη της πρώτης Κεντρικής Επιτροπής του Λένιν κι εκατοντάδες χιλιάδες στρατιωτικούς και κομματικούς (1936-8 με 1.700.000 συλλήψεις και 681.000 εκτελέσεις). Μετά τον 2ο Π.Π., αρνήθηκε τη βοήθεια του Marshall Plan διότι θα φαινόταν η δική του ανικανότητα κι έτσι εφάρμοσε το Marshall Stalin (& Molotov) Plan που κράτησε τη Σοβιετία σε μιζέρια μέχρι την τελική κατάρρευση το 1989-90.
Θα είχε ίσως γίνει πολύ καλύτερος ποιητής παρά Ηγεμόνας, Αρχιστράτηγος κ.λπ.
Αυτός είχε δημοσιεύσει το 1895 ένα ποίημα δίχως τίτλο:
Όμορφη χώρα, γέμισε μ’ ανθούς, / Γέμισε με χαρά, των Ιβεριανών μου Γη!/
Κι εσύ να μελετάς, Γεωργιανέ, ν’ ακούς, / Φέρε στην πατρίδα αγαλλίαση και θαλπωρή!
Και το εξαίσιο λυρικό Πρωϊνό:
Το ρόδινο μπουμπούκι έχει ανοίξει,
παίρνει απόχρωση του μωβ και γαλανού απαλού –
και γέρνουν μόλις που το αγέρι θα φυσήξει
πάνω από το γρασίδι άγριοι κρίνοι του αγρού.
Και ο Χίτλερ ζωγράφιζε πριν επιδοθεί στη μακάβρια και λυσσασμένη καριέρα του.
