Τ65: Δημαγωγία και διχασμός

1. Κυριαρχεί γενικά η ιδέα πως ο Πλούταρχος (περ. 100 ΚΧ) πρώτος διαχώρισε δημαγωγούς και πολιτικούς. Οι δημαγωγοί ήταν και είναι ρήτορες που ενδιαφέρονται για την εξουσία μόνο, υπόσχονται στον λαό αυτά που ο λαός επιθυμεί έντονα και απευθύνονται στο συναίσθημα. Ο Πλούταρχος όμως πήρε την ιδέα από τον Πλάτωνα (4ος αιώνας ΠΚΧ) που εξέτασε το θέμα προς το τέλος του έργου του Πολιτεία.

Πολλοί αντιτείνουν πως οι αρχαίοι φιλόσοφοι έκαναν λάθος. Διότι αν ήταν τόσο απλό οι άνθρωποι και δη ακαδημαϊκοί, δημοσιογράφοι και γενικά μορφωμένοι άνθρωποι, θα μπορούσαν να τους ξεχωρίσουν και να μην παρασυρθούν. Λένε πως οι δημαγωγοί πετυχαίνουν διότι ο πολύς κόσμος δεν αναγνωρίζει εύκολα τους εξουσιολάγνους λαοπλάνους.

Στην εποχή μας είναι ακόμα πιο δύσκολο διότι τα πολιτικοοικονομικά ζητήματα είναι ακόμα πιο περίπλοκα.

2. Στην πραγματικότητα ο διαχωρισμός είναι πολύ ευκολότερος στη δική μας εποχή – άσχετα με τους ισχυρισμούς πανεπιστημιακών.

Ένα από τα βασικά παραδείγματα που φέρνουν οι Αμερικανοί είναι η εισβολή στο Ιράκ επί Τζορτζ Μπους νεότερου. Υπήρχαν δύο επιχειρήματα:

α) Η εισβολή επιβαλλόταν διότι ο Σαντάμ Χουσεΐν είχε όπλα μαζικής καταστροφής και απειλούσε τις ΗΠΑ. Επομένως έπρεπε να εκδιωχθεί, τα όπλα να καταστραφούν και να αλλάξει το καθεστώς στο Ιράκ.

β) Όσοι δεν στήριζαν αυτή την άποψη ήταν προδοτικοί, επικίνδυνοι.

Όχι μόνο ο απληροφόρητος κοσμάκης μα και πολλά μεγάλα δίκτυα ΜΜΕ και πολλοί μορφωμένοι τάχθηκαν υπέρ της εισβολής. Έπεσαν θύματα μιας ισχυρότατης δημαγωγίας, διότι δεν υπήρξαν ποτέ αποδείξεις πως το Ιράκ διέθετε τέτοια όπλα ή συνδεόταν με τον Μπιν Λάντεν. Υπήρχαν, βέβαια, και ποικιλόμορφα μεγάλα συμφέροντα – όπλα, μεταφορές, κατασκευές κ.λπ.

3. Στην εποχή μας (2 δεκαετίες του 21ου αιώνα) είναι πολύ δύσκολο να εντοπισθούν πολιτικοί που δεν είναι δημαγωγοί, δηλαδή πολιτικοί που βάζουν το καλό του έθνους πάνω από συμφέροντα ορισμένων προσώπων, ομάδων και τάξεων.

Εξαίρεση αποτελούν ο Μαντέλα (Νότιος Αφρική) και ο Χοσέ Μουχίκα (1935-2017) πρώην πρόεδρος της Ουρουγουάης (2010-2015) που χάριζε τον μισθό του σε φτωχούς και ζούσε από την καλλιέργεια χρυσανθέμων.

Η Aung San Suu Kyi της Μιανμάρ (πρώην Βιρμανίας) ανήκε αρχικά σε αυτή την κατηγορία μα τελευταία δείχνει να αγνοεί τη μεγάλη μειονότητα των καταπιεσμένων Μουσουλμάνων στη (Βουδιστική) χώρα της.

Γι’ αυτό στις μέρες μας είναι πολύ ευκολότερο να επιλέξει ο μέσος ψηφοφόρος. Η επιλογή του είναι ο μη χείριστος!

4. Η θεληματική παραπλάνηση κι εξαπάτηση των πολιτών εκ μέρους ενός ή άλλου δημαγωγού είναι μια σαφώς εγκληματική πράξη που όμως περνά ατιμώρητη. Έχει γίνει αποδεκτή πρακτική και δεν υπάρχει κατάλληλη νομοθεσία για εγκληματικές κυβερνήσεις.

Υπάρχουν η Συνθήκη της Γενεύης και τώρα το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης που θα κυνηγήσει δικαστικά εγκληματίες πολέμου (όπως οι γενοκτονίες στα Βαλκάνια), μα όχι τις κυβερνήσεις που εξαπατούν, εξαθλιώνουν και καταπιέζουν τον δικό τους λαό με νομοθεσία που περιορίζει και κάποτε ακυρώνει τα διεθνώς αποδεκτά δικαιώματα όπως αυτά της έκφρασης, μετακίνησης, συνάθροισης κλπ.

5. Ένα δεύτερο μεγάλο έγκλημα του δημαγωγού είναι ο διχασμός που προκαλεί ο λόγος του στους πολίτες σε όλα τα κοινωνικά στρώματα.

Ένα καλό παράδειγμα είναι η διαίρεση σε έχοντες και μη-έχοντες που απαντάται σε όλες σχεδόν τις χώρες του κόσμου, αν και αυτή δεν επιφέρει πάντοτε μια έντονη ή και βίαιη αντιπαράθεση.

Στην Ελλάδα όπου η δημαγωγία έγινε προφανέστατη γρήγορα μετά την Ανεξαρτησία της χώρας και σίγουρα στα τέλη του 19ου αιώνα, μετά με τους μοναρχικούς και Βενιζελικούς κλπ. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα ήταν οι μνημονιακοί και αντιμνημονιακοί. Εδώ όμως ο κόσμος έμενε σταθερός στην επιλογή τους ενώ ήταν οι πολιτικάντηδες με τα κόμματά τους (ΝΔ, Πασοκ, Σύριζα, ΑΝΕΛ) που άλλαζαν και ακολουθούσαν και προωθούσαν πότε τα μνημόνια και πότε όχι. Ο πολιτικός παραλογισμός κορυφώθηκε με τους Συριζανέλ (κράμα αναρχοαριστερών και ακροδεξιών) που ενώ κατέλαβαν την εξουσία με αντι-μνημονιακή και αντι-Ευρωπαϊκή δημαγωγία, ως κυβέρνηση κατέληξαν να υποστηρίζουν ακόμα πιο καταπιεστική μνημονιακή πολιτική, να αποδέχονται πιο πειθήνια τις απαιτήσεις των ξένων πιστωτών και να διχάσουν τον ελληνικό λαό ακόμα πιο φανατικά.

Θα επανέλθω.