1. Τον Μάιο 1833 ήρθε το νομοσχέδιο για την κατάργηση της δουλείας στη Βρετανική Αυτοκρατορία, που εκτεινόταν ανατολικά της Βρετανίας ως την Αυστραλία και δυτικά ως την Καραϊβική και τον Καναδά. Δύο μήνες αργότερα, τον Ιούλιο πέθανε ο Ουίλιαμ Ουίλμπερφορς, που ήταν 74 ετών (γεν. 1759) και για όλη του τη ζωή ως πολιτικός ήταν ο κύριος υποκινητής για αυτή τη μεταρρύθμιση.
(Προσέξτε, κανένα συνδικάτο δεν είχε κάνει απεργίες ή καταλήψεις ή άλλον αγώνα: απλούστατα δεν υπήρχαν τότε!)
Η κατάργηση έγινε νόμος κι εφαρμόστηκε πλήρως τον Αύγουστο 1834. Σχεδόν 800.000 Αφρικανοί σκλάβοι ελευθερώθηκαν, κυρίως στην Καραϊβική. Το κόστος για τους φορολογούμενους στη Βρετανία ήταν 20 εκμ λίρες που πληρώθηκαν ως αποζημίωση στους δουλοκτήτες.
Στη δεκαετία 1940 κάποιοι Αμερικάνοι ιστορικοί με ποταπά κίνητρα απέδωσαν την κατάργηση στο ό,τι δεν συνέφερε τότε στους ζαχαροκαλλιεργητές διότι έπεφτε ραγδαία η τιμή της ζάχαρης. Σύντομα όμως αποδείχθηκε πως η τιμή της ζάχαρης δεν έπεφτε και πως η μεταρρύθμιση οφειλόταν στις ηθικές αρχές που είχαν ενστερνισθεί οραματιστές σαν τον Ουίλμπερφορς.
2. Ο Ουίλμπερφορς γεννήθηκε σε οικογένεια πλούσιων εμπόρων και μορφώθηκε σε διάφορα σχολεία και στο Κέιμπριτζ, όπου πήρε το πτυχίο Masters το 1788.
Στο μεταξύ, ενώ ακόμα φοιτούσε έγινε στενός φίλος με τον Ουίλιαμ Πιτ, τον μελλοντικό πρωθυπουργό, και το 1780, σε ηλικία 21 ετών, εκλέχθηκε βουλευτής για τη γενέτειρά του πόλη Χαλ, έχοντας ξοδέψει, όπως συνηθιζόταν τότε, αρκετές χιλιάδες λίρες. Αλλά είχε κληρονομήσει μεγάλη περιουσία και είχε μεγάλη οικονομική άνεση.
Ήταν γλεντζές, πότης και χαρτοπαίκτης, όπως οι πλείστοι εύποροι νέοι της εποχής του. Μικρόσωμος, με ασθενική ιδιοσυγκρασία και αδύναμη όραση ήταν ωστόσο από τους πιο έξυπνους άντρες του κύκλου του και πολύ καλός τραγουδιστής. Στο Κοινοβούλιο όπου μιλούσε με εξαίρετη ευφράδεια, στήριζε τον φίλο του Πιτ παραμένοντας Ανεξάρτητος (ούτε συντηρητικός ούτε ριζοσπαστικός επίσημα).
Το 1785 ανακάλυψε ξανά τη χριστιανική πίστη που είχε ως παιδί και άλλαξε την συμπεριφορά του. Αποφάσισε να αφιερώσει καριέρα και ζωή στην υπηρεσία του Θεού. Σηκωνόταν πρωί, προσευχόταν και μελετούσε τη Βίβλο και διαλογιζόταν τα γεγονότα με νέα χριστιανική κατανόηση.
3. Το 2006 γυρίστηκε μια ταινία Amazing Grace ‘Καταπληκτική Χάρη’ με καλούς Άγγλους ηθοποιούς, που δείχνει την καριέρα του Ουίλμπερφορς ως πολιτικού και τις προσπάθειές του να καταργηθεί η δουλεία. Δεν ήταν μόνος, φυσικά, και είχε πολλή βοήθεια από τον Τόμας Κλάρκσον, τον πρώην γιατρό στην Καραϊβική και νυν ιερέα Τζέιμς Ράμσεϊ που γνώριζε άριστα από πρώτο χέρι τις άθλιες συνθήκες των σκλάβων στις φυτείες και από άλλους φιλελεύθερους.
Με την προτροπή του Πιτ και άλλων ο Ουίλμπερφορς ανέλαβε να προωθήσει στο Κοινοβούλιο ένα νομοσχέδιο για την κατάργηση τον Μάιο 1787.
Οι Βρετανοί αναμίχθηκαν στο δουλεμπόριο από τον 16ο αιώνα. Τον 17ο και 18ο μετέφεραν σκλάβους Αφρικανούς στις αποικίες τους στην Καραϊβική (και Αμερική) για τις φυτείες ζάχαρης (και βάμβακα) σε επικερδέστατο εμπόριο – όπου πάνω από 15% των σκλάβων, υπολογίζεται σήμερα, πέθαιναν κατά τη μεταφορά.
Τον Φεβρουάριο 1772 ο Αρχιδικαστής λόρδος Μάνσφιλντ έβγαλε μια ιστορική απόφαση με την οποία δεν επιτρεπόταν σύμφωνα με το Αγγλικό Δίκαιο να υπάρχουν σκλάβοι στη Βρετανία (=Αγγλία και Ουαλία) και αμέσως απελευθερώθηκαν πάνω από 14.000, πολλοί από τους οποίους έμειναν ως μισθωτοί τώρα με τους πρώην ιδιοκτήτες τους.
4. Ο Ουίλμπερφορς προσχώρησε στην Εταιρεία για την Κατάργηση της Δουλείας μόλις το 1791 αν και η Εταιρεία είχε ιδρυθεί το 1787 από τους Κουακέρους που ήταν σέχτα ένθερμων χριστιανών στην Αγγλία και Αμερική. Ο αρχικός στόχος ήταν όμως η κατάργηση του δουλεμπορίου και όχι της ίδιας της δουλείας. Το σκεπτικό ήταν πως αν το εμπόριο καταργούνταν η δουλεία κάποια ώρα θα έπαυε.
Ο Ουίλμπερφορς άρχισε την ενεργό υποστήριξη νομοσχεδίων στο Κοινοβούλιο το 1787 και τότε φάνηκε η δεινή ρητορική ευφράδεια του. Αλλά όλες οι προσπάθειες αυτών των φιλελεύθερων απέτυχαν μέχρι το 1807.
Το 1793 άρχισε ο πόλεμος μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας που διήρκεσε μέχρι το Βατερλό 1815. Ο Ναπολέων ξανάφερε το 1802 τη δουλεία που είχε καταργηθεί στη Γαλλία. Έτσι οι Άγγλοι φιλελεύθεροι δεν θεωρούνταν πια φίλοι προς τον Ναπολέοντα και κέρδισαν πολλούς σύμμαχους στον λαό και στο Κοινοβούλιο.
Έτσι το 1807 το δουλεμπόριο κηρύχθηκε παράνομο και το Αγγλικό ναυτικό άρχισε να κυνηγά τα δουλεμπορικά. Τότε ο Ουίλμπερφορς και οι φίλοι του στράφηκαν προς την ολοκληρωτική κατάργηση της δουλείας, με ομιλίες, δημοσιεύματα και γενικό διαφωτισμό του κοινού. Η πλήρης κατάργηση ήρθε το 1834.
Έτσι έγιναν οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις στον κόσμο.
