Ο Βίκτορ Εμίλ Φρανκλ (1905 1997) ήταν ένας ακόμα ψυχίατρος, Αυστριακός Εβραίος της Βιέννης. Αφού ξεκίνησε με ενδιαφέρον για τον Φρόιντ, πέρασε αργότερα στον Άλφρεντ Άντλερ μα έφυγε και από εκείνο τον κύκλο διότι επέμενε πως η κεντρική κινητήρια δύναμη στον άνθρωπο ήταν να αναζητήσει το νόημα της ζωής. (Μπορώ να πω πως συμφωνώ εφόσον η αναζήτηση πάει πιο πέρα.) Άρχισε τότε να τελειοποιεί τη θεωρία του ονομάζοντάς την “Λογοθεραπεία”.
Από το 1930 εργάστηκε στο ψυχιατρικό νοσοκομείο Στάινχοφ και βοήθησε πολλές γυναίκες με αυτοκτονικές τάσεις. Ίδρυσε και ιδιωτικό ιατρείο μα η προσάρτηση της Αυστρίας στη χιτλερική Γερμανία και η κυριαρχία του Ναζισμού τον εμπόδισαν ως Εβραίο. Το 1940 διορίστηκε επικεφαλής του νευρολογικού τμήματος του νοσοκομείου Ρότσιλντ, το μοναδικό όπου οι Εβραίοι γίνονταν δεκτοί.
Το 1942, εννέα μήνες μετά τον γάμο του με την Tilly Grosser, o ΒΦ με την οικογένειά του στάλθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Τερέζιενσταντ όπου ο πατέρας του πέθανε από πείνα. Το 1944 ο ίδιος και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας του μεταφέρθηκαν στο τρομερό Άουσβιτς. Εκεί πρώτα η μητέρα και αδελφός του δολοφονήθηκαν στους θαλάμους αερίων. Λίγο αργότερα η γυναίκα του μεταφέρθηκε στο Μπέργκεν-Μπέλσεν και πέθανε από τύφο. Ο ίδιος πέρασε έναν ακόμα χρόνο σε στρατόπεδο μα επιβίωσε.
Μετά τον πόλεμο διορίστηκε επικεφαλής του νευρολογικού τμήματος του Νοσοκομείου Πολυκλινικής. Στον πρώτο χρόνο σε λίγες μέρες έγραψε στα Γερμανικά το βιβλίο Ein Psychologe erlebt das Konzentrationslager ” Ένας ψυχολόγος βιώνει το Στρατόπεδο Συγκέντρωσης” (1946). Αυτό κυκλοφόρησε σε αγγλική μετάφραση το 1959 με τον τίτλο Man’s search for Meaning “Η ανθρώπινη αναζήτηση για το νόημα”. Υπάρχει και στα Ελληνικά σε μετάφραση του Γ.Ι. Μπαμπασάκη, Εκδ Ψυχογιός (2018).
Το βιβλίο ασχολείται με την επιβίωση και ιδίως με την εσωτερική δύναμη που παράγεται από κάποιο νόημα στη ζωή καθώς ο άνθρωπος δοκιμάζεται. Κλεισμένος σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, απογυμνωμένος από καθετί που ήταν η μέχρι τότε ζωή του, βλέποντας τους αγαπημένους ανθρώπους του (πατέρα, μητέρα, αδελφό, σύζυγο) να πεθαίνουν αβοήθητοι, ο Φρανκλ βίωσε ακραίες, απάνθρωπες συνθήκες μα κι εσωτερικές ψυχικές καταστάσεις. Μα γαντζώθηκε στη ζωή σε αντίθεση με τους πολλούς άλλους ομόθρησκούς του που εγκαταλείποντας ελπίδα και θέληση αφέθηκαν στην εύκολη απελπισία και παράδοση στον θάνατο. Ο ίδιος βρήκε ισχυρό νόημα στην αγάπη του για τους οικείους του και στη γνώση και στη θέληση να μεταδώσει όλα όσα έμαθε από τις εμπειρίες του. Αυτό το προσωπικό νόημα λειτούργησε ως κινητήρια δύναμη για να επιβιώσει και κριθεί πάνω από όλες τις αποτρόπαιες, απάνθρωπες εμπειρίες φρίκης και πόνου.
Η ζωή δεν παύει να έχει νόημα ακόμα και στη δυστυχία και στον θάνατο!
Πρώτα ήταν το σοκ της εισόδου στο στρατόπεδο, η απογύμνωση από τα αγαθά και τις συνήθειες της προηγούμενης καθημερινότητας. Μετά ήρθε η νέα συνήθεια και η απάθεια στις νέες συνθήκες όπου ο αιχμάλωτος εκτιμά και αναζητάει με κάθε τρόπο αυτά που τον βοηθούν να επιβιώσει με τους οικείους του.
Μετά πάλι βιώνει την τρομερή αποπροσωποποίηση, μια νέα ηθική παραμόρφωση, το αίσθημα φρίκης για όσα συμβαίνουν και της πλήρους απελπισίας με τη γνώση πως δεν υπάρχει καμιά ελπίδα σωτηρίας άλλη από τον θάνατο. Μόνο αν κάποιος, βρίσκοντας κάποιο νόημα, μπορεί να κρατήσει την προσωπική του θέληση πως κάπως θα αντέξει, θα μπορέσει να μην υποκύψει τελικά.
Τελικά όμως βίωσε και την απογοήτευση, την πιο πικρή από όλα, στο ότι επιστρέφοντας στην ελευθερία και τις συνθήκες της πρότερης ζωής, δεν βρήκε κανέναν και τίποτα να τον περιμένει. Και ο κόσμος γύρω δεν καταλάβαινε και τον αγνοούσε – και την όλη τραγωδία του Ολοκαυτώματος!
Μα η ζωή δεν παύει να έχει νόημα!
